ایران در سال ‌ های اخیر به ‌ سمت اقتصاد غیرنفتی حرکت کرد و دلیل اصلی آن، افزایش تحریم ‌ های بین ‌ المللی بود. افزایش محدودیت برای فروش نفت، مدیران ایران را بر آن بنا داشت تا رویکرد خود را به ‌ سمت ظرفیت ‌ های اقتصادی تجارت غیرنفتی تغییر داده و بسترهای مناسبی را براساس آن تهیه کنند. به ‌ دلیل قرارگیری کشور در موقعیت استراتژیک و همچنین بهره ‌ مندی از مزایای مختلف مانند تنوع آب ‌ وهوایی، ظرفیت ‌ های جدی برای توسعه تجارت ایران وجود دارد، اما متاسفانه در سال ‌ های گذشته آن ‌ طور که باید و شاید از این امکانات استفاده نشده و در نهایت شاهد پیش ‌ افتادن کشورهای همسایه در تجارت جهانی بودیم. به ‌ عنوان مثال، ایران ظرفیت بسیار بالایی در تولید و صادرات محصولات کشاورزی دارد و می ‌ تواند صادرات جدی به کشورهای همسایه داشته باشد. عراق، روسیه، کشورهای حوزه خلیج ‌ فارس و حتی کشورهای اروپایی، خواهان محصولات کشاورزی ایران هستند و روابط مثبت دیپلماتیک ایران با این کشورها می ‌ تواند زمینه درآمدزایی ‌ های جدی را برای کشور ایجاد کند. باوجود این بسترها، اگر نگاهی به آمار و ارقام مربوط به تجارت کشور بیندازیم، خواهیم دید محصولات کشاورزی سهمی جدی در صادرات کشور ندارند، هرچند تا پیش از این، محصولات کشاورزی از کالاهای بالفعل صادرات بودند، اما طی سال ‌ های اخیر بنا به ضعف ‌ های مدیریتی، حجم صادرات این کالاها به ‌ ویژه به کشورهای همسایه کاهش پیدا کردند. با این وجود، همچنان محصولات کشاورزی ایرانی خریدار اروپایی داشته و در حال ‌ حاضر این کالاها به کشورهایی مانند اتریش و سوئد فرستاده می ‌ شوند. در بحث تولید، به مرحله ‌ ای رسیده ‌ ایم که توانسته ‌ ایم نظر خریداران خارجی را جلب کنیم. استفاده از تکنولوژی ‌ های روز در روند تولید محصولات کشاورزی، مهم ‌ ترین تغییر و پیشرفتی بود که طی این سال ‌ ها در ایران رخ داد. کاهش صادرات محصولات کشاورزی طی چند مدت اخیر نشان داد که تنها بهبود و ارتقای تولید بر صادرات تاثیرگذار نیست و در این میان موارد دیگری نیز موثر هستند.

فعالیت ‌ های تجاری، همواره نیازمند بسترهای باثبات سیاسی است و ایران باید با سایر کشورها رابطه دیپلماتیک خود را بهبود بخشد. در چنین شرایطی، می ‌ توان سهم بیشتری از بازار کشور مقصد را کسب کرد، همچنین از سویی دیگر، باید قوانین داخلی در رابطه با امور ترانزیتی نیز بهبود یابند. صادرات محصولات کشاورزی بسیار به بسترهای حمل ‌ ونقل وابسته هستند و ضعف در این بخش سبب شده تا محصولات، با کیفیتی پایین به مقصد برسند. کمبود تجهیزات مناسب حمل ‌ ونقل و کانتینرهای یخچال ‌ دار، مهم ‌ ترین چالش صادرات محصولات کشاورزی است و دولت باید به این نکته توجه کند.

علاوه بر موارد مطرح ‌ شده، ضعف در بسته ‌ بندی محصولات هنگام صادرات، از دیگر معایبی است که سهم ایران را در بازارهای جهانی کم کرده است. نبود سرمایه ‌ گذاری مناسب در تولیدات صادرات ‌ محور، معایب متعددی به ‌ همراه دارد و نبود بسته ‌ بندی ‌ های مناسب صادرات، مهم ‌ ترین پیامد آن است. بسته ‌ بندی محصولات کشاورزی که امروز صادر می ‌ شوند، از جهات گوناگون مانند زیبایی، حجم و حتی وزن دارای استانداردهای جهانی نیستند و همین مسئله، ایران را در بازارهای جهانی کنار می ‌ زند. بسته ‌ بندی باید به ‌ صورتی باشد که از نظر وزنی، حجم کالاهای صادرشده را تحت ‌ تاثیر قرار ندهد، اما متاسفانه در بسته ‌ بندی ‌ های فعلی، این قواعد رعایت نمی ‌ شود. تجارت نیازمند وجود بسترهای متعددی است و نمی ‌ توان به آن نگاه تک ‌ بعدی داشت.

پیش ‌ تر گفته شد، بهبود صادرات، نیازمند سرمایه ‌ گذاری مناسب در ضعف ‌ های موجود و بخشی از این سرمایه ‌ گذاری ‌ ها برعهده دولت است. از آن ‌ جایی ‌ که درآمد ملی در شرایط فعلی تنها با توسعه صادرات افزایش پیدا می ‌ کند، دولت نیز باید به خلأهای موجود توجه داشته و رفع آن را تنها وظیفه بخش خصوصی نداند. دولت می ‌ تواند با انجام سرمایه ‌ گذاری ‌ های مشخص، مشکلات حمل ‌ ونقل و ترانزیت، بسته ‌ بندی و حتی روابط دیپلماتیک ایران با سایر کشورها را بهبود بخشد، بنابراین توسعه صادرات، نیازمند همکاری دولت و فعالان بخش خصوصی و توجه به ضعف ‌ های فعلی است.