تلاش اروپا برای انزوای اقتصاد روسیه جواب میدهد؟
گرچه از زمان آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین، تحریمهای زیادی علیه روسیه در حوزههای مختلف از جمله کامودیتیها اعمال شده، اما باید اعتراف کرد روسیه بازیگری قدرتمند در بازار کامودیتیها است و در واقع یک تامینکننده عمده مواد اولیه کلیدی محسوب میشود.
روسیه در تولید جهانی برخی کامودیتیهای مهم سهمی چشمگیر داشته که از این آمار میتوان به پالادیوم ۶.۴۵ درصد، پلاتین، ۱.۱۵ درصد، طلا، ۲.۹ درصد، نفت ۴.۸ درصد، گاز ۲.۶ درصد، نیکل ۳.۵ درصد، آلومینیوم ۲.۴ درصد، زغالسنگ ۵.۳ درصد و نقره ۶.۲ درصد اشاره کرد. هر روز لیست جدیدی از شرکتهای تحریمشده روسیه در بازارهای جهانی و اعلام کشورها مبنی بر بایکوت کردن مواد معدنی این کشور ارائه میشود اما پرسش اساسی و مهم آن است که از این تحریمها، روسیه تا چه میزان آسیب خواهد دید.
اتحادیه اروپا روز جمعه بهطور رسمی پنجمین بسته تحریمی خود علیه روسیه از زمان تهاجم این کشور در ۲۴ فوریه به اوکراین را که شامل مواردی مانند ممنوعیت واردات زغالسنگ، چوب، مواد شیمیایی و سایر محصولات میشود به تصویب رساند. به گزارش مایننیوز، به نقل از رویترز، این تحریمها همچنین از ورود بسیاری از کشتیها و کامیونهای روسی به اتحادیه اروپا جلوگیری میکند و تمامی معاملات با ۴ بانک روسی از جمله VTB را ممنوع میکند. ممنوعیت واردات زغالسنگ از روسیه از هفته دوم اوت بهطور کامل اجرایی میشود. از روز جمعه که قرار است تحریمها در مجله رسمی اتحادیه اروپا منتشر شود، امکان امضای هیچ قرارداد جدیدی وجود ندارد و قراردادهای موجود نیز باید تا هفته دوم اوت فسخ شوند؛ به این معنی که روسیه میتواند تا آن زمان به دریافت مبالغ حاصل از صادرات زغالسنگ به اتحادیه اروپا ادامه دهد. تخمین زده میشود فقط ممنوعیت واردات زغالسنگ به اتحادیه اروپا سالانه ۸ میلیارد یورو از درآمدهای روسیه بکاهد.
تحریم شرکت استخراج الماس
دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری ایالاتمتحده (OFAC)، آلروسا، یک شرکت دولتی روسیه و بزرگترین شرکت استخراج الماس در جهان را تحریم کرد. به گزارش کیتکو، براساس یک بیانیه مطبوعاتی، خزانهداری منابع اضافی حمایت و درآمد را برای فدراسیون روسیه بهدلیل درگیری با اوکراین، قطع میکند. دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری ایالاتمتحده اعلام کرد آلروسا یک شرکت دولتی روسیه و بزرگترین شرکت استخراج الماس در جهان است که ۲۸ درصد معدن جهانی الماس را به خود اختصاص داده است. در سال ۲۰۲۱، آلروسا بیش از ۴.۲ میلیارد دلار درآمد داشت. آلروسا در ۹ کشور و۱۰ منطقه روسیه فعالیت میکند.
تحریم زغالسنگ روسیه ازسوی ژاپن
نخستوزیر ژاپن اعلام کرد این کشور واردات زغالسنگ از روسیه را ممنوع خواهد کرد. بهگزارش بلومبرگ، فومیو کیشیدا در پی ادامهدار شدن حمله روسیه به اوکراین، گفت: اقدامات ظالمانه و غیرانسانی روسیه، یکی پس از دیگری در اوکراین آشکار میشوند و مسکو باید مسئولیت آن را بپذیرد. ما واردات زغالسنگ روسیه را ممنوع خواهیم کرد. ژاپن منابع جایگزین را بهسرعت تامین خواهد کرد و واردات زغالسنگ از روسیه و در نتیجه اتکای انرژی به این کشور را کاهش خواهد داد.
زغالسنگ وارداتی از روسیه حدود ۱۳ درصد منبع تولید برق ژاپن را تشکیل میدهد و در تولید فولاد و صنعت سیمان نیز استفاده میشود.
چین با یوآن معامله میکند
باوجود مواضع مثبت کشورهای اروپایی برای تحریم زغالسنگ و انرژی روسیه، چین راه امید روسیه را باز نگه داشته است. به گزارش ماینینگ ویکلی، زغالسنگ و نفت روسیه که با یوآن خریداری شده، در شرف سرازیر شدن به چین است. روسیه و چین سعی میکنند تجارت انرژی خود را در مواجهه با خشم فزاینده بینالمللی بهدلیل تهاجم روسیه به اوکراین حفظ کنند. شرکت خدمات اطلاعات انرژی فنوی چین گفت: چند شرکت چینی از ارز محلی برای خرید زغالسنگ روسیه در ماه مارس استفاده کردند و نخستین محمولهها در این ماه وارد خواهند شد. بهگفته تاجران، این نخستین محموله خواهد بود که از زمان تحریم روسیه توسط امریکا و اروپا و قطع ارتباط چندین بانک روسی با سیستم مالی بینالمللی با یوآن معامله میشود. فروشندگان نفت خام روسیه همچنین به خریداران در بزرگترین اقتصاد آسیا پیشنهاد دادهاند برای پرداخت به یوآن انعطافپذیری داشته باشند.
زغال روسیه همچنان در هند است
اما تنها چین حامی روسیه در این کارزار تحریمی نیست. به گزارش رویترز، وزیر فولاد هند گفت این کشور متمایل به ادامه واردات زغالسنگ ککشو از روسیه است. با این حساب بهنظر میرسد هند خلاف روند جهانی تحریمها علیه روسیه بهدلیل حمله نظامی به اوکراین، عمل خواهد کرد. رامچاندرا پراساد سینگ در نشستی خبری در دهلی نو گفت: ما در جهت واردات زغالسنگ ککشو از روسیه حرکت میکنیم. بهگفته وی هند قصد دارد واردات زغالسنگ ککشو از روسیه را ۲ برابر کند. زغالسنگ ککشو مادهای کلیدی در تولید فولاد است. وی عنوان کرد: هند ۵.۴ میلیون تن زغالسنگ ککشو وارد کرده بود اما اشارهای به دوره زمانی این واردات نکرد. بهگفته فعالان تجاری، روسیه ششمین تامینکننده بزرگ زغالسنگ ککشو و حرارتی هند است و این کشور میتواند همزمان با طرد شدن ازسوی مشتریان اروپایی و دیگران، محصول خود را با قیمتهای رقابتیتر به خریداران چینی و هندی بفروشد. این تجارت همچنین میتواند با یک توافق مبتنی بر روبل-روپیه تقویت شود.
اعمال سیاستهای تخفیفی
باوجود تحریم ۱۰۰ درصدی واردات نفت و گاز کشورهای حوزه بالتیک از روسیه، صادرات نفت و گاز روسیه به اتحادیه اروپا تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است. به گزارش اویلپرایس، لهستان که یک گذرگاه اصلی برای تامین انرژی روسیه است، پس از اتخاذ تمهیداتی برای جلوگیری از واردات زغالسنگ روسیه و اعلام تصمیماتی برای توقف واردات نفت از این کشور تا پایان سال، فعالتر از بسیاری از کشورهای دیگر بوده که مجموع واردات انرژی لهستان از روسیه، ۵ درصد کل صادرات روسیه را تشکیل میدهد. باوجود تصمیمات مهم کشورها برای کاهش واردات از روسیه، اعمال تخفیفات بیسابقه روسیه برای نفت اورال خود، برخی کشورها را ترغیب به ادامه خرید نفت از این کشور کرده است.
افزایش خرید نفت هند از روسیه
هند باوجود نیاز به واردات ۸۰ درصد احتیاج خود، هرگز خریدار بزرگ نفت خام روسیه نبوده است. در یک سال معمولی، هند فقط ۲ تا ۵ درصد نفت خام خود را از روسیه وارد میکند -همان نسبتی که ایالات متحده قبل از اعلام ممنوعیت واردات ۱۰۰ درصدی کالاهای انرژی روسیه انجام میداد- اما اکنون گزارشهایی مبنی بر «افزایش قابلتوجه» تحویل نفت روسیه به هند منتشر شده است. به گزارش اویلپرایس، مت اسمیت، تحلیلگر ارشد نفت در Kpler، به CNBC گفت از ابتدای ماه مارس، ۵ محموله نفت روسیه (حدود ۶ میلیون بشکه) بارگیری شده و عازم هند است.
بهعبارت دیگر، هند در طول یک ماه، نیمی از واردات نفت خام خود در یک سال را از روسیه وارد کرده است؛ بهعبارتی میتوان گفت امروز انگیزههای دولت هند اقتصادی است؛ نه سیاسی. البته باید خاطرنشان کرد هند در طول سالها رابطهای آرام با روسیه داشته و روسیه ۶۰ درصد تجهیزات نظامی و دفاعی خود را به این کشور آسیایی میرساند. روسیه همچنین در موضوعات مهمی مانند اختلاف هند با چین و پاکستان پیرامون قلمرو کشمیر، متحد کلیدی برای این کشور بهشمار میرود.
سخن پایانی
روسیه ششمین تامینکننده بزرگ زغالسنگ ککشو و حرارتی هند است و این کشور میتواند همزمان با طرد شدن ازسوی مشتریان اروپایی و دیگران، محصول خود را با قیمتهای رقابتیتر به خریداران چینی و هندی بفروشد