فصل برجسته «آب» در برنامه هفتم توسعه
علیاکبر محرابیان - وزیر نیرو
در برنامه هفتم توسعه موضوع «آب» بهعنوان یک فصل برجسته موردتوجه قرار گرفته است. برای تحقق اهداف این بخش در کنار عزم و اراده مجلس شورای اسلامی، دولت احکام خوبی پیشبینی کرده است.
احکام و برنامههای مرتبط با موضوع آب در برنامه هفتم توسعه در حالی مطرح میشود که ایران در منطقه خشک و نیمهخشک واقع شده است. وجود نقاط متراکم جمعیتی و نیاز به مصرف آب که بعضا با محل بارشها و منابع آبی کشور فاصله دارد، استفاده از تونلها برای انتقال آب را ضروری میکند. ضمن اینکه انتقال آب فقط معطوف به آبهای سطحی و بارشها نیست؛ در سالهای اخیر انتقال آب دریا بهعنوان یک موضوع مهم در دستورکار وزارت نیرو قرار گرفته است. در دهه ۸۰ یک پروژه بزرگ در کشور طراحی و عملیات اجرایی آن آغاز شد و در دهه ۹۰ نیز به مرحله بهرهبردرای رسید که نخستین خط انتقال آب دریا به فلات مرکزی محسوب میشود. در کنار این پروژه خطوط دوم تا پنجم نیز در دستور کار قرار گرفت و امروز بهعنوان پروژههای مهم کشور در مرحله اجرا قرار دارند. بیتردید در اجرای این پروژهها ناگزیر به استفاده و بهرهمندی از ظرفیت تونلها بهعنوان سازههای ارزاننرخ هستیم. استفاده از تونل در بسیاری از پروژههای صنعت آب و برق در مقایسه با سایر روشها بسیار اقتصادیتر است. در پیشبرد بسیاری از طرحها در جهان در مسیر حفاری به رفتارهای ناشناختهای از زمین میرسیم که موجب
میشود نتوانیم مطابق مطالعات پروژه به اهداف خود برسیم. نمونه این موضوع پروژه انتقال آب به دریاچه ارومیه است. استفاده از دانش تکمیلی، پژوهش و مطالعات و روشهای لازم در علم زمینشناسی با بکارگیری آزمایشگاههای معتبر برای بررسی دقیق مسیر و لایههای زمین ضروری است، این در حالی است که در برخی از این پروژهها به این موضوع توجه نشده است. باتوجه به موارد یادشده از انجمن تونل ایران نیز درخواست میشود توجه ویژهای به اجرای پروژهها براساس واکنشهای زمینشناختی داشته باشد، چراکه ممکن است در مسیر اجرای تونل با رفتارهای ناشناخته زمین روبهرو شویم و پروژه بهصورت نیمهتمام مسکوت بماند. همچنین باید بر مقوله توجه و صیانت از محیطزیست در پیشبرد این دست از پروژهها تاکید کرد. محیطزیست اصل و اساس زندگی بوده و حفظ آن ضرورت دارد. در پروژههایی بدونتوجه به مسائل محیطزیست آسیبهایی به آبهای زیرزمینی، چشمهها و... وارده شده است. باید توجه داشت علم تونلسازی مقابل محیطزیست قرار نگیرد. در اجرای این پروژهها بکارگیری روشهای متعدد حفاری برای احداث تونلهای با قطر کوچک مطرح است. امروزه در کشور برای احداث خطوط فاضلاب و آب با
روشهای لولهگذاری و غیرمهندسی روبهرو هستیم که ایمنی را دچار مشکل میکند و در عین حال زمانبر است؛ بنابراین استفاده گسترده از روشهای جدید حفاری در تونلهای با عمق کم میتواند مسیر جدیدی را باز کند. لازم است سرعت اجرای پروژهها با استفاده از ابزار مهندسی افزایش یابد. گلوگاه پیشبرد برخی از پروژههایی که امروز در دستورکار وزارت نیرو و دولت بوده، تونل است. هزینه نیز موضوع دیگری در تعریف و پیشبرد پروژهها بهشمار میرود. وقتی دولت سیزدهم فعالیت خود را آغاز کرد، بهدلایل مختلف بسیاری از پروژههای وزارت نیرو به کندی پیش میرفت یا مسکوت مانده بود، اما تلاش شد با تامین اعتبارات لازم این پروژهها سرعت گیرد. در ادامه همین مسیر در برنامه هفتم توسعه موضوع «آب» بهعنوان یک فصل برجسته موردتوجه قرار گرفته است. همراهی و همکاری دولت و مجلس در پیشبرد و اجرای احکام و مصوبات لازم و ملزوم یکدیگرند.