تولیدکننده به دنبال کاهش قیمت است
یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که طی چند سال اخیر و با تشدید تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران رخ داد، ایجاد انگیزه فراوان در تولیدکنندگان داخلی کشور برای جبران کمبودهای داخلی بود.
در این سال‌ها حوزه‌هایی مانند لوازم خانگی که شرایط لازم برای رقابت با برندهای ژاپنی و کره‌ای را نداشتند تنها برای خالی نبودن عریضه، اندک تولیدی را در بازار داشتند اما با اعمال تحریم‌ها و خارج شدن این برندها، ناگهان فضای باز برای عرض اندام تولیدات داخلی باز شد و تولیدکنندگان سعی کردند در نبود رقبای خارجی، خود نبض بازار را به دست بگیرند؛ البته حرکت در این مسیر چندان هم آسان نبود زیرا در هر حال پدیده‌هایی مانند تامین قطعات، قاچاق و کالای تقلبی موانع کوچکی در این مسیر ناهموار نبودند. اما امروز در آستانه مذاکراتی که پیش‌بینی میشود به توافق و رفع تحریم‌ها منجر شود، آیا تولیدکنندگان لوازم خانگی کشور توانسته‌اند به رشد مطلوب و مورد انتظار خود برسند؟ آیا سهم خود را در بازار داخلی یافته‌اند؟ آیا می‌توان به آینده این صنعت در کشور امید داشت؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها به گفت‌وگو با علیرضا محمدی دانیالی، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران پرداخته که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
رشد و توسعه صنعت لوازم خانگی را در سال‌هایی که اقتصاد ما با تشدید تحریم‌ها مواجه بوده، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همان‌طور که می‌دانید خروج برندهای خارجی لوازم خانگی از بازارهای کشور این فرصت را به تولیدکنندگان داخلی داد تا ظرفیت‌های خالی حوزه تولید در این صنعت را فعال کنند و به تامین نیازهای بازار بپردازند. آمارها نشان می‌دهد در سالهای اخیر و با حمایت‌های انجام‌شده از تولید داخلی لوازم خانگی، میزان تولید این اقلام از ۸ میلیون به ۱۶ میلیون دستگاه رسیده که آمار قابل قبولی به شمار می‌رود؛ البته این رشد تولید که در این سال‌ها برای تولیدکنندگان لوازم خانگی ایجاد شد، تنها از نظر کمی نبود و می‌توان رشد کیفی تولید و خدماتی مانند خدمات پس از فروش و خدمات مشتریان را نیز به وضوح مشاهده کرد. این رشد کیفی کار بزرگی بود که همه صنعتگران کشور در آن سهم و نقش اساسی داشته‌اند و باعث شد علاوه‌بر رفع کمبود کمی، نظر مصرف‌کنندگان نیز درباره کالاهای موجود در بازار مثبت باشد.
یعنی حذف برندهای معروف کره‌ای، کمبودی را در بازار لوازم خانگی کشور به دنبال نداشت؟
طبیعتا به دلیل اینکه این بازار سال‌ها در دست این کمپانی‌ها بوده، در ماه‌های اول خروج آنها از بازار ایران کمبودهایی در این زمینه وجود داشت اما با جایگزینی برندهای داخلی به‌تدریج این نیاز برطرف و خلأ ایجادشده به خوبی پر شد و درحال‌حاضر کمبودی از این نظر در بازار لوازم خانگی وجود ندارد.
از نظر خدمات پس از فروش چطور؟ آیا شرکت‌های تولیدکننده داخلی توانستند انتظارات را به نحو مطلوب برآورده کنند؟
به‌طور قطع؛ در واقع این خدمات پس از خروج برندهای خارجی سر و شکل مطلوب‌تری نیز به خود گرفت زیرا فروش و خدمات پس از فروش در سالهای گذشته در دست همین برندها بود، در حالی که پس از خروج آنها از بازار ایران، تعداد زیادی از برندهای داخلی به بازار راه پیدا کردند. افزایش عرصه فعالیت این تولیدکنندگان داخلی در شرایطی بود که رقبای با شرایط مشابه آنها نیز در بازار حضور داشتند و در این شرایط یکی از گزینه‌های موثر برای جذب مخاطب، ارائه خدمات مطلوب پس از فروش بود؛ بنابراین تولیدکنندگان داخلی برای حفظ سهم خود در بازار لوازم خانگی متکثر به ارائه خدمات بهتر پرداختند.
آیا تخلف یا تقلبی در فعالیت این شرکت‌های تولیدکننده وجود داشته است؟
بدون شک امروز وقتی حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ شرکت تولید لوازم خانگی در کشور به فعالیت می‌پردازند، ممکن است چند شرکت نیز در زمینه قیمت یا کیفیت تولیدات خود دچار تخلف شده باشند که البته معمولا این اتفاق درباره شرکت‌هایی که جایگاه و اعتبار خود را در بازار یافته‌اند به وجود نمی‌آید، به همین دلیل اعتقاد ما همواره بر این است که باید با این موارد به شکل کاملا جدی برخورد شود تا تلاش‌های جمعی این صنعت به دلیل تخطی یک شرکت زیر سوال نرود. اما آنچه از آمارها برمی‌آید نشان می‌دهد همواره رضایت نسبی درباره تولیدات داخلی لوازم خانگی وجود داشته است.
درحال‌حاضر تولید لوازم خانگی در کشور با چه مشکلاتی مواجه است؟
حوزه تولید همواره مشکلات خاص خود را به همراه دارد اما این مشکلات با توجه به مسائلی مانند تحریم‌ها در کشور ما پررنگ‌تر بوده است. در کنار این موضوع نمی‌توان از مشکلات به وجود آمده به دلیل کاهش ارزش پول ملی نیز به‌راحتی گذشت. در این سال‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی و معیشتی جامعه و تورم، توان خرید مردم کاهش یافته و این موضوع تولید و فروش لوازم خانگی را با مشکل مواجه کرده است. در کنار این موارد همچنان با عرضه کالاهای تقلبی و قاچاق در کشور روبه‌‌رو هستیم که این موضوع نیز می‌تواند به بازار تولید لوازم خانگی کشور لطمه بزند.
قاچاق لوازم خانگی درحال‌حاضر تا چه حد در بازارهای داخلی ما مشاهده میشود؟
قاچاق لوازم خانگی بحث امروز و دیروز نیست و بازار لوازم خانگی سال‌هاست با این معضل مواجه است. براساس آمارهای غیررسمی، حتی تا حدود ۴۰ درصد از سهم بازار لوازم خانگی را به خود اختصاص داده است. طبیعی است این نوع رقابت ناسالم با تولیدات داخلی، آسیب‌های فراوانی را به تولید ملی وارد می‌کند و باعث کاهش تولید داخلی میشود.
این کاهش تولید هزینه‌های سربار در این زمینه را افزایش می‌دهد و در نهایت تاثیر آن در قیمت تمام‌شده تولید به چشم می‌آید؛ بنابراین می‌طلبد دست‌اندرکاران تلاش و برنامه‌ریزی‌های بیشتری انجام دهند و با کنترل پدیده قاچاق در کشور، شرایط را برای تولید داخلی به شکل مطلوب‌تری مهیا کنند. علاوه‌بر این، کنترل مناسب قاچاق لوازم خانگی به کشور می‌تواند به جای تقدیم اشتغال به کشورهای تولیدکننده دیگر، نیروهای جویای کار در کشور را از این مزیت بهره‌مند کند و آثار مثبت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را برای کشور در پی داشته باشد.
یکی از گلایه‌های سالهای اخیر درباره لوازم خانگی قیمت بسیار بالای آنهاست؛ آیا می‌توان برای کاهش این قیمت‌ها برنامه‌ای را ارائه کرد؟
حقیقت این است که با توجه به تاکید بر این موضوع و جذب خریداران بیشتر، نهایت تلاش خود را برای کاهش قیمت و سود تولید انجام می‌دهیم تا علاوه‌بر تامین بهتر نیازهای مصرف‌کنندگان، موجب رونق بیشتر تولید در کشور شویم. اما با این حال، نمی‌توان از تولیدکننده زیاندهی در فرآیند تولید داشته باشیم. رویارویی با قیمت‌های فزاینده مواد اولیه و تجهیزات تولید و کاهش میزان تولید به دلیل وجود کالای قاچاق، قدرت مانور قیمتی تولیدکنندگان را بسیار محدود می‌کند. درحال‌حاضر قیمت مواد اولیه داخلی و خارجی به صورت مداوم رو به افزایش است و برای واردات تجهیزات باید قیمت‌های بیشتری را پرداخت کنیم. از سوی دیگر در بازار فروش، توان خرید مردم کمتر از گذشته شده و نظارت کافی بر ورود و عرضه کالاهای تقلبی و قاچاق در کشور وجود ندارد. در واقع تلاش برای کاهش قیمت تولید یک همت جمعی در تمام بخش‌ها می‌طلبد که در صورت دستیابی به آن می‌توان به کاهش بیشتر قیمت‌ها امید داشت.
یعنی دلیل گرانی لوازم خانگی زیاده‌خواهی تولیدکنندگان این حوزه نیست؟
به هیچ وجه؛ بازار لوازم خانگی ساختار مشخص خود را دارد و مانند بازارهایی مثل بازار داخلی خودرو نیست که یک یا دو شرکت بزرگ در آن نقش‌آفرین باشند. در صنعت لوازم خانگی کشور با توجه به حضور بیش از ۵۰۰ شرکت فعال رقابت بسیار جدی و تنگاتنگ است و قیمت‌گذاری‌ها نمی‌تواند بدون توجه به این رقابت صورت گیرد زیرا یکی از فاکتورهای موثر بر انتخاب خریداران همین قیمت است که در صورت بی‌توجهی تولیدکننده، می‌تواند با عدم استقبال مردم و شکست اقتصادی همراه باشد؛ بنابراین این‌‌طور نیست که تولیدکنندگان در بازار آزاد باشند و کالاها را با هر قیمتی که دل‌شان بخواهد بفروشند. در شرایط فعلی اقتصاد کشور، اتفاقا تولیدکنندگان در پی راه‌هایی برای کاهش هرچه بیشتر قیمت تمام‌شده کالاهای خود هستند تا بتوانند در بازارها حضور موفق‌تری را داشته باشند. اگر چنین هدفی از سوی تولیدکننده محقق نمی‌شود نباید آن را به پای زیاده‌خواهی فعالان این صنعت گذاشت.
با توجه به اینکه رفع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران مطرح است، فکر می‌کنید این موضوع چه تاثیری بر تولید لوازم خانگی کشور خواهد داشت؟
به‌طور کلی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران در این سال‌ها آسیب‌های اقتصادی فراوانی را به کشور وارد کرده است. این تحریم‌ها با توجه به محدود کردن واردات مواد اولیه، قطعات و تجهیزات هزینه‌های زیادی را بر دوش تولیدکنندگان می‌گذارد که قطعا حذف تحریم‌ها می‌تواند در این زمینه بسیار کمک‌کننده باشد. اما از سوی دیگر، تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران اقتصادی کشور باید توجه داشته باشند که رفع تحریم‌ها نباید بهانه‌ای برای تاخت و تاز برندهای خارجی در بازار ایران تبدیل شود. در این سال‌ها تولیدکنندگان داخلی ما در سخت‌ترین شرایط تعهدات خود را نسبت به تامین نیازهای بازار انجام داده‌اند و حال پس از رفع تحریم‌ها نیز باید این حمایت از تولید داخلی ادامه پیدا کند.دولت می‌تواند با برنامه‌ریزی در این زمینه ضمن حمایت از تولید داخلی به‌تدریج شرایط رقابت محصولات داخلی و خارجی را فراهم کند تا این صنعت بتواند همچنان به فعالیت خود ادامه دهد. در واقع امروز تولید لوازم خانگی در داخل و خارج کشور با مشکلات فراوانی همراه است که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن گذشت و ورود کالاهای وارداتی این حوزه به کشور باید با در نظر گرفتن همه این موارد صورت گیرد.
با توجه به شرایط فعلی بازارها، آینده صنعت لوازم خانگی کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
درحال‌حاضر در حوزه لوازم خانگی، بسیاری از ظرفیت‌ها در کشور فعال شده و امروز با رشد کمی و کیفی تولید، این صنایع سهم خود را در بازارهای داخلی کشور یافته‌اند. اما این به آن معنی نیست که تولیدکنندگان داخلی امروز بی‌‌نیاز از حمایت هستند، بلکه همچنان نیاز است دولت و نهادهای بالادست برای تولید روزآمد و همراه با بهره‌وری برنامه‌ریزی کنند تا در سالهای آینده لوازم خانگی تولید کشور از نظر قیمتی نیز بتوانند با رقبای خارجی به رقابت بپردازند. اگر این برنامه‌ریزی‌ها و حمایت‌ها به‌طور مطلوب شکل بگیرد، بدون شک لوازم خانگی ایران می‌تواند در جایگاهی فراتر از امروز قرار گیرد و حتی برای صادرات حرف‌های زیادی را برای گفتن داشته باشد.
لوازم خانگی کشور در سالهای اخیر و پس از فراز و نشیب‌های فراوان توانسته جایگاه مطلوبی در بازارهای داخلی کشور پیدا کند و ادامه همین مسیر می‌تواند در آینده نزدیک به حضور کالاهای تولید ایران در بازارهای خارجی منتهی شود؛ البته بدون شک در چنین مسیری، در کنار حمایت نهادهای بالادست، تلاش مضاعف فعالان این حوزه در تولید لوازم خانگی، قطعات مربوط به این صنعت و مواد اولیه و نهاده‌ها مورد نیاز است.
