طراحی خودرو فاصله ما با خودروسازان جهانی
بهرام شهریاری- کارشناس حوزه خودرو
استانداردهای کار و خدمات برای تضمین سلامت بیشتر جامعه اعم از انسانی و غیرانسانی مانند محیطزیست تدوین شدهاند. بخشی از کاهش آسیب زیستمحیطی ساختههای صنعتی با استانداردسازی آنها ممکن میشود. در حوزه خودرو آمار جانباختگان کشور، مسئله ایمنی خودروها را بسیار جدی میکند. یکی از پرسشهای اساسی این است که آیا با استانداردسازی خودروها، آنها ایمنتر میشوند. پیش از تحریمها، خودروسازان ملزم به رعایت استانداردهای هشتادوپنجگانه تدوینشده از سوی سازمان ملی استاندارد بودند اما این موضوع با آغاز تحریمها تحتشعاع قرار گرفت و بخشی از این استانداردها هنوز در کشور قابلیت اجرا پیدا نکردهاند.
رعایت استانداردهای بهروز در تولید قطعات از سوی شرکتهای خودروسازی تعیین میشود. خودروسازان یا خود تابع استانداردهای جهانی هستند یا استانداردها را تدوین میکنند و به قطعهسازان میدهند و این شرکت مادر خودروساز است که نوع و خواص مواد اولیه و... را تعریف میکند. در ادامه فرآیند ساخت قطعات تحتکنترل آنهاست و در نهایت محصول سفارششده را تحویل میگیرند.
پیش از تحریمها، قطعاتی که تولید میشد یا به تایید شرکت پژو فرانسه میرسید یا خودروساز کرهجنوبی آنها را تایید میکرد. امروز گاها بهدلیل کاهش قیمت، خودروسازان بخشی از مواد اولیه را تغییر میدهند اما در مجموع مراحل گوناگونی وجود دارد که قطعه ساخته و استانداردها رعایت شود.
در گذشته که استاندارد و کیفیت قطعات تولید ایران به تایید برخی شرکتهای خارجی میرسید، به این دلیل بود که مقرر شده بود بخشی از این قطعات صادر شود اما این امر بهدلیل اعمال تحریمها ادامه نیافت.
الزام رعایت تمام استانداردهای هشتادوپنجگانه بهدلیل ضعفهایی که در صنعت خودرو کشور وجود دارد، هنوز قابلیت اجرا پیدا نکرده است. شرکتهای خودروساز داخلی با استانداردهای بینالمللی فاصله دارند و اگر تمام شاخصهای تعیینشده استاندارد در کشور از سوی خودروسازان رعایت نمیشود به دو دلیل است؛ نخست شرایط تست آن را ندارند و دوم اینکه اجرای برخی از آنها روی خودروهای قدیمی ممکن نیست.
برخی استانداردها با طراحی مدلهای خودرویی قدیمیتر همخوانی ندارند و برای اجرای آنها باید مدل خودرو تغییر کند. بهطور قطع نمیتوان ترمز ABS را روی خودرویی مانند وانت پراید نصب کرد. یا در زمینه میزان مصرف سوخت، کاهش خروج گازهای آلاینده از خودرو و... باید تغییراتی در طراحی موتور رخ دهد.
ایمنی خودرو و کاهش مرگومیرهای ناشی از تصادفات، بیشتر به طراحی بدنه خودرو برمیگردد اما بهدلیل تولید خودروهای قدیمی در کشور نمیتوانیم تمام استانداردهای روز را در این محصولات لحاظ کنیم. در کنار مسائل فنی، بخشی از موضوع مربوط به عدمشناخت و رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی است. بهعنوان مثال میتوان با نمونهای کوچک از جامعه آماری صاحبان خودرو به این موضوع رسید که درحالحاضر بسیاری از صاحبان خودرو معنی خطکشیهای خیابانها را نمیدانند.
کیفیت جادهها و خیابانها، فرهنگ رانندگی و عبور از خیابان، استاندارد نیست. بسیاری از خودروهای خارجی دارای استانداردهای روز هستند اما در تصادفات این خودروها در کشور شاهد مرگومیر سرنشینان و عابرانپیاده هستیم. بنابراین مسئله برای ایمنیسازی فقط استاندارد خودروها نیست، بلکه باید سایر مولفهها در حوزه فرهنگ رانندگی، جادهسازی و... رعایت شود. در این راستا، اداره راهنمایی و رانندگی تبدیل به اداره جرایم رانندگی شده است.
پیشتر رسانههای تصویری در حوزه فرهنگسازی نقشآفرین بودند و در دورهای انیمیشنهایی از سوی صداوسیما تولید و پخش میشد که در قالب طنز مسائل و مشکلات را بیان و روش درست رانندگی کردن و حتی عبور از عرض خیابان را آموزش میداد. این نمایشها اثرگذار بود و فرهنگسازی انجام میشد.
رعایت مجموع عواملی منجر به داشتن رانندگی با حوادث کمتر خواهد شد. بهدلیل اینکه خودروساز نیستیم و مونتاژکاریم، نمیتوانیم تابع استانداردهای بینالمللی باشیم. هر زمان توانستیم طراحی خودرو داشته باشیم استانداردهای جهانی را هم باید لحاظ کنیم. تا صنعت خودرو دولتی و فروش اولویت نخست آن است، به کیفیت، خدمات پس از فروش، استاندارد و... توجه کمتری میشود. در خودروسازی ژاپن، کیفیت و استاندارد، یک امر بدیهی است اما درباره صنعت خودرو کشور ما موضوعی فوقالعاده بوده که انجام آن باعث امتیاز یک خودروساز به خودروساز دیگر میشود. این امر نشاندهنده فاصله صنعت خودرو ما با استانداردهای جهانی را ملموستر نشان میدهد. زمانی این فاصله کم میشود که خودروساز مبادرت به طراحی کند.