معدنکاری بهینه با استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها
سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد کشور از ۹۰۰ هزار میلیارد ریال فراتر رفته و از سال ۱۳۹۸ تاکنون رشدی بیش از ۴۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
رشد سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها در 2 دهه اخیر یکی از مهم‌ترین ارکان موثر بر زیست‌بوم نوآوری و فناوری بوده است؛ روندی که می‌تواند منجر به رشد و توسعه اقتصادی شود. بر همین اساس بسیاری بسترسازی برای اکتشاف، استخراج بهینه و فرآوری با بهره‌مندی از توان فنی دانش‌بنیان‌ها را از عوامل کلیدی افزایش بهره‌وری در حوزه معدن و صنایع معدنی می‌دانند.
تبادل اطلاعات با دانش‌بنیان‌ها
رئیس هیات عامل ایمیدرو، بسترسازی برای اکتشاف، استخراج بهینه و فرآوری با بهره‌مندی از توان فنی دانش‌بنیان‌ها را از عوامل کلیدی افزایش بهره‌وری و کاهش نرخ تمام‌شده در حوزه معدن و صنایع معدنی عنوان کرد.
به گزارش روابط عمومی ایمیدرو، وجیه‌الله جعفری در رویداد جذب سرمایه در حوزه ساخت ماشین‌آلات معدنی (دموماین) که با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار شد، بیان کرد: زمانی که به‌دنبال نرخ تمام‌شده کمتر با افزایش میزان استخراج هستیم، باید به‌دنبال بهینه کردن فرآیند استخراج باشیم.
وی افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در مسیر کاهش هزینه‌ها در اکتشاف، استخراج بهینه و فرآوری، افزایش بهره‌وری و ارتقای ایمنی موثر باشند.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: اکتشاف، استخراج و فرآوری، به‌عنوان شاخص‌هایی اثرگذار در حوزه معدن و صنایع معدنی اشتراک و تفاوت‌هایی دارند.
وی ادامه داد: در حوزه اکتشاف به لحاظ ریسک کاری بالا، شرایط متفاوت‌تر از بخش‌های استخراج و فرآوری است، در حالی که پذیرش ریسک برای ورود به فاز اجرا در این حوزه، گام نخست است. جعفری عنوان کرد: به‌طور قطع استفاده از فناوری موردنیاز، ماشین‌آلات و تجهیزاتی که در این فرآیند به کاهش ریسک کمک می‌کنند، از اهمیت بالایی برای توسعه بخش معدن برخوردار است.
وی با تاکید بر اینکه در اکتشافات با ریسک بالا، باید دقت در فرآیند کار افزایش یابد، گفت: اگر دارای برنامه درست و دقیق همراه با دانش فنی روز باشیم، ذخایر بیشتر و باکیفیت‌تری شناسایی و برنامه‌ها نیز در بخش بهره‌برداری دقیق‌تر دنبال می‌شود. تحقق این مهم نیازمند ایجاد فضای فکری، برای تبادل اطلاعات با دانش‌بنیان‌ها است. رئیس هیات عامل ایمیدرو تاکید کرد: اثربخشی شرکت‌های دانش‌بنیان باتوجه به فرامین رهبر معظم انقلاب مبنی بر اهمیت نقش دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد، حمایت ایمیدرو از این حوزه را بیش از پیش کرده است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به افزایش همکاری‌ها بین صنایع و مراکز علمی، اعلام کرد: با کمک دانش‌بنیان‌ها می‌توان دانش فنی در اختیار سازندگان ماشین‌آلات و تجهیزات قرار داد که این روند باعث خواهد شد ذخایر کوچک معادن، اقتصادی شود.
وی افزود: تنظیم قراردادهای خرید ماشین‌آلات با ارائه تسهیلات صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی یکی از راهکارهای توسعه‌ای است که ایمیدرو به دنبال آن است.
جعفری برگزاری رویدادهایی همچون دموماین را فرصتی برای معرفی ظرفیت دانش‌بنیان‌ها و پیوند بین صنعت و علم خواند و گفت: اعلام فراخوان جذب دانش‌بنیان‌ها و بسترسازی برای تحقق این هدف، تسهیل در فرآیند جذب سرمایه در حوزه ساخت ماشین‌آلات معدنی و توسعه اقتصادی را به همراه دارد. وی ابراز امیدواری کرد برگزاری این رویداد، منجر به تحقق اهداف از پیش تعیین‌شده شود.
استارت‌آپ‌ها به کمک بخش معدن آمده‌اند
حسین منصوری، مدیر مرکز نوآوری معادن و صنایع معدنی ایران (ایمینو) نیز در تشریح عوامل گرایش معدنی‌ها به استارت‌آپ‌ها اظهار کرد: یکی از عمده دلایلی که موجب شده شرکت‌های معدنی به سمت استارت‌آپ‌ها حرکت کنند، کاهش عیار مواد معدنی و ذخایر سطحی است. طی سال‌های اخیر میزان کشف سنگ‌های با کیفیت بالا و قابل‌دسترس در حال کاهش است که استفاده از راه‌حل‌هایی برای اکتشاف و بهبود استخراج مواد معدنی کمیاب مانند طلا، عمر بهره‌برداری از معادن را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر در عصر جدید می‌توان با بازیافت و استفاده دوباره از معادن و کالاها، مشکلات ناشی از کمیاب شدن مواد معدنی را به‌صورت چشمگیری کاهش داد. منصوری افزود: یکی دیگر از دلایل گرایش معدنی‌ها به استارت‌آپ‌ها به «رشد تقاضای جهانی» مربوط می‌شود. در سال‌های اخیر افزایش شهرنشینی و توسعه سریع اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و پیشرفت‌های فناورانه، موجب افزایش تقاضا برای منابع معدنی شده و خواهد شد. «رقابت جهانی» یکی دیگر از مواردی است که شرکت‌های معدنی را به کمک گرفتن از شرکت‌های استارت‌آپی متمایل کرده است. باتوجه به پیشرفت فناوری، رقابت میان صنایع معدنی بسیار سخت‌تر از گذشته است و با این شرایط استفاده از استارت‌آپ‌ها می‌تواند شرکت‌ها را در این میدان موفق‌تر کند.
مدیر مرکز نوآوری معادن و صنایع معدنی ایران با اشاره به وجود چالش‌های بنیادین در اکوسیستم نوآوری بخش معدن و صنایع معدنی گفت: اکوسیستم نوآوری بخش معدن و صنایع معدنی با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است که در این زمینه می‌توان به «سنتی بودن صنعت و نقش پررنگ دولت»، «اختصاص منابع مالی ناکافی»، «یارانه‌های انرژی و نظام رانتی»، «چالش‌های مدیریتی ریسک»، «چالش مالکیت فکری»، «عدم حمایت کافی نهادهای قانون‌گذار»، «دانش ناکافی و بی‌اعتمادی به اکوسیستم استارت‌آپی» و «سرعت تغییر قوانین و مجوزهای چندگانه» اشاره کرد. منصوری همچنین به سهم صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد کشورها اشاره و تاکید کرد: براساس داده‌های اعلام شده سهم صادرات محصولات فناورانه و دانش‌بنیان کشور در حال حاضر کمتر از ۷۵۰ میلیون دلار است که ۲ درصد کل صادرات غیرنفتی کشور را شامل می‌شود. از سوی دیگر سهم این بخش در تولید ناخالص ملی ۴ درصد است که انتظار می‌رود در سال ۱۴۰۱ این رقم به ۵ درصد برسد و در سال‌های آتی شاهد رشد ۱۰ درصدی سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی باشیم. با این حال سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد کشور از ۹۰۰ هزار میلیارد ریال فراتر رفته و از سال ۱۳۹۸ تاکنون رشدی بیش از ۴۵۰ درصد را تجربه کرده است.
وی با اشاره به شرکت‌های دانش‌بنیان معدنی براساس زنجیره صنعت عنوان کرد: از میان ۶۸۸۰ شرکت دانش‌بنیان ثبت شده در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، ۳۷۰ شرکت فعال در بخش معدن و صنایع معدنی فعالیت دارند.از این میان ۸۹ شرکت در زنجیره صنعت فولاد، ۳۶ شرکت در زنجیره مس، ۹۶ شرکت در حوزه ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات، ۴۵ شرکت در حوزه فرآوری، ۴۴ شرکت در زنجیره اکتشاف و استخراج، ۱۵ شرکت در زنجیره سرب و روی، ۲۰ شرکت در حوزه محیط زیست، ۱۰ شرکت در حوزه استحصال فلزات گرانبها و ۱۵ شرکت در سایر زمینه‌ها مشغول فعالیت هستند. منصوری با اعتقاد به اینکه اصلی‌ترین موضوعی که ایمینو می‌تواند در آن زمینه یاری‌رسان شرکت‌های دانش‌بنیان باشد، کمک به توسعه بازار آنها است، گفت: ایمینو با شناسایی دقیق چالش‌های شرکت‌های بزرگ معدنی و صنایع مرتبط و هدایت شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه موجبات رفع این چالش‌ها را به‌صورت اثربخش فراهم می‌کند.
سخن پایانی
باتوجه به اهمیت نقش دانش‌بنیان‌ها در توسعه اقتصاد و بهره‌مندی معدن و صنایع معدنی از این ظرفیت، پوشش‌های جدید ریسک برای استارت‌آپ‌ها در دستور کار صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی قرار گرفته است. براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این صندوق قصد دارد برای شرکت‌های دانش‌بنیانی که در راستای تجاری‌سازی نیازمند پوشش ریسک‌های بالا هستند، شرایط مساعدی فراهم و در این عرصه به‌صورت جدی ورود کند. به هر حال دانش‌بنیان‌ها ظرفیتی هستند که می‌توان و باید در حوزه معدن از آنها بهره برد.
