راهبرد دولت سیزدهم در توسعه شبکه ریلی و در عین حال تولید ریل راه‌آهن در کشور به روند توسعه خطوط ریلی شتاب بخشیده و امروز قطار توسعه با سرعت در مسیر رو به جلو در حال حرکت است. دولت سیزدهم با آغاز فعالیت خود تمامی امکانات را بسیج کرده تا از یک سو مسیر توسعه صادرات هموار شود و به دنبال آن درآمدهای ناشی از عواید ترانزیتی و صادرات غیرنفتی افزایش یابد و از سوی دیگر امکان سفر با قطار در نقاط مختلف کشور برای آحاد جامعه فراهم شود.

این در حالی است که با توجه به مرز بین‌المللی مهران و صادرات و واردات کالا و اینکه سالانه بیش از میلیون‌ها نفر از این مرز برای سفر به عراق تردد می‌کنند و به واسطه اهمیت رویداد بزرگ کنگره اربعین، چهره استان ایلام در زمینه زیرساخت‌ها به‌ویژه راه‌های مواصلاتی تاحدودی متحول شده اما دسترسی به شبکه راه‌آهن برای این استان از دید مسئولان، بسیار مهم بوده است.

اکنون که ایلام با داشتن این مرز مشترک و به واسطه همجواری و نزدیکی با عراق در کانون توجه مسئولان و مردم قرار دارد، بهترین فرصت است که با اجرایی کردن راه‌آهن چهره این استان و به دنبال آن، سایر نقاط منتهی به مرز مهران متحول شود چراکه بهره‌مندی از این مهم یکی از فاکتورهای اصلی توسعه است و نباید ساده از آن گذشت.

استان‌های همجوار و همسایه ایلام همگی به شبکه ریلی کشور متصل شده‌اند، بیشتر کارشناسان حوزه اقتصادی، نبود راه ارتباطی مناسب و دسترسی نداشتن به شبکه ریلی را از مهم‌ترین دلایل توسعه‌نیافتگی استان ایلام برشمرده‌اند.

عزم دولت سیزدهم برای حل موانع صادرات با کشورهای حوزه خلیج‌فارس و افزایش گستره تبادلات تجاری با کشور عراق از جمله در مرز بین‌المللی مهران زمینه‌ساز توسعه صادرات محصولات داخلی و تقویت نقش ترانزیتی راه‌آهن شده و توسعه بیش از پیش منطقه و استان مرزی ایلام را فراهم می‌کند.

از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم، رئیس‌جمهوری در سخنرانی‌های خود به‌طور مکرر بر توسعه صادرات با گسترش روابط به‌ویژه همسایگان ایران تاکید کرده و خواستار ریل‌گذاری از سوی هیات دولت برای این مهم شده است.

همچنین وزیر صنعت، معدن و تجارت بر‌اساس بررسی‌های انجام‌شده، توان رشد تجاری را طی ۴ سال آینده ۷۰ میلیارد دلار برآورد کرده که در این میان رشد ۳۵ میلیارد دلاری صادرات غیرنفتی هدف‌گذاری شده است.

اهمیت اتصال ایلام به شبکه راه‌آهن

در‌واقع اتصال ایلام به شبکه سراسری راه‌آهن به دلیل وجود ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق و همسایگی این استان با استان‌های واسط، میسان و دیاله و اینکه کانون تردد زائران و صدور کالای ایرانی کشور همسایه به شمار می‌رود، دارای توجیه اقتصادی و فنی بسیار بالایی است.

با توجه به قرار گرفتن استان مرزی ایلام در شریان‌ ارتباطی با عراق این استان نیازمند ایجاد یک منطقه اقتصادی پویا و بهره‌مندی از خط ریلی است، اجرایی شدن راه‌آهن ایلام و به‌‌ویژه در مرز مهران برای عراق توسعه می‌آورد و برای ایران مساوی با افزایش ارزآوری و قدرت ترانزیتی و صادرات است.

عراق به احداث راه‌آهن ایلام به سمت مرز و حتی به داخل خاک کشور خود به‌عنوان بخشی از یک طرح منطقه‌ای و تحقق رویاهای خود برای مبدل شدن به چهارراه ترانزیت و توسعه پایدار می‌نگرد و ایران به‌عنوان عامل اصلی تحقق رویای دیرینه عراق حالا می‌تواند غرب کشور را برای اتصال ریل به منابع صادراتی خود متحول کند.

ایران و عراق برای توسعه اقتصادی به‌شدت به این مسیر نیازمند هستند زیرا عراق اکنون یک کشور وارداتی است و ایران نیز به صادرات تولیدات خود به عراق و کشورهای آسیای حوزه خلیج‌فارس نیاز دارد. در این میان عراق کوتاه‌ترین مسیر برای رسیدن به این هدف به شمار می‌رود.

اینک عزم دولت سیزدهم برای تحقق این مهم مصمم است و این مهم در پروژه ریلی استان ایلام در حال محقق شدن است و دولتمردان همشچنان در تلاش هستند تا بخش‌های دیگر این طرح مهم ریلی کشور را قبل از پایان دولت به بهره‌برداری برسانند.

توسعه صادرات به عراق

این برنامه‌ها در حالی اجرایی می‌شود که به گفته رئیس‌جمهوری، توسعه صادرات به عراق و دیگر کشورهای همسایه ضروری بوده و در این زمینه باید زیرساخت‌ها آماده شود.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی دوم مهر امسال در سفر به استان مرزی ایلام گفت: سهم ما از صادرات به کشورهای منطقه نمی‌تواند ۲ درصد باشد و باید از ۲۰ میلیارد دلار به ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار برسد که با یک اقدام سریع و کار جهادی امکان‌پذیر است.

وی با اشاره به ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک استان مرزی ایلام با عراق، تاکید کرد: مرز نه تهدید که یک فرصت بسیار خوب برای ارتباط مردم ۲ کشور ایران و عراق به‌ویژه مردم ایلام است که ریشه فرهنگی، اعتقادی و باور و ایده با همدیگر دارند.

رئیس‌جمهوری خواستار تشکیل کارگروه حقوقی و اقتصادی بین ۲ کشور ایران و عراق به‌ویژه استان ایلام و استان‌های همجوار در عراق به منظور رفع مشکلات صادرکنندگان شد.

آیت‌الله رئیسی گفت: باید زیرساخت‌های استان ایلام به نحوی آماده شود که مسئله کریدور ریلی و آزادراه به‌عنوان وسیله ارتباطی‌ کامل با کشور عراق در این استان آماده شود و هم زمینه برای صادرات در استان که می‌تواند یکی از بازارهای اصلی تولید‌کننده کالای ایرانی تبدیل شود و این یک ضرورت است.

رونق صادرات از مهران

معاون ‌وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای گفت: استفاده حداکثری از مرز با توجه به تصویب منطقه آزاد تجاری مهران در شرایط کنونی اقتصادی و تحریم‌ها اهمیت زیادی دارد و باید از تمام ظرفیت‌های این مرز برای افزایش صادرات در بخش سوخت و کالا بهره گرفت.

داریوش امانی در بازدید اخیر خود از زیرساخت‌های مرز بین‌المللی مهران اظهار کرد: هدف از سفر به استان ایلام و شهرستان مرزی مهران انجام تعهداتی است که سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در بحث ستاد اربعین کشور متقبل شده تا از نزدیک در جریان روند پروژه‌های در دست اجرا و نحوه پیشرفت آنها و مسائل و مشکلات موجود قرار گیریم.

وی افزود: با ریشه‌کن شدن ویروس کرونا بحث تبادل زائر از مرز مهران با کشور دوست و همسایه عراق در دستور کار قرار خواهد گرفت.

معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با اشاره به تصویب منطقه آزاد تجاری مهران یادآور شد: با توجه به این مهم و تاثیر آن در بازارهای ترانزیت کشور با عراق، تلاش ما رفع مسائل و مشکلات موجود است تا بتوانیم از این راه در توسعه صادرات و ترانزیت سوخت و کالا از این مرز به بهترین نحو ممکن بهره ببریم.

امانی از اعزام یک تیم کارشناسی برای بازدید از مرز مهران و شناسایی مشکلات موجود خبر داد و گفت: تلاش خواهیم کرد تا در مسائل و مشکلات مرز در کارگروه ترانزیت سازمانی بررسی و برنامه‌ها برای افق ۲۰ ساله تهیه شود تا مشکلی درباره ترانزیت از مرز مهران با کشور عراق نداشته باشیم.

وی تاکید کرد: تمامی تلاش این است تا از ظرفیت مرز مهران برای صادرات سوخت و دیگر کالاها به‌درستی استفاده شود که این کار نیازمند اقدامات و پیش‌بینی‌های لازم برای توسعه زیرساخت‌های این منطقه است. معاون وزیر راه ادامه داد: در صورت تهیه طرح جامع بخش خصوصی نیز تمایل سرمایه‌گذاری را در این حوزه خواهد داشت.

تراز تجاری ایلام افزایش می‌یابد

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت ایلام گفت: طی ۷ ماه‌ سپری‌شده از امسال ۵۲۱ میلیون و ۸۴۴ هزار و ۸۵۷ دلار کالا از مرز بین‌المللی مهران به عراق صادر شده است که این میزان با توسعه شبکه ریلی و احداث منطقه آزاد مهران به‌طور قطع افزایش قابل‌ملاحظه‌ای خواهد یافت.

جمیل شوهانی افزود: همچنین با اقدام‌ها و تدابیر انجام‌شده توسط مدیریت ارشد استان و انعقاد تفاهمنامه‌های دوجانبه با استان‌های همجوار عراقی تلاش می‌شود ضمن برطرف کردن موانع پیش روی میزان صادرات استان از مرز مهران افزایش یابد.

نماینده حوزه شمالی مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی گفت: راه‌آهن و خط ریلی در استانی که به استناد اسناد بالادستی از ضروریات استان‌های نفت و گاز خیز است، به آرزویی دست نیافتنی برای ایلامیان تبدیل شده است.

علی‌اکبر بسطامی افزود: ایلام تنها استان فاقد شبکه ریلی در کشور است در حالی که طبق دستور رهبر معظم انقلاب باید تمامی استان‌های دارای منابع نفت و گاز به شبکه ریلی متصل باشند.

وی تاکید کرد: پیگیری‌های متعددی با مسئولان وزارت راه و شهرسازی انجام و مناقصه‌گذاری فاز نخست اجرای پروژه راه‌آهن ایلام آغاز شد و اعتباراتی نیز در این باره برای آغاز به کار فاز نخست این پروژه اختصاص یافته است.

سارا فلاحی، دیگر نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی درباره اتصال راه‌آهن ایلام به شبکه سراسری گفت: با توجه به اینکه ایلام کریدور اصلی برای رسیدن به مدیترانه، ‌عراق و کشورهای همسایه است، اتصال راه‌آهن استان به شبکه سراسری از طریق شهرهای اسلام‌آباد، ‌ایوان، ایلام، مهران، اندیمشک و نجف اهمیت دارد.

سخن پایانی

استان مرزی ایلام باید از طریق خط راه‌آهن اسلام‌آباد-کرمانشاه به اندیمشک خوزستان وصل شود تا در شبکه ریلی کشور قرار گیرد و بر این اساس، با تلاش‌های نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی و تلاش بی‌وقفه استاندار ایلام و رایزنی‌های متعدد وی با مسئولان ارشد کشور، این طرح ردیف اعتبار ملی گرفت تا عملا وارد فاز اجرایی شود.

این پروژه که از اسلام‌آباد کرمانشاه آغاز می‌شود و به سمت ایلام ادامه یافته و سپس از مهران و دهلران به اندیمشک خوزستان می‌رسد، ۷۴ کیلومتر طول دارد که در این مرحله عملیات اجرایی ۱۷.۵ کیلومتر آن با اعتبار مشخص آغاز شده است.

این پروژه از سال ۹۰ تاکنون بارها کلنگ‌زنی شد، خیلی‌ها اجرایی شدن آن‌ را به اسم خود تمام کردند و بنرها در قدردانی و تشکر از آنها بر در و دیوار شهر نصب شد اما نه‌تنها صدای سوت قطار در ایلام شنیده نشد که امید ایلامیان برای اجرایی شدن این پروژه و تحقق این مطالبه بحق هر روز کمرنگ‌تر شد. مدیرکل راه و شهرسازی ایلام از عملیاتی شدن اتصال استان به شبکه ریلی خبر داد و گفت: ۱۹۰ میلیارد تومان اعتبار برای این پروژه در امسال در نظر گرفته شده است.

اجرای این پروژه از سال ۹۱ استارت خورده اما به دلایل محدودیت‌های اعتباری، این پروژه تا ابتدای امسال متوقف بوده است.