عواید اقتصادی حفظ خاک

یکی از مسائل مهمی که باعث ایجاد مشکلات زیست‌محیطی به‌ویژه گردوغبار می‌شود، بحث مدیریت خاک و منابع آبی است. هرچند در ابتدا باید به این نکته تاکید کرد مهم‌ترین عامل گرد و غبار، از منشأهای بیرونی است و بخش محدودی ارتباط به داخل کشور دارد.
هرچند آنچه مسلم است، بی‌توجهی به مدیریت پایدار منابع آب و خاک، سدسازی، تغییر کاربری در اراضی و منابع طبیعی به‌ویژه جنگل‌ها باعث افزایش سطوح بیابانی در کشور شده است. همین موضوع باعث ایجاد گردوغبار در مناطق مختلف می‌شود.
همچنین در بحث مدیریت منابع به حقابه‌های زیست‌محیطی در سطوح کلان و خشک شدن دریاچه ارومیه و دیگر دریاچه‌های فصلی کشور، در معرض قرار گرفتن سطح خاک لخت را افزایش قرار داده و در کل شاهد افزایش گردوغبار در مناطق مختلف کشور خواهیم بود.
آنچه باید به‌عنوان دستورکار مدیران و نهادهای دولتی مسئول قرار گیرد، نگاه همه‌جانبه و کلان به منابع آب و خاک و به‌طور کلی منابع پایدار است. باید تاکید کرد نگاه بخشی و تک‌بعدی جوابگوی نیاز فعلی کشور نیست. به‌عبارتی در نظر گرفتن آب به‌عنوان یک حامل انرژی یا محرک کشاورزی، سبب ایجاد کشمکش‌های فراوان میان ارگان‌های مختلف شده و در نهایت آسیب جدی را برای محیط‌زیست به ارمغان آورده است.
این آسیب و معضل نبود مدیریت یکپارچه برای منابع پایدار، خود را با وجود فروچاله‌های زمین، تشدید گردوغبار برای مناطق و در نهایت نبود آب برای بخش‌های کشاورزی برای محدوده‌هایی که کشاورزی در آنجا سابقه‌دار است، نشان می‌دهد.
به‌طور کلی باید در نظر داشته باشیم، تغییر اقلیم در کشور ما رخ داده و برای جبران این شرایط و پیامدهای منفی و مخرب آن باید منابع آب و خاک‌مان را به‌شکلی صحیح مدیریت کنیم.
تمام نهادهای دولتی مربوط به این دست اتفاقات و مسئولان حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی، لازم است با نگاهی جامع و کلان به موضوعات، برنامه‌ریزی دقیقی برای حفظ منابع خاکی و آبی انجام شود.
به‌عبارتی مدیریت منابع پایه، نیازمند یک عزم جدی از سوی ارگان‌های دولتی است و باید به تمامی ابعاد و بخش‌های آن توجه ویژه داشته باشند. در میان تمام مباحث مدیریتی، بحث تغییر کاربری اراضی از مهم‌ترین معضلات منابع خاکی و آبی امروز در کشور است.
در تمامی کشورهای دنیا بخش کشاورزی، شهری و صنعتی به‌طور همزمان فعال است اما مهم‌ترین مسئله، برقراری تعادل میان زمین‌های متعلق به هر بخش برای حفظ آینده سرزمین است. در گام نخست توسعه شهری باید متناسب با زیست‌بوم هر اقلیم اتفاق بیفتد. نباید زمین‌های کشاورزی فدای توسعه شهری شده و از فرصت‌های مهم زیست‌محیطی به‌راحتی گذر کرد.
باید تاکید کرد تنها ۱۰ درصد از خاک ایران قابلیت کشاورزی داشته و توانایی افزایش سطح زیرکشت نیز وجود ندارد. از این‌رو با خشک کردن زمین‌های کشاورزی برای توسعه مناطق شهری، نه‌تنها زیست‌بوم دستخوش تغییرات اساسی می‌شود، بلکه برای آینده اقتصادی کشور نیز این اقدام به‌هیچ‌وجه مثبت نیست.
در شرایط فعلی جهان که با کمبود آب مواجه هستیم، از دست دادن زمین‌های کشاورزی و منابع آبی اقدامی عقلانی نیست. باوجود تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و جنگ‌های منطقه‌ای امروزی، نیاز به مواد غذایی بیش از پیش احساس می‌شود. از این‌رو همزمان با توجه به توسعه جمعیت، باید افزایش بهره‌وری منابع و حفظ خاک در دسترس و حاصلخیز را در دستور کار خود قرار دهیم.
همان‌طور که مشاهده می‌شود حفظ خاک نه‌تنها تبعات زیست‌محیطی، بلکه پیامدهای اقتصادی مهمی در پی دارد.