درحال‌حاضر تنها خریدار عمده زغال سنگ داخل کشور شرکت ذوب آهن اصفهان است و میزان مصرف سایر واحدهای صنعتی در مقایسه با آن چندان زیاد نیست. در گزارش امروز صمت نگاهی داریم به مهم‌ترین اتفاقاتی که اخیرا در زمینه حمایت از زغال‌سنگ داخلی رخ داده است.

اهمیت انرژی در عصر جدید

از آنجایی که انرژی در عصر جدید به اندازه غذا اهمیت دارد کشورها سعی می‌کنند که سبدی از انرژی را برای تامین نیازهای خود ساماندهی کنند. به عبارت دیگر تمام منابع انرژی خود را منحصر و محدود به یک منبع نکنند. مثلا یک بخش را به گاز اختصاص می‌دهند، یک بخش را به زغال سنگ، انرژی‌های پاک و زیستی و...درحال‌حاضر و با وجود تفاهمنامه‌های کاهش کربن، نزدیک ۵۰ درصد از انرژی جهان از طریق زغال‌سنگ تامین می‌شود و به دلیل اینکه سوختی به نسبت ارزان است و نرخ پایینی دارد. همین‌طور ۶۰ درصد برق دنیا از طریق این سوخت تامین می‌شود. اما در کشور ما، به ویژه از بعد از انقلاب، تمام برنامه‌ریزی انرژی روی گاز قرار گرفته و جایی برای زغال‌سنگ دیده نشده است. از سوی دیگر میزان بالای واردات زغال‌سنگ به کشور هم مزید بر علت شده و معدنکاری زغال‌سنگ را از مدار سود آوری خارج کرده است.

جبران زیان انباشته ذوب آهن

مدیر سبد سهام شرکت صدرتامین گفت: شرکت ذوب آهن اصفهان نیز به عنوان نخستین و بزرگ‌ترین تولید‌کننده محصولات فولادی کشور، دچار زیان انباشته است و قسمت اعظمی از این موضوع مربوط به واردات زغال سنگ مورد نیاز شرکت است که با ایجاد طرح‌های توسعه در شرکت زغال‌سنگ پروده طبس علاوه بر تامین نیاز داخلی کشور، تکمیل زنجیره، بهبود قسمتی از ناترازی انرژی به خصوص حوزه گازی، به سودآوری شرکت ذوب آهن اصفهان نیز کمک شایانی می‌کند.به گزارش معدن ۲۴ محسن بهزادی با اشاره جایگاه ویژه زغال‌سنگ در دنیا گفت: زغال‌سنگ در دنیا جایگاه ویژه‌ای در تولید محصولات و تامین انرژی دارد. وی افزود: نقش قابل توجه این نوع سوخت در جهان به گونه‌ای است که از ۴ میلیارد تن سیمان تولید شده دنیا حدودا ۹۰ درصد آنها در کارخانه‌های سیمان با پایه زغال تولید می‌شود. وی افزود: بیش از ۵۰ درصد پتروشیمی‌های چین نیز بر پایه زغال‌سنگ تولید می‌شود و بیش از نیمی از نیروگاه‌های دنیا هنوز به این محصول متکی است. و این نشان‌دهنده اهمیت روزافزون صنعت زغال‌سنگ است.

بی‌توجهی تاریخی

وی تشریح کرد: باتوجه به وجود ذخایر ارزشمند گاز در کشور، به صنعت زغال‌سنگ کمتر توجه شده است به طوریکه حتی نیاز مصرفی کشور درحال‌حاضر تولید نمی‌شود و متاسفانه شاهدیم ۴ مجموعه تولید کک‌سازی کشور زیر ظرفیت در حال فعالیت است و از طرفی طی چندین سال اخیر هیچ توسعه‌ای از این منظر وجود نداشته است. مکانیزه نبودن معادن (به غیر از شرکت زغال‌سنگ پروده طبس) بهره‌وری این صنعت را متاثر کرده و قیمت‌گذاری دستوری، پیچیدگی و عدم دسترسی به تکنولوژی و عدم امکان صادرات، سرمایه‌گذاری در این حوزه را با ریسک بالا همراه کرده است.

تامین پایدار انرژی

بهزادی بیان کرد: باتوجه به ناترازی گازی کشور و زیان قابل توجه از این منظر و از طرفی مسئله قطعی برق یا محدودیت‌های اعمال شده، صنعت کشور را با مشکل مواجه ساخته است. در چنین شرایطی، ایران با داشتن ذخایر با اهمیت و استراتژیک زغال‌سنگ، می‌تواند بخشی از این ناترازی را در حوزه گاز بهبود بخشد. البته زغال‌سنگ آلایندگی بالایی دارد اما بدون شک، در مقابل سایر سوخت‌های فسیلی مثل مازوت، از آلایندگی کمتر یا حداقل برابری برخوردار است. علاوه بر این از خاکستر ناشی از سوخت زغال‌سنگ در نیروگاه‌ها، عناصر نادر نیز قابل استحصال است که باتوجه به روند جهانی، ایران نیز ناگریز به این حوزه ورود جدی خواهد داشت. پس زغال‌سنگ و توسعه مصرف آن در صنایع مختلف راه‌حلی برای تامین پایدار انرژی محسوب می‌شود.

محسن بهزادی ادامه داد: شرکت ذوب آهن اصفهان نیز به عنوان نخستین و بزرگ‌ترین تولید‌کننده محصولات فولادی کشور، دچار زیان انباشته است و قسمت شایانی از این موضوع مربوط به واردات زغال‌سنگ مورد نیاز شرکت است که با ایجاد طرح‌‌های توسعه در شرکت زغال‌سنگ پروده طبس علاوه بر تامین نیاز داخلی کشور، تکمیل زنجیره، بهبود قسمتی از ناترازی انرژی به خصوص حوزه گازی، به سودآوری شرکت ذوب آهن اصفهان نیز کمک شایانی می‌شود. وی گفت: به طورکلی، زغال‌سنگ می‌تواند نقش بارزی در تامین انرژی و همچنین بهبود ناترازی گازی ایفا کند و زنگ خطر صنعت زغال‌‌سنگ به صدا درآمد.

تولید زغال‌سنگ برای ذوب‌آهن

مدیرعامل ذوب آهن اصفهان هم گفت: ذوب آهن اصفهان سالانه به یک میلیون و ۸۵۰ هزار تن به زغال‌سنگ نیاز داریم. چراکه کوره بلندها در همه دنیا عمده از زغال استفاده می‌کنند. تولید کنونی کشور درحال‌حاضر کمتر از یک میلیون است، لذا ۸۵۰ هزار تن کسری داریم. به گزارش معدن‌نیوز مهدی کوهی اظهارکرد: ذوب آهن اصفهان سالانه به یک میلیون و ۸۵۰ هزار تن به زغال‌سنگ نیاز داریم. زیرا کوره بلندها در همه دنیا عمده از زغال استفاده می‌کنند. تولید کنونی کشور درحال‌حاضر کمتر از یک میلیون است، لذا ۸۵۰ هزار تن کسری داریم. وی عنوان کرد: از تولیدکنندگان زغال‌سنگ کشور تقاضا داریم تولید را با طرح‌های توسعه جدید به میزانی برساند که بتوانیم از تمام ظرفیت آن استفاده کنیم. کوهی با اشاره به حمایت ذوب آهن اصفهان از تولیدکنندگان داخلی زغال‌سنگ گفت: برای حمایت از تولید داخل و به حداکثر رساندن ظرفیت تولید دست تولید به سوی همه‌ همکاران‌مان در صنعت زغال دراز می‌کنم.وی تاکید کرد: ذوب آهن اصفهان آمادگی عقد قرارداد ۱۰، ۲۰ و ۳۰ ساله در زمینه تامین زغال‌سنگ دارد. بدین معنا که برای طرح توسعه‌های آینده و برای افزایش تولید، معادن زغال‌سنگ آمادگی کامل را داشته باشند. به گفته کوهی ذوب آهن اصفهان بازار آینده تولید زغال‌سنگ را تضمین می‌کند. امیدواریم بتوانیم در جهت تامین‌ زغال‌سنگ از واردات بی‌نیاز شویم.

سخن پایانی

با این حال به نظر می‌رسد آینده روی چندان خوشی به معدنکاری زغال نشان نخواهد داد. نتایج یک تحقیق نشان داده است که صنعت جهانی زغال‌سنگ ممکن است تا سال ۲۰۵۰، حدود یک میلیون شغل را حذف کند زیرا کشورها، منابع انرژی کم‌کربن را جایگزین زغال‌سنگ خواهند کرد. اندیشکده امریکایی گلوبال انرژی مونیتور هشدار داده است که بیشتر معادنی که احتمالا بسته می‌شوند، هیچ برنامه‌ای برای گسترش عمر فعالیت‌ خود یا مدیریت‌گذار به سوی یک اقتصاد پسا زغال‌سنگ ندارند.دوروتی می، مدیر پروژه رصد معدن زغال‌سنگ جهانی این اندیشکده بیان کرد: دولت‌ها باید برنامه‌هایی برای تضمین عدم آسیب کارگران از‌گذار انرژی تهیه کنند. تعطیلی معادن زغال‌سنگ اجتناب‌ناپذیر است اما مشقت اقتصادی و مشکلات اجتماعی کارگران نه. گلوبال انرژی مونیتور همچنبن به بررسی چهار هزار و ۳۰۰ معدن فعال و پروژه معدن زغال‌ ‎ سنگ در سراسر جهان پرداخته است که مجموعا دو میلیون و ۷۰۰ هزار کارگر را پوشش می‌دهند. طبق یافته‌های این اندیشکده، بیش از چهار هزار کارگر در معادنی مشغول به کار هستند که قرار است فعالیت آنها را پیش از سال ۲۰۳۵ متوقف کنند.طبق برآورد این اندیشکده، اگر قرار باشد حذف زغال‌سنگ برای محدود کردن گرمایش جهانی اجرایی شود، تنها ۲۵۰ هزار معدنچی معادل کمتر از ۱۰ درصد نیروی کار فعلی در سطح جهانی ضروری خواهند بود. صنعت زغال‌سنگ چین که بزرگ‌ترین صنعت جهان است، درحال‌حاضر بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نیروی کار را به خدمت گرفته است. از یک میلیون شغل زغال‌سنگ که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ در سطح جهانی حذف شود، بیش از ۲۵۰ هزار شغل در استان شانکسی چین خواهد بود. بر اساس گزارش رویترز، بخش زغال‌سنگ چین در دهه‌های اخیر چند دوره تغییرات اساسی را پشت سر گذاشته است و بسیاری از مناطق معدنی در شمال و شمال شرقی این کشور پس از تعطیلی معادن روباز، برای یافتن منابع جایگزین رشد و اشتغال به سختی تلاش می‌کنند.