تعطیلی تنها با یک کلیک
اگر از نمایش تفریحات و خانه‌های لاکچری بگذریم، مدت‌هاست که فضای مجازی صرفا ابزاری برای وقت گذراندن نیست و وسیله نان‌آوری بسیاری از افراد است.
براساس آمار در ایران ۸۵ میلیون نفری، تعداد کاربران اینترنت از ۷۲ میلیون نفر عبور کرده و بیش از ۵۵ درصد آنها در شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها فعالیت دارند که نسبت به سال قبل حدود ۱۰ درصد رشد داشته است. اینستاگرام با ۴۸ میلیون کاربر و واتس اپ با حدود ۵۲ میلیون کاربر، به ترتیب محبوب ترین شبکه اجتماعی و پیام رسان در ایران محسوب می شوند. تلگرام نیز ۵۰ میلیون کاربر ایرانی دارد. باوجود همین آمار چشمگیر مدت طولانی است که از قطع دسترسی ایرانیان به پلتفرم های خارجی می گذرد. انجمن تجارت الکترونیک تهران نیز اعلام کرد خسارت های سنگین قطع اینترنت بیش از ۴۰۰ هزار کسب وکار خانگی و امرار معاش بیشتر از یک میلیون کاربر را با مشکلات جدی مواجه کرده است. طبق آمار مرکز پژوهشی بتا و نوین هاب، یک میلیون و ۷۰۰ هزار کسب وکار در بستر اینستاگرام فعالیت می کنند که نزدیک ۱۰ میلیون کسب وکار خرد و خانگی را شامل می شوند و اغلب این کسب وکارها متعلق به زنان است. صمت در این گزارش به بررسی تاثیرات فیلترینگ بر کسب وکارها می پردازد.
نان های آجرشده با یک دکمه!
طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی یکی از حساس ترین طرح های ادوار مجلس شورای اسلامی به شمار می رود؛ طرحی که به همت برخی نمایندگان مجلس یازدهم 6 تیر ۱۴۰۰ به صحن علنی مجلس رسید و در ادامه کاملا زیرپوستی و در عمل با تفاوت عنوان به اجرا رسید. در واقع طرح صیانت یا محدودسازی اینترنت بی سروصدا اجرایی شد. حدود ۴ ماه از فشردن دکمه فیلترینگ می گذرد که نسخه ای دیگر از همان طرح صیانت است. فیلترینگ واژه ای هفت حرفی که از زبان بسیاری از مسئولان راحت ادا می شود، امروز معیشت بسیاری را به خطر انداخته است. اگر از تعطیلی کسب وکارهای خانگی و... بگذریم، این اقدام ضرر و زیان جبران ناپذیری به تجارت خارجی کشور وارد کرده است. موضوع دیگر اعتمادهای از بین رفته است. با فیلترینگ اینستاگرام و عدم دسترسی تعداد زیادی از کاربران و صاحبان کسب وکارها به این شبکه اجتماعی برای فعالیت های تجاری آنلاین، زمزمه جایگزینی پلتفرم های داخلی برای ادامه این فعالیت ها بالا گرفت. در این بین دولت نیز شروع به تبلیغات و ارائه مشوق هایی برای جذب صاحبان کسب وکار کرد.
آسیب به کسب وکار با سیاست های اشتباه
رضا الفت نسب، عضو سابق هیات مدیره اتحادیه کسب وکارهای اینترنتی درباره آسیب قطعی اینترنت و فیلترینگ به کسب وکارها در گفت وگو با صمت گفت: آمار دقیقی در زمینه آسیبی که به کسب وکارها رسیده وجود ندارد. یک سری اعداد استاندارد در دنیا وجود دارد که مشخص می کند هر ساعت قطعی اینترنت چقدر آسیب زا است، اما در ایران سازمانی وجود ندارد که این خسارات را محاسبه کند. ظاهرا مسئولان نمی خواهند آمار دقیقی از این ضرر و زیان اعلام شود.
وی با اشاره به میزان استقبال کسب وکارها از پلتفرم های داخلی اظهار کرد: کسب وکارهای خرد بیشتر به سمت پلتفرم های داخلی می روند، اما هنوز بسیاری از افراد علاقه دارند به هر قیمتی در بستر اینستاگرام فعالیت کنند.
در مجموع این کار درستی نیست که افراد را مجبور به استفاده از پلتفرم های داخلی کنیم. اگر امکان انتخاب وجود داشت قطعا نتیجه بهتری حاصل می شد. علاوه بر این، هر پلتفرمی برای توسعه، نیاز به فرصت دارد که در یک بازه شش ماهه این اتفاق رخ نمی دهد.
فیلترینگ، یک سیاست غلط
عضو سابق هیات مدیره اتحادیه کسب وکارهای اینترنتی ضمن تاکید بر اینکه فیلترینگ براساس یک سیاست غیرمنطقی صورت گرفت، افزود: متاسفانه ها سیاست ها اشتباه بوده که شرایط را این گونه رقم زده و حالا شاهد ضرر وزیان کسب وکارها هستیم.
برای نمونه تاکسی های اینترنتی که روزانه تعداد مشخصی سفر را ثبت می کنند، در این چند ساعت قطعی، ضرر بزرگی را متحمل شده اند؟ علاوه بر این کسب وکارهایی مثل فروشگاه های اینترنتی و امثال آن که با مردم درگیر هستند هم، دچار مشکل شدند.
آسیب به اقتصاد برای کنکور!
الفت نسب با انتقاد از قطعی اینترنت با هدف جلوگیری از تقلب در برگزاری کنکور گفت: این اقدامات باعث می شود سرمایه گذاران در بخش اقتصاد دیجیتال به شدت حساس شوند و از این کار اجتناب کنند.
همچنین کسب وکارها وقتی می بینند مسئولان به راحتی برای برگزاری کنکور که ده ها روش برای جلوگیری از تقلب در آن وجود دارد، اینترنت یک کشور را قطع می کنند، سرخورده و ناامید می شوند. اتفاقی که در روزهای پنجشنبه و جمعه هفته گذشته رخ داد، نشان می دهد توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور، فقط در حد شوخی و شعار است. هیچ کس روی این موضوع حساسیت خاصی ندارد.
برای برگزاری کنکور که لازم است دارای سازکار امنیتی پایدار و مستقلی باشد، باید اقتصاد بسیاری از مردم با قطع اینترنت در خطر بیفتد؟ این در حالی است که آسیب های جبران ناپذیری در پی این اقدام رخ می دهد.
وی در ادامه گفت: اگر در مشاغل دولتی پرداخت حقوق کارکنان دو روز به تاخیر بیفتد، قطعا با موجی از اعتراض ازسوی آنها روبه رو می شویم.
چرا این اتفاق در زمینه کسب وکارهای دیجیتال رخ نمی دهد؟ مگر افراد فعال در این حوزه حق و حقوقی ندارند؟
عضو سابق هیات مدیره اتحادیه کسب وکارهای اینترنتی با اشاره به رفع فیلترینگ برخی پلتفرم های خارجی اظهار کرد: هر اندازه به فضای قبل برگردیم، باوجود اینکه در گذشته نیز وضعیت مساعدی نداشتیم، شرایط نسبت به اکنون برای کسب وکارها بهتر می شود. این روزها دسترسی به اینترنت مانند دسترسی به آب و برق مهم است.
چه کسی ضرر و زیان را جبران می کند؟
الفت نسب با اشاره به صحبت های وزیر ارتباطات درباره فیلترینگ پلتفرم های خارجی بیان کرد: وزیر ارتباطات اعلام می کند مسدود شدن پلتفرم های خارجی برعهده من نیست.
پس نقش شما چیست؟ بله؛ تنها شما عهده دار مسئولیت این امر نیستید، اما چقدر تلاش کردید برای اینکه این اتفاق رخ ندهد؟ شما نمی دانید وقتی اینترنت حتی برای یک نیم روز قطع شود، چه اتفاقی رخ می دهد؟ اگر شما پاسخگوی این ضرر و زیان نیستید، پس صاحبان کسب وکار باید سراغ چه کسی بروند؟ مسئولان مربوطه باید پاسخگوی ضرر و زیانی که به کسب وکارها وارد شده، باشند و آن را جبران کنند.
ضربه محکم فیلترینگ به بدنه صنعت چاپ دیجیتال
جلال ذکایی، نایب رئیس اتحادیه چاپ دیجیتال و لیتوگرافی تهران درباره تاثیر قطعی اینترنت و فیلترینگ بر کسب وکار حوزه چاپ به صمت گفت: یکی از مشکلات جدی که در حال حاضر برای اعضای صنف ما پیش آمده، فیلترینگ فضای مجازی است که موجب از بین رفتن درآمد بسیاری از فعالان شده است. در واقع شرایط کنونی ضربه جدی به بازاریابی دیجیتال وارد کرده و هر روز ادامه این وضع، آسیب ها را بیشتر می کند.
اگر پلتفرم های خارجی و داخلی برای سایر افراد اهمیتی سطحی دارد، برای صنف ما حکم مایه حیات دارد؛ برای مثال سال هاست که انتقال فایل های گرافیکی ما از طریق پلتفرم های خارجی صورت می گیرد.
وی با انتقاد از عملکرد پلتفرم های داخلی و اشاره به مشکلاتی که در این مسیر قرار دارد، اظهار کرد: در حال حاضر باوجود بیش از ۵ پلتفرم داخلی هیچ یک از آنها پاسخگوی نیاز فعالان حوزه چاپ دیجیتال نیستند.
از سوی دیگر بسیاری از همکاران ما روی سیستم های اپل فعالیت می کنند که هیچ یک از پلتفرم های داخلی روی سیستم عامل این برند اجرا نمی شود.
مدت هاست که فعالان این حوزه به استفاده از ایمیل روی آوردند که بسیاری از اوقات به دلیل حجم زیاد فایل برگشت می خورد. در گذشته افراد فایل های خود را از طریق پلتفرم های مختلف از سایر استان ها به تهران ارسال می کردند، اما اکنون چالش ما این است که با چه برنامه ای قرار است فایل برای ما ارسال شود.
دولت حمایت کند
ذکایی در ادامه گفت: اگر مسئولان به منظور حفظ امنیت دستور فیلترینگ را صادر می کنند، پیش از آن باید جایگزینی برای آنها در نظر بگیرند. همچنین دولت باید حمایت های لازم را از یک پلتفرم داخلی انجام دهد تا آن برنامه به توسعه مطلوب برسد. دولت به عنوان حاکمیت باید مدیریت و پلتفرمی را ایجاد کند که همه افراد بتوانند برای فعالیت های خود از آن استفاده کنند.
با این شرایط در فضای کاری هیچ مشکل امنیتی پیش نمی آید؛ به ویژه برای صنف ما که فعالان تنها می خواهند یک فایل گرافیکی را ارسال کنند.
راهکارهای کشورهای دیگر
نایب رئیس اتحادیه چاپ دیجیتال و لیتوگرافی تهران با اشاره به کشورهایی که در آنها برخی از پلتفرم های خارجی فیلتر هستند، افزود: چین با جمعیتی حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر دو پلتفرم داخلی دارد و برخی از پلتفرم های خارجی در این کشور فیلتر هستند اما این دو پلتفرم داخلی بسیار خوب عمل می کنند و دولت نیز از آنها حمایت های لازم را می کند.
هرچند برخی از کشورها از جمله چین از اینترنت ملی استفاده می کنند اما زمانی که بحث ارتباطات بین المللی برای مباحثی مانند تجارت مطرح است استفاده از پلتفرم های جهانی مجاز است. در واقع دولتمردان چینی برای کمک به اقتصاد، استفاده از اپلیکیشن های بین المللی را مجاز
دانسته اند .
چه بر سر صادرات آمد؟
ذکایی با اشاره به تاثیرات فیلترینگ بر صادرات بیان کرد: بسیاری از صنایع نیازمند واردات مواد اولیه هستند و با بسیاری از تامین کنندگان خارجی در بستر فضای مجازی ارتباط دارند. همچنین بسیاری از صنایع صادرات محور برای صادرات، نیازمند بازاریابی هستند که عمده این اقدامات در بستر اینترنت بین المللی انجام می شود.
حال ممکن است برخی از کشورها از اپلیکیشن های بومی استفاده کنند، اما زمانی که سخن از ارتباطات بین المللی برای مباحث بازرگانی به میان می آید ناگزیر از ۳ پلتفرم بین المللی مانند واتس اپ، اینستاگرام و تلگرام استفاده می شود.
سخن پایانی
چندین ماه از فیلترینگ پلتفرم های خارجی در ایران می گذرد و هنوز استقبالی از پلتفرم های داخلی نشده است. البته اگر در شرایط بهتری و بدون اجبار این اتفاق رخ می داد شاید وضعیت از الان بهتر بود. در هر صورت با این اقدام آسیب های زیادی به کسب وکارها وارد شده که متاسفانه آمار دقیقی از آنها نیست یا نمی خواهند که آماری باشد! ظاهرا تنها یک دکمه است که کاربر آن هر بار دلیلی برای فشردن آن دارد که از نظر خودش مهم است؛ یک بار گله و شکایت، یک بار پهنای باند، یک بار کنکور و...؛ در واقع هر چیزی مهم است غیر از نان هایی که با فشردن یک دکمه آجر می شود. گویی آب از آب تکان نخورده است!
