ریزش لیر ترکیه و هجوم ایرانی‌ها برای خرید
ارزش لیر، واحد پولی ترکیه پس از اجرای سیاست‌های تازه اقتصادی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در راستای کاهش نرخ بهره سقوط کرد، به‌‌طوری که در ۲ ماه گذشته لیر حدود ۴۸ درصد ارزش خود را از دست داد. همین مسئله عاملی شد برای سرازیر شدن گردشگران کشورهای هم‌مرز به ترکیه که بیشتر به انگیزه خرید ارزان صورت می‌گیرد.
در حال حاضر پایه نرخ کوتاه‌ترین و ارزان‌ترین سفر از ایران به ترکیه حدود ۵ میلیون تومان است که شامل هزینه بلیت رفت و برگشت و ۳ شب اقامت در یک هتل معمولی برای یک نفر می‌شود. بنا به آمارهای وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، ایران پس از روسیه، بلغارستان و آلمان، چهارمین کشوری است که در ماه گذشته بیشترین تعداد مسافر را به ترکیه فرستاده است.
در میان شهرهای ترکیه، وان به یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری خرید بدل شده؛ تا جایی که در ایام تعطیلات رسمی ایران، ظرفیت هتل‌های این شهر ۱۰۰ درصد اشغال می‌شوند. هفته گذشته مدیرکل ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای از ممنوعیت سفر به ترکیه تا اطلاع ثانوی خبر داد و گفت: براساس آخرین پروتکل‌های ابلاغ‌شده ازسوی ستاد ملی مقابله با کرونا مسافران غیرایرانی از ۴ کشور اروپایی انگلیس، فرانسه، دانمارک و نروژ نمی‌توانند وارد ایران شوند و برای ایرانی‌ها هم پروتکل‌های خاصی پیش‌بینی شده است. با این وجود آمار سفرهای هوایی ایرانی‌ها به این کشور همسایه همچنان بالاست.
افزایش مسافر به مقصد ترکیه
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران می‌گوید: کاهش ارزش لیر، مسافران ترکیه را تا ۱۰۰درصد افزایش داد. آژانس‌هایی که در مسیر ترکیه کار می‌کنند نیز با تایید این اظهارات، این نکته را اضافه کردند که با ریزش لیر، تورم این کشور بیشتر شده؛ بنابراین قیمت‌ها پایین نیامده، چه‌بسا بعضی کالاها گران‌تر و نرخ‌ها بی‌ثبات شده است. حرمت‌الله رفیعی در ارزیابی وضعیت کلی سفرهای ترکیه با ریزشی شدن واحد پولی این کشور در چند ماه اخیر، به ایسنا گفت: زمانی که ارزش لیرِ ترکیه کاهش پیدا کرد، به یک‌باره مسافران این مقصد زیاد شدند؛ به‌ویژه شهر وان که هتل‌های آن در مقطعی اتاق خالی نداشت. وان، شهر خرید است و بیشتر مسافران این مقصد انگیزه خرید دارند. طبیعی است با این حجم تبلیغ درباره کاهش ارزش لیر، تعداد مسافران این مسیر افزایش پیدا کند.
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران افزود: بقیه مسیرهای ترکیه هم شلوغ شد و رشد بالایی را در سفر به این کشور تجربه کردیم. البته پاییز و زمستان فصل سفرهای تفریحی به ترکیه نیست و این کشور از گذشته، بیشتر مقصد خرید ایرانی‌ها بوده است؛ بنابراین وقتی ارزش لیر پایین آمد، با تبلیغاتی هم که شد تعداد مسافران این مسیر رشد کرد. البته پس از مدتی، با اجرای سیاست دولت این کشور برای تقویت لیر، حجم این سفرها به روال عادی برگشت.
رفیعی این نکته را یادآور شد که کاهش ارزش لیر، هیچ تاثیری در کم شدن هزینه‌های سفر به ترکیه نداشته و نرخ خدمات مسافرتی یا تغییر نکرده یا گران نشده؛ یعنی هیچ ارزانی به‌دنبال کاهش ارزش لیر اتفاق نیفتاده که تبدیل به عاملی برای افزایش سفرها شود. طبیعتا وقتی در مقصدی گردشگری رشد می‌کند و تقاضا افزایش می‌یابد، قیمت‌ها افزایشی می‌شود، نه کاهشی.
کیش پرتقاضاتر از ترکیه
مدیر داخلی یکی از آژانس‌های مسافرتی در تهران گفت: گرچه در هفته‌های اول کاهش ارزش لیر، تعداد مسافران به ترکیه زیاد شد، اما در چند وقت گذشته، با بالا آمدن ارزش واحد پولی این کشور روند سفر به ترکیه به روال قبل برگشته است.
او مسیر کیش را در حال حاضر شلوغ‌تر و پرتقاضاتر از ترکیه اعلام و اضافه کرد: آن حجم مسافری که کیش دارد، استانبول از ایران به خود ندیده است. از همین حالا ۹۰ درصد ظرفیت بهترین هتل‌های کیش که نرخ بالایی هم دارند برای بهمن تکمیل شده است.
ارزش لیر نصف شد
پول ترکیه در یک سال گذشته میلادی حدود ۵۰ درصد از ارزش خود را از دست داده و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند در سایه این وضعیت فشار بر بانک‌ها و افزایش تورم در سال آینده میلادی در این کشور ادامه خواهد یافت.
کاهش نرخ برابری لیر ترکیه در برابر دلار امریکا از ابتدای امسال تاکنون ۲ برابر شده است؛ به‌عبارت دیگر پول ترکیه طی ۱۲ ماه گذشته حدود ۵۰ درصد ارزش خود را از دست داده و کاهش بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است.در مقطعی از معاملات چند روز گذشته واحد پول ترکیه با افت ۸ درصدی به سطح ۱۷.۰۷ لیر در هر دلار رسید که یک رکورد تاریخی محسوب می‌شود و دلیل آن فشارهای تورمی و تلاش برای کاهش نرخ بهره در این کشور است. برای اینکه ابعاد سقوط ارزش لیر ترکیه روشن‌تر شود باید گفت حدود ۱۲ ماه پیش، یعنی ژانویه ۲۰۲۱ میلادی هر دلار برابر با ۷.۴۳ لیر ارزش‌گذاری می‌شد. کاهش سنگین ارزش لیر در سال جاری در سایه افزایش سریع تورم صورت گرفته است. موضوع بدتر برای کل اقتصاد ترکیه این است که اوضاع ممکن است قبل از بهبود یافتن، بدتر شود.
سخن پایانی
باوجود انتقاد اقتصاددانان و نمایندگان مجلس و مخالف دولت حاکم در ترکیه که سیاست اقتصادی کنونی دولت رجب طیب اردوغان را متهورانه می‌خوانند، بانک مرکزی ترکیه از سپتامبر (شهریور) ۲۰۲۱ میلادی در راستای برنامه رئیس‌جمهوری این کشور مبنی بر اولویت دادن به صادرات و اعطای وام، نرخ بهره خود را ۴۰۰ واحد پایه کاهش داده و به ۱۵ درصد رسانده است.
