مجوز پلاک‌گذاری ملی خودروهای مناطق آزاد و فراهم شدن امکان واردات خودرو به سرزمین اصلی و مناطق آزاد و تبدیل آن به پلاک ملی، همچنان با حاشیه‌هایی همراه است. هرچند این مصوبه با نظرات موافق بسیاری همراه بود، اما برخی از کارشناسان نیز تبدیل پلاک آزاد به پلاک ملی را عاملی موثر بر درآمد دولت می‌دانند.دولت سیزدهم سال گذشته مصوبه‌ای درباره پلاک‌گذاری خودروهای منطقه آزاد با هدف وارد شدن خودروهای خارجی موجود در مناطق آزاد به بازار خودرو کشور ارائه کرد اما این امر، با ایرادات هیات تطبیق مصوبات مجلس به این مصوبه، محقق و اجرایی نشد و بدین‌ترتیب شماره‌گذاری خودروهای مناطق آزاد از دستور کار دولت خارج شد و اواخر فروردین‌ماه امسال، سخنگوی دولت این موضوع را به‌طور رسمی اعلام کرد.

پس از گذشت حدود ۹ ماه، سه‌شنبه هفته گذشته (۱۹ دی)، محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور، موضوع «آزادسازی پلاک‌گذاری ملی خودروهای مناطق آزاد» را به وزارتخانه‌های صمت و اقتصاد، سازمان ملی استاندارد ایران، دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری و دیگر نهادهای ذی‌ربط ابلاغ کرد که براساس آن مجوز پلاک‌گذاری ملی خودروهای مناطق آزاد صادر شده است. اول بهمن نیز دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ضمن اشاره به مصوبه واردات خودروها به کشور، خاطرنشان کرد: در حال‌حاضر امکان واردات خودروهای پلاک مناطق آزاد به سرزمین اصلی با پرداخت عوارض قانونی فراهم شده و این خودروها می‌توانند به پلاک ملی تبدیل شوند.عبدالملکی با بیان اینکه موضوع خودرو در مناطق آزاد به دو بخش واردات خودروهای پلاک منطقه آزاد به سرزمین اصلی و واردات خودروهای نو به مناطق آزاد تقسیم‌بندی می‌شود، گفت: در بحث دوم که مربوط به واردات خودروهای نو به مناطق آزاد است، از حدود دو هفته گذشته، هیات وزیران مصوبه مربوطه را ابلاغ کرده و بر این اساس، خودروهای برقی و هیبریدی تا سقف ۴۰ هزار دلار می‌توانند به مناطق آزاد وارد شوند؛ همچنین خودروهای احتراقی به ازای هر یک خودرویی که از منطقه آزاد به سرزمین اصلی وارد می‌شود، اجازه واردات یک خودرو به منطقه آزاد با سقف ۲۰ هزار دلار بر اساس مصوبه هیات وزیران داده شده است.

جبران ناترازی تولید

طی روزهای اخیر، نمایندگان مجلس نیز پلاک‌گذاری ملی خودروهای مناطق آزاد را اقدامی مثبت توصیف کرده و معتقدند با این اقدام افزون بر ۵۰ هزار دستگاه خودرو موجود در این مناطق وارد سرزمین اصلی می‌شود که می‌تواند تاثیر بسزایی در ایجاد تعادل عرضه و تقاضا داشته باشد و بخشی از ناترازی تولید و تقاضا را جبران کند.

تاثیر مثبت بر محیط‌زیست

برخی هم معتقد این خودروها از استانداردهای مناسبی برخوردار هستند؛ بنابراین با اجرایی شدن پلاک ملی برای این خودروها، اتفاقات خوبی در حوزه محیط‌زیست نیز رقم خواهد خورد و منجر به کاهش مصرف سوخت می‌شود. ضمن اینکه پلاک‌گذاری ملی خودروهای مناطق آزاد قطعا تاثیری در تعدیل نرخ خودرو در بازار آزاد خودرو خواهد شد.

نحوه تردد تا پیش از ابلاغ آیین‌نامه

درحالی‌که برای برخی این سوال پیش آمده که تکلیف پلاک خودروهایی که پیش از ابلاغیه اخیر، مجاز به تردد با پلاک مناطق آزاد در همین مناطق بودند، چه خواهد شد و آنها نیز می‌توانند پلاک ملی دریافت کنند، لازم به تاکید است که طبق آنچه در آیین‌نامه اجرایی بند ث تبصره ۷ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور تصویب شده، شماره‌گذاری ملی و واردات به سرزمین اصلی برای خودروهایی که تا پیش از ابلاغ این آیین‌نامه، مجاز به تردد در مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی بوده‌اند، مجاز اعلام شده است.

بر این اساس از این پس این امکان وجود دارد که خودروهای وارد شده از طریق مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی می‌توانند پلاک ملی دریافت کنند.

فرآیند تبدیل پلاک آزاد به پلاک ملی

در گام نخست باید گفت از گذشته، مرسوم بوده که در مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی، خودروهایی با پلاک آزاد به صورت قانونی، مجاز به تردد باشند، اما با وجود این حق قانونی، پلاک آزاد همواره موردانتقاد واقع می‌شود و دلیل آن عدم‌توانایی پیگیری قانونی، عدم‌پردازش و پرداخت مالیات و... برای این خودروها مطرح شد؛ براین اساس راه‌حل این مشکل را تبدیل پلاک آزاد به پلاک ملی برشمرده‌اند.به‌طورکلی، پلاک آزاد به این معناست که این خودروها با این پلاک می‌توانند در مناطق مشخصی از کشور، بدون اینکه نیاز به پرداخت هزینه‌های مربوط به تغییر پلاک، بیمه و مالیات داشته باشد، تردد داشته باشند؛ البته این تردد فقط مختص همان منطقه (همچون تردد در جزیره کیش) است و تردد خارج از محدوده مشخص، ممنوع است.برای تبدیل پلاک آزاد خودرو به پلاک ملی، نیاز به طی فرآیندها و روندی قانونی است؛ همچون روند کلی تعویض پلاک در کشور، برای تبدیل پلاک آزاد به پلاک ملی نیز باید در گام نخست، به سامانه راهور (سامانه اینترنتی پلاک) مراجعه کرده و برای ثبت درخواست به صورت آنلاین اقدام و فرم مربوطه را تکمیل کنند؛ در این فرم اطلاعاتی همچون اطلاعات شخصی مالک خودرو، شماره پلاک فعلی خودرو و... است.پس از تکمیل فرم، متقاضی بایستی هزینه تعویض پلاک را بر اساس قوانین و مقررات، پرداخت کند و نوبت مراجعه به مراکز تعویض پلاک را دریافت کند و در موعد مقرر انتخابی، به همراه مدارک موردنیاز نظیر مدارک شناسایی مالک خودرو، مدارک مالکیت خودرو و فرم بازدید فنی خودرو که باید از دفاتر تعیین شده، اخذ شود، به مرکز تعویض پلاک مراجعه کند. پس از تایید مدارک و اطلاعات تعویض پلاک، مرکز پلاک‌دهی، پلاک جدید را برای شما صادر خواهد کرد. مدت زمان صدور پلاک ملی جدید، ممکن است بسته به شرایط محلی و مقررات اداره پلاک‌های ویژه متفاوت باشد.

تاثیر مستقیم بر درآمد دولت

برخی کارشناسان معتقدند به‌دلیل بالا بودن نرخ پلاک آزاد در بازار و عدم پردازش هزینه‌های مربوط به آن، تبدیل پلاک آزاد به پلاک ملی، تاثیر مستقیمی بر درآمد دولت خواهد داشت، ضمن اینکه خودروهای با پلاک ملی مجبور به پرداخت مالیات‌ها از قبیل مالیات بر ارزش‌افزوده، عوارض بر ارزش خودرو، مالیات بر درآمد، بیمه بدنه و… خواهند شد و در مجموع برای کشور می‌تواند باعث افزایش درآمد و البته قانونمندی همه خودروها شود. این اقدام از یک سو افزایش درآمد مالی دولت را در پی دارد و از سوی دیگر، صاحبان خودرو به‌راحتی می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند. این گروه معتقدند در حال حاضر، ۴۰ هزار خودرو غیرامریکایی و زیر ۲۵۰۰ سی‌سی در مناطق آزاد وجود دارند. با فرض ورود ۳۰ هزار مورد از این خودروها به داخل کشور، با میانگین قیمت (پس از استهلاک) ۲۰ هزار دلاری و تعرفه ۱۰۰ درصدی و دلار ۳۸، ۵۰۰ تومانی، ۲۳ همت درآمدزایی برای دولت خواهد داشت.

سخن پایانی

تا پیش‌ازاین خودروهای مناطق آزاد حق تردد در این مناطق را داشتند و امکان ثبت پلاک ملی برایشان وجود نداشت. در راستای تسهیل واردات خودرو و استفاده از خودروهای با کیفیت خارجی در کشور، در قانون بودجه مصوبه‌ای داشتیم که امکان ثبت ملی خودروهای مناطق آزاد را فراهم کرده است. براساس این مصوبه، خودروهایی که تا پیش از ابلاغ این آئین‌نامه مجاز به تردد در مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی هستند، مشروط به پرداخت تمامی عوارض و بدهی‌های مربوط و حقوق ورودی مشتمل بر حقوق گمرکی و سود بازرگانی (مصوب و دارا بودن معاینه فنی متصل به سامانه سیمفا با رعایت قوانین مجاز به پلاک‌گذاری ملی و واردات به سرزمین اصلی هستند.