روند رو به رشد بهای فولاد در بازار داخلی یکی از مهم ‌ ترین اخبار در یک هفته گذشته بود. این رشد نرخ در سایه بروز موج جدید سرما و کمبود گاز آغاز شد و ادامه ‌ دار پیش ‌ بینی می ‌ شود. بدون تردید روند تولید در واحدهای احیا مستقیم در این شرایط تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و از میزان تولید در این زنجیره خواهد کاست. در چنین شرایطی وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال تصویب بخشنامه ‌ های مختلف باهدف تنظیم بازار است. بااین ‌ وجود انتقاداتی نسبت به این بخشنامه ‌ ها نیز وارد است که عملا کارایی آنها را زیر سؤال می ‌ برد.

تنظیم بازار معدن و صنایع معدنی با تکیه ‌ بر ظرفیت ‌ های بورس کالا در یک سال گذشته جزو سیاست ‌ های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت قرارگرفته است. به گزارش معدن ‌ نیوز در چند هفته اخیر نیز مصوبات و بخشنامه ‌ های متعددی برای تنظیم فرآیند عرضه این محصولات در بورس کالا ابلاغ ‌ شده است.

بخشنامه ‌ ای ضد صادرات

در جدیدترین بخشنامه از سوی مدیرکل دفتر صنایع معدنی خطاب به مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران، کف عرضه برخی محصولات بخش معدن و صنایع معدنی، بنا به مصوبات جلسه ستاد تنظیم بازار اصلاح ‌ شده است. در این نامه تاکید شده تولیدکنندگان موظف هستند کالای خود را در بورس کالا عرضه کنند و گواهی سیستمی صادرات اخذ کنند. بورس کالا نیز موظف است در پایان هرماه عرضه شرکت ‌ های مذکور را به سامانه جامع تجارت ارائه که در صورت رعایت کف عرضه، شرایط صادرات را برای واحد مذکور فراهم کند.

این سیاست که عموما شامل تنظیم میزان عرضه در بازار داخلی می ‌ شود، در شرایطی نتیجه ‌ بخش است که بازار با کمبود روبه ‌ رو باشد. بدین ترتیب وزارت صنعت، معدن و تجارت می ‌ تواند با تعیین کف عرضه و نظارت بر اجرای دقیق آن توسط تولیدکنندگان، کمبودهای موجود را مرتفع و از التهاب حاکم در بازار بکاهد.

اما تعیین کف عرضه به ‌ مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی و در شرایطی که لزومی برای آن احساس نمی ‌ شود، زمینه ‌ ساز عدول تولیدکنندگان از اجرای این مصوبه است. بنابراین چنین سیاستی نه ‌ تنها نتیجه ‌ بخش نخواهد بود بلکه بسیاری از تولیدکنندگان را در صف قانون ‌ شکنان قرار می ‌ دهد.

به عبارتی از اعتبار مصوبات وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز کاسته خواهد شد. علاوه بر این محدودیتی جدید در مسیر صادرات بخش معدن و صنایع معدنی کشور ایجاد می ‌ شود که به ‌ هیچ ‌ عنوان مطلوب سیاست ‌ های کشور نیست.

نخستین موج سرما و احتمال رشد قیمت

از هفته گذشته شاهد بروز نخستین موج سرما در کشور بودیم. ازآنجاکه در سال ‌ های اخیر مصرف گاز در کشور در ماه ‌ های سرد سال نسبت به میزان تولید آن پیشی گرفته است، این موج جدید سرما، احتمال تداوم و جدی شدن هرچه بیشتر محدودیت ‌ های گاز صنایع را تقویت کرد. به ‌ ویژه آنکه در روزهای گذشته اخباری مبنی بر محدودیت در تأمین گاز صنایع فولادی کشور منتشرشده است. درحال ‌ حاضر مقررشده تنها ۴۰ درصد گاز واحدهای احیا مستقیم تأمین شود. این در حالی است که گاز به ‌ عنوان خوراک اصلی در این بخش از زنجیره تولید فولاد مصرف می ‌ شود.

بر همین اساس نیز شاهد افت عرضه آهن اسفنجی در رینگ معاملاتی بورس کالا و به دنبال آن، افزایش نرخ این محصول بوده ‌ ایم. این رشد قیمتی به ‌ سرعت به سایر حلقه ‌ های زنجیره تولید فولاد نیز منتقل شد، تاجاییکه نرخ میلگرد و تیرآهن نیز در بازار آزاد پس از گذران یک دوره ثبات نسبی، با رشد نرخ همراه بود. ازآنجاکه فعالان بازار این کمبود را ادامه ‌ دار پیش ‌ بینی می ‌ کنند، این روند صعودی نرخ نیز تداوم خواهد یافت.

صادرات سیمان افزایشی است

در طول دهه ‌ های اخیر صنعت سیمان در ایران با جذب سرمایه قابل ‌ توجهی توسعه ‌ یافته است، تاجایی که ایران با تولید ۶۳ میلیون تن سیمان در سال ۲۰۲۱ ، در جایگاه هفتمین تولیدکننده بزرگ این محصول در دنیا قرار گرفت. میزان ظرفیت تولید سیمان کشور به ‌ مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی برآورد می ‌ شود، بر همین اساس نیز صادرات راهکار اصلی تداوم تولید در این بخش است.

ازآنجاکه سیمان محصولی حجیم و ارزان است، صادرات آن دشواری ‌ های خاص خود را دارد. بااین ‌ وجود ایران در سال گذشته توانست در رتبه سوم صادرات این محصول پرمصرف قرار گیرد. میزان صادرات سیمان ایران در ۷ ماهه منتهی به پایان مهرماه برابر ۷ . ۶ میلیون تن گزارش ‌ شده است. بنابراین می ‌ توان این ‌ طور ادعا کرد که صادرات سیمان ما در مدت ‌ زمان یادشده و در مقایسه با ۷ ماهه منتهی به پایان مهرماه ۱۴۰۰ ، رشد ۴ درصدی را از آن خودکرده است.

جبران کسری ‌ های اکتشافی

واردات بیش از ۳۰ دستگاه حفاری اکتشافی جزو مهم ‌ ترین اخباری بود که در روزهای گذشته منتشر شد. اکتشاف گام نخست در مسیر توسعه معدنی کشور است، بااین ‌ وجود در سال ‌ های مختلف نسبت به آن بی ‌ توجهی شده است. بخشی از این بی ‌ توجهی در قالب کمبود واردات تجهیزات موردنیاز برای اکتشاف و استخراج نمایان شده است. در هفته ‌ ای که پشت سر گذاشتیم رئیس هیات عامل ایمیدرو از واردات بیش از ۳۰ دستگاه حفاری اکتشافی به کشور برای دستیابی به برنامه سالانه یک ‌ میلیون متر حفاری، خبر داد.

بااین ‌ وجود برای رفع نیاز در این بخش نیازمند واردات تجهیزات به ‌ مراتب بیشتری هستیم. کما اینکه درحال ‌ حاضر نیز بنا بر اظهارات وجیه ‌ اله جعفری برای واردات بیش از ۱۰۰ دستگاه حفاری ثبت سفارش شده است.

هم ‌ زمان اقداماتی برای بهره ‌ مندی از ذخایر معدنی کوچک ‌ مقیاس اجرایی شده است. بهره ‌ مندی از این ذخایر لزوماً سودآور نیست، اما چنانچه فرصتی برای تجمیع ذخایر معادن کوچک در نقطه ‌ ای متمرکز فراهم شود، سرمایه ‌ گذاری برای بهره ‌ مندی از ظرفیت ‌ های این بخش، با توجیه فنی و اقتصادی همراه خواهد بود.

طرحی جدید برای فروش ماشین ‌ آلات

هپکو به ‌ عنوان تولیدکننده بزرگ تجهیزات و ماشین ‌ آلات معدنی در طول سال ‌ های گذشته با مشکلات متعددی روبه ‌ رو بوده است. درحال ‌ حاضر مقررشده این شرکت با حمایت صندوق بیمه فعالیت ‌ های معدنی، مسیر خرید ماشین ‌ آلات خود را تسهیل کند.

بر همین اساس نیز مقررشده به ‌ ازای خرید تجهیزات از این شرکت داخلی، تسهیلات با کارمزد ۱۲ درصد، تقسیط چهار ساله و ۶ ماه تنفس در اختیار خریداران قرار گیرد. بدین ترتیب از یک ‌ سو بخشی از نیازهای کشور به این تجهیزات تأمین می ‌ شود.

از سوی دیگر نیز با تکیه ‌ بر ظرفیت ‌ های داخلی از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری می ‌ شود.

سیگنال مثبت در بازار جهانی

فلزات صنعتی برنده بازارهای مالی و کالایی دنیا ظرف هفته گذشته بودند. چین به ‌ عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا ظرف هفته گذشته صحنه اعتراضات گسترده مردمی در اعتراض به تداوم محدودیت ‌ های کرونایی بود. بازار فلزات در درجه نخست در واکنش به این موج اعتراضی با کاهش نرخ مواجه شدند. اما روند ریزشی قیمت ‌ ها ادامه ‌ دار نبود، چراکه دولت چین به ‌ سرعت وارد عمل شد و با وعده کاهش محدودیت کرونایی بخشی از ناآرامی در این کشور را کنترل کرد. درعین ‌ حال سیاست ‌ های انبساطی دولت برای بازگرداندن اقتصاد به مسیر رشد نیز ادامه یافت.

سقوط شاخص دلار امریکا، سیگنال دیگری بود که از رشد بهای فلزات صنعتی حمایت کرد. اظهارنظرهای جروم پاول مبنی بر کاهش احتمالی سیاست انقباضی از سوی فدرال رزرو و احتمال رشد حداکثر ۰ . ۵ درصدی نرخ بهره به ‌ جای افزایش ۰ . ۷۵ درصدی در نیمه ماه دسامبر و توقف رشد نرخ بهره در ماه ‌ های ابتدایی سال ۲۰۲۳ عامل اصلی بازگشت اقبال به بازارهای مالی و کالایی دنیا بود.

سخن پایانی

در ادامه انتشار اخبار مثبت از داده ‌ های اشتغال و دستمزد امریکا نیز از رشد بهای فلزات صنعتی در دنیا حمایت کرد. هرچند که برخی فعالان بازارهای مالی امریکا، پس از انتشار این داده، نسبت به تغییر سیاست ‌ های مالی فدرال رزرو در ماه دسامبر دچار تردید و واهمه شدند. بنابراین درحال ‌ حاضر بازارهای فلزی منتظر تصمیم ‌ گیری و اثرگذاری سیاست ‌ های مالی اقتصادهای بزرگ دنیا هستند.