بر اساس مطالعه‌ای که در مجله علمی The Lancet (سال 2013 ) منتشر شد، افرادی که در معرض آلاینده ‌ های ناشی از صنایع پتروشیمی هستند نسبت به افراد ساکن در مناطق دارای اقتصاد کشاورزی امید به زندگی کمتری دارند. علیرغم وجود نگرانی در زمینه اثرات احتمالی آلاینده ‌ های مرتبط با صنایع پتروشیمی بر سلامت انسان، متأسفانه تاکنون مطالعات جامعی در زمینه بررسی اثرات آلاینده‌های صنایع پتروشیمی بر سلامت کارگران و کارمندان شاغل در مجتمع‌های پتروشیمی و افراد ساکن در مناطق نزدیک به این صنایع انجام نشده است. برهمین اساس رییس اداره آزمایشگاه های اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: نباید آلودگی پالایشگاه شازند را فراموش کرد.

علیرضا محرابیان رییس اداره آزمایشگاه های اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی در پنجمین جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای اراک اظهار کرد: در سال جاری اراک سه روز پاک، ۱۶۷ روز سالم، ۸۶ روز ناسالم برای گروه های حساس، ۱۴ روز ناسالم برای تمام گروه های سنی، دو روز بسیار ناسالم و یک روز خطرناک را تجربه کرده است و مجموعا تا امروز ۱۰۳ روز ناسالم در کارنامه وضعیت هوای اراک ثبت شده است. وی با بیان اینکه اراک در اردیبهشت ماه کمترین تعداد روزهای آلوده و مردادماه بیشترین روزهای آلوده را داشته است، افزود: طی ۱۰ سال اخیر، کمترین میزان آلودگی در سال های ۹۴ و ۹۹ بوده است، تا قبل از سال ۱۴۰۰ طی روزهای ناسالم در هر سال به کمتر از ۱۰۰ روز می رسید، اما طی دو سال اخیر آمارها به بالای ۱۰۰ روز رسیده است. محرابیان تصریح کرد: اراک همواره تحت تاثیر اقلیم بوده است و آلودگی ارتباط مستقیم با بارش دارد. در سال های اخیر تاثیر گرد و غبار در آلودگی افزایش یافته است.

افزایش روزهای ناسالم اراک

وی با بیان اینکه نسبت به سال گذشته سه روز افزایش تعداد روزهای آلوده رقم خورده است، افزود: آلاینده مسئول در شهر اراک ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون و ۱۰ میکرون است و شب گذشته آلاینده دی اکسید گوگرد در ایستگاه های میرزای شیرازی و حافظیه به بالاترین حد استاندارد رسید که به صورت مسقتیم به مازوت سوزی نیروگاه شازند بر می گردد. محرابیان اضافه کرد: در یکی دو روز گذشته حجم مصرف مازوت در نیروگاه بالا رفته است، همچنین جریان وزش باد کاملا به سمت اراک بود که گوگرد ناشی از سوخت مازوت وارد هوای اراک شد به شکلی که کاملا در ایستگاه های سنجش آلودگی خود را نشان داد و دیشب نسبت به هفته گذشته میانگین غلظت دی اکسید گوگرد به بیش از دو تا سه برابر استاندارد در دو ایستگاه مذکور رسید. وی بیان کرد: براساس مطالعات صورت گرفته و سیاهه انتشار؛ در این شرایط سهم منابع ثابت، ۵۷ درصد و سهم منابع متحرک ۴۳ درصد بود و در بین منابع ثابت، بخش نیروگاهی بیشترین آلودگی را وارد هوا می کند به شکلی سالانه ۳۹ هزار و ۹۳۶ تن آلودگی وارد هوای اراک می کند. محرابیان تاکید کرد: پالایشگاه شازند ۴۲ منبع انتشار آلودگی دارد و سالانه بیش از ۲۸ هزار تن دی اکسید گوگرد، ۳۵۲۰ تن ناکس و ۲۴۸۹ تن منواکسید کربن وارد هوا می کند و نباید صرفا تمرکز را روی نیروگاه شازند قرار داد. باید آلودگی پالایشگاه را دید، پتروشیمی شازند نیز ۱۷ دودکش دارد و سالانه ۳۹۷۸ تن آلودگی تولید می کند. وی گفت: در مطالعه سال ۸۷ که کارفرمای این مطالعه نیروگاه شازند بود، گفته شد که آلودگی نیروگاه تاثیری در اراک ندارد، اما بارها مطالعاتی صورت گرفته که تاثیر مستقیم این آلودگی بر روی هوای اراک را تایید کرده است. دی اکسید گوگرد خارج شده از دودکش های نیروگاه هیچ کدام از استانداردها را پاس نکرده است. وی افزود: در ارزیابی صورت گرفته در ۲۲ آذرماه، میزان دی اکسید گوگرد در واحد یک نیروگاه برابر با ۳۴۰۱ میلی گرم بر مترمکعب، در واحد دو، بالغ بر ۴۰۱۶ میلی گرم بر مترمکعب و در واحد سه نیز ۴۱۱۱ میلی گرم بر مترمکعب بوده است در حالی که استاندارد آن ۱۲۰۰ میلی گرم بر مترمکعب است.

رعایت عدالت در مازوت سوزی همه نیروگاه ها

سیاوش آقاخانی رییس شبکه محیط زیستی استان مرکزی با اشاره به عملیاتی نشدن وعده تامین گاز نیروگاه، اظهار کرد: امروز پس از سه سال مسجل شده است که مدیران استان قادر به احقاق حقوق مردم شهر اراک نیستند. گاز نیروگاه های اصفهان، تهران و قم به هر قیمتی تامین می شود، اما به اراک که می رسد، چنین امری صورت نمی گیرد و این مسئله نشان می دهد که اراک به معنای واقعی مظلوم واقع شده است و حتی مازوت سوزی به شکلی آغاز می شود که سازمان محیط زیست هم در جریان نیست. وی با اشاره به اینکه نیروگاه حرارتی شازند گزارش می دهد که پس از سه سال به دنبال پایش آنلاین هستیم، افزود: زیرساخت استفاده از LPG در اصفهان فراهم شده است که می توان این امر را در نیروگاه حرارتی شازند اجرایی کرد. گفته می شود فیلتراسیون در شرایط فعلی ممکن نیست و هزینه بسیاری به همراه دارد، اما وقتی تصمیمی غیرعلمی و غیر فنی گرفته می شود باید هزینه این تصمیمات پرداخت شود تا هوای اراک آلوده نشود. آقاخانی با بیان اینکه نیروگاه در بدترین نقطه قرار گرفته است و باید جابجایی آن تا ۵ سال آینده انجام شود که تاکنون در این خصوص صحبتی از سوی مدیران نیروگاه مطرح نشده است، بیان کرد: کم کاری اصلی را از سوی دانشگاه علوم پزشکی شاهدیم. تا امروز هیچ گاه تاثیر این آلودگی بر سلامت مردم ارزیابی نشده است تا براساس نتایج این بررسی ها در تهران مانع مازوت سوزی نیروگاه شویم. آقاخانی با گلایه از دستگاه قضایی گفت: هنوز شیر مصرف مازوت در نیروگاه اصفهان پلمب است.

کاهش مصرف مازوت نیروگاه‌ها

در همین حال مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی با تاکید بر اینکه امسال میزان مصرف مازوت نیروگاه‌های حرارتی نسبت به سال گذشته ۲۹ درصد کاهش یافته است، گفت: این میزان مصرف نیز در نیروگاه‌های خارج از کلانشهرها و بافت شهری و بدون تاثیر بر روی سکونتگاه‌های پذیرنده آلودگی اتفاق افتاده است. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت به نقل از وزارت نیرو، ساناز جعفرزاده با تاکید بر اینکه امسال مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های داخل هشت کلانشهر کشور صورت نگرفته است، افزود: سوالی اصلی اینجاست که عده‌ای براساس چه مطالعه و کدام مستنداتی مازوت‌سوزی را عامل اصلی آلودگی هوای کلانشهرها عنوان می‌کنند. از ابتدای سال تاکنون در شهرهایی همچون تهران، اصفهان و اراک یک لیتر هم مازوت مصرف نشده است پس چرا وضعیت هوای این مناطق مطلوب نیست. وی ادامه داد: ترازنامه انرژی کشور سهم هر بخش در تولید ذرات معلق را براساس حوزه مصرف انرژی و نوع سوخت مشخص کرده است که براساس اطلاعات این ترازنامه سهم سوخت مازوت در تولید ذرات معلق ۱.۹ درصد است. این رقم در حالی است که سهم گازوئیل در تولید ذرات معلق که عمدتا نیز در بخش حمل‌و‌نقل استفاده می‌شود حدود ۷۶ درصد است. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی اضافه کرد: براساس تقسیم‌بندی حوزه مصرف‌‌کنندگان انرژی نیز سهم حوزه حمل و نقل در تولید ذرات معلق ۸۰ درصد و سهم بخش نیروگاهی فارغ از هر نوع سوخت مصرفی تنها هفت درصد است. جعفرزاده تاکید کرد: امسال با تعامل و حمایت خوب شرکت‌های ملی گاز ایران و پخش فرآورده‌های نفتی میزان مصرف مازوت نیروگاه‌های حرارتی نسبت به سال گذشته ۲۹ درصد کاهش یافته است. این میزان مصرف نیز در نیروگاه‌های خارج از کلانشهرها و بافت شهری و بدون تاثیر بر روی سکونتگاه‌های پذیرنده آلودگی اتفاق افتاده است. وی خاطرنشان کرد: این پیش فرض که حتما سهم اصلی آلایندگی متوجه مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها است مطمئنا ما را به خطا برده و از اعمال تصمیم‌سازی اثربخش در حوزه مدیریت آلودگی هوا غافل خواهد کرد.