از حال ناخوش صنعت تا رکوردشکنی فولادی‌ها
صنعت فولاد در سال‌های اخیر در بخش تولید و فروش داخلی و حضور در بازارهای صادراتی با مشکلات جدی مواجه بود که برخی ناشی از اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه کشور و برخی دیگر ناشی از تصمیمات غیرکارشناسی بود که گاهی از سوی برخی فعالان این صنعت به‌عنوان خودتحریمی از آن یاد می‌شود.
صنعت فولاد امسال با ثبت آمار کاهشی در صادرات تنها به تحقق رقمی مشابه سال ۱۴۰۰ امیدوار است که کمبود گاز در زمستان نیز می تواند این امید را کاهش دهد، اما باوجود تمامی مشکلات و چالش های جدی که پیش روی فعالان این صنعت قرار گرفته، تولیدکنندگان فولاد در رقابتی شدید برای ثبت رکوردهای متفاوت در بخش های تولیدی و مرتبط با آن هستند، اما در شرایطی که این صنعت حال ناخوشی دارد، ثبت چنین رکوردهایی به چه معنا است؟
به گزارش صمت، متاسفانه سوءمدیریت در برخی موارد توانسته عمق چالش ها را بیشتر کرده و شرایط را برای سال های پیش رو سخت تر کند.
اما نکته جالب در این بین، رقابت تنگاتنگ فولادی ها در ثبت رکوردهای تولید و رسیدن به ظرفیت اسمی است، آن هم درست در شرایطی که در گفت وگو با هریک از مدیران فولادی، مشکلات و موضوعات یکسانی مطرح می شود که به دغدغه های مدیریتی یکسان تبدیل شده است.
نگرانی های تولیدکنندگان
در حالی تولیدکنندگان فولاد تلاش می کنند با اجرای طرح های توسعه ای و همچنین ارتقای تکنولوژی، میزان تولید را افزایش دهند که بارها نسبت به کمبود مواد اولیه ابراز نگرانی کرده اند و گفته می شود در صورتی که شرایط اکتشافات به صورت فعلی ادامه پیدا کند، تنها تا ۱۵ سال دیگر، سنگ آهن برای تامین نیاز فولادی ها در اختیار است و درست در همین نقطه است که سناریو واردات سنگ آهن، رنگی دیگر به خود می گیرد.
در کنار تامین مواد اولیه، زیرساخت های دیگری همچون انرژی و حمل ونقل توانسته میزان تولید را تحت تاثیر قرار دهد و در ادامه، دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برای سال ۱۴۰۴ را دشوارتر کند. کمبود در بخش های یادشده می تواند نرخ تمام شده و بهره وری را نشانه گرفته و قدرت رقابت را کاهش دهد.
کمبود تقاضا
در همین حال، کمبود تقاضا در بازار داخل می تواند چالشی جدی تر برای افزایش تولیدی باشد که حالا فولادی ها را در رقابت شدید انداخته است. رکود در بازار مسکن و همچنین پروژه های عمرانی باعث شده تا پیش بینی درباره سرانه مصرف چندان محقق نشود و همین موضوع می تواند رقابت در بازار داخلی را سخت کند. این در حالی است که فروش در بازار داخلی به دلیل ورود دولت به موضوع قیمت گذاری نیز باعث شده تا بسیاری از فولادی ها از شرایط رضایت چندانی نداشته باشند، اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند دولت باید به جای ورود به بحث قیمت، به موضوع تحریک تقاضا ورود پیدا کرده و نقش رگولاتوری را در بازار فولاد ایفا کند، در غیر این صورت قیمت گذاری دستوری تنها به توزیع ناعادلانه سود در زنجیره ارزش منجر می شود که می تواند فعالیت واحدهای حاضر در حلقه های زنجیره را از توجیه اقتصادی خارج کند.
جبران زیان فولادسازان
حالا در این شرایط، استفاده از صادرات می تواند راهگشا باشد و به نوعی برخی زیان های فولادسازان را جبران کند، هرچند امروز هم بازار کامودیتی ها چندان تعریفی ندارد و کاهش قیمت های جهانی رغبت برای صادرات را کاهش داده است. البته فراموش نکنیم در شرایط تحریمی ورود به بازارهای صادراتی و حفظ آنها از مهم ترین مسائلی است که تصمیمات ناگهانی این موضوع را تحت تاثیر قرار داده و به عنوان مثال، در شرایط طلایی بازار یعنی فروردین در پی حمله روسیه به اوکراین، بازار کامودیتی ها با رشد نرخ مواجه شد و این فرصت در اختیار فولادی ها قرار گرفته تا بتوانند با بهره برداری از این فرصت به درآمدهای ارزی خود را افزایش دهند، اما در نهایت نتیجه تصمیم دولت برای وضع عوارض صادراتی باعث شد تا صادرات فولاد در ۶ ماهه اول سال با کاهش حدود ۱۵ درصدی همراه شود و به نوعی بازار ایران در منطقه به دست رقبا بیفتد. از سویی دیگر، با وضع تحریم ها علیه روسیه، رقابت فولادی ها در بازار منطقه و چین کمی دشوار شد، زیرا روسیه تخفیف های بسیاری برای فولاد تولیدی خود در نظر گرفته بود که می توانست بر قدرت رقابت ایران اثرگذار باشد.
تصمیمات ناگهانی و غیرکارشناسی
در واقع تصمیمات ناگهانی و غیرکارشناسی در این حوزه می تواند حضور مداوم در بازار صادراتی را تحت الشعاع قرار دهد و به نوعی بازار را به رقبا بسپارد.
حالا باوجود موارد یادشده و مشکلاتی که پیش پای تولیدکنندگان فولاد قرار دارد، رقابت برای ثبت پی درپی رکوردهای تولید جای سوال دارد. در شرایطی که بازار داخلی با کمبود تقاضا همراه است و صادرات هم به صورتی نیست که برای بلندمدت، خیال فولادی ها از تصمیم گیری ها آسوده باشد، حالا خبرهای پی درپی از مجموعه های فولادی منتشر می شود که رکوردهای متفاوتی به ثبت می رسد
سخن پایانی
آن طور که پیدا است، تولیدکنندگان فولاد برای پرچمداری این صنعت و به ویژه بازار آن در رقابت شدیدی با یکدیگر قرار دارند و این مجموعه ها در تلاش هستند تا با توسعه هرچه بیشتر، شرکت خود را توسعه دهند.
اما نگاهی به شرکت های بزرگ در سطح بین الملل نشان می دهد، تشکیل کنسرسیوم های مختلف، سیاست این روزهای شرکت های موفق است که می تواند از نگاه جزیره ای نیز جلوگیری کند. شاید تشکیل چنین کنسرسیوم هایی بتواند حضور در بازارهای صادراتی را هم تقویت و در نهایت ارز بیشتری ناشی از صادرات غیرنفتی وارد کشور کند، اما متاسفانه این نوع نگاه، آن طور که باید نتوانسته به جای تفکر سنتی بنشیند و میزان بهره وری را افزایش دهد.
حتی ایجاد چنین نگاهی می تواند وزن فولادی ها را در تاثیر بر تصمیمات اتخاذشده از سوی وزارت صمت بیشتر و حمایت بیشتری را از آن خود کند. در واقع این موضوع می تواند یک تیر و چند نشان برای صنعت فولاد کشور باشد که تنها با همراهی و حذف نگاه جزیره ای قابل تحقق است.
