مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی و تصویب لایحه برنامه هفتم توسعه به وزارت راه و شهرسازی اجازه داد تا مدیریت فرودگاه‌های کشور، به‌استثنای فرودگاه‌های متعلق به نیروهای مسلح را با حفظ مالکیت دولت به بخش خصوصی و عمومی و یا مشارکت‌های داخلی و خارجی واگذار کند. به این ترتیب وزارت راه متولی واگذاری مدیریت فرودگاه‌ها به بخش خصوصی و عمومی شده است.

مجلس در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون تلفیق برنامه هفتم درباره موارد ارجاعی به کمیسیون با تصویب جزء یک بند ت ماده ۵۷ این لایحه موافقت کرد. براساس این گزارش، طبق این مصوبه وزارت راه و شهرسازی با رعایت سیاست‌های اصل ۴۴ مجاز است به منظور افزایش کارآیی و بهبود خدمت رسانی و ارتقای بهره‌وری و کاهش هزینه‌های دولت و منطقی‌سازی و چابک‌سازی، نسبت به واگذاری مدیریت فرودگاه‌ها از جمله فرودگاه‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی به استثنای فرودگاه‌های متعلق به نیروهای مسلح با حفظ مالکیت دولت و نیز ارائه خدمات ناوبری هوایی و رعایت حقوق کارکنان به بخش خصوصی و عمومی و یا مشارکت‌های داخلی و خارجی با اولویت شرکت‌های هواپیمایی داخلی اقدام کند.

واگذاری به بخش خصوصی صلاحیت‌دار

براساس مصوبه مجلس و دستور واگذاری مدیریت فرودگاه‌ها به بخش خصوصی، آیین‌نامه اجرایی این جزء به پیشنهاد وزارت راه و همکاری وزارت اقتصاد تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.درهمین حال، وزیر راه و شهرسازی چندی پیش در سفری به مازندران، با حضور در فرودگاه رامسر با اعلام صدور مجوز مرز هوایی این فرودگاه از آمادگی این وزارتخانه برای واگذاری فرودگاه‌ها به بخشی خصوصی صلاحیت‌دار خبر داد.به گزارش وزارت راه و شهرسازی، مهرداد بذرپاش در فرودگاه رامسر با اعلام صدور مجوز مرز هوایی این فرودگاه و افتتاح و بهره‌برداری از فرودگاه گناباد در استان خراسان رضوی بیان کرد: در هر نقطه فرودگاهی که نیاز به توسعه زیرساخت‌ها داشته باشد، این جزو سیاست‌ها و برنامه‌های دولت است که برای توسعه آن اقدام کند و به عنوان نمونه همین امروز فرودگاه گناباد که سال‌ها غیرفعال شده بود با توسعه زیرساخت‌های آن فعالیت خود را از سرگرفت. وی تصریح کرد: فرودگاه‌هایی که قابلیت اقتصادی و واگذاری دارند، می‌توانند در اختیار بخش خصوصی صلاحیت‌دار برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های ایجاد شده قرار گیرند.

 بذرپاش بیان کرد: تلاش می‌کنیم که دولت از تصدی‌گری خارج شود و تصدی‌گری توسط مجموعه‌های خصوصی صلاحیت‌دار انجام شود.

ساخت فرودگاه‌های زیانده با شعار عدالت اجتماعی

رئیس کمیته حمل‌و نقل هوایی مجلس با بیان اینکه فعلا برنامه‌ای برای ساخت فرودگاه جدید در دست کار دولت قرار ندارد، گفت: بستری برای واگذاری فرودگاه‌ها به بخش خصوصی وجود ندارد و دولت برای ساخت فرودگاه نباید تسلیم فشارها و تفکرات بخشی، سلیقه‌ای، شهری و قومی شود.

رحمت‌الله فیروزی درباره اظهارات اخیر وزیر راه و شهرسازی مبنی بر امکان واگذاری فرودگاه‌ها به بخش خصوصی صلاحیت‌دار و در پاسخ به این سوال که آیا از لحاظ قانونی امکان واگذاری فرودگاه‌ها وجود دارد، اظهارکرد: فرودگاه جنبه حاکمیتی در کشور دارد و از سوی دیگر مباحث امنیتی مطرح می‌شود و فرودگاه‌های کشور با امنیت کشور در ارتباط هستند، بنابراین فعلا بستر چنین کاری و واگذاری فرودگاه‌ها به بخش خصوصی فراهم نیست.

وی ادامه داد: اما درباره رفع زیانده بودن فرودگاه‌ها باید تفکرات بخشی در کشور را اصلاح کرد و اینکه هر کسی علاقه‌مند است در شهرش فرودگاه داشته باشد، درست نیست و توجیه اقتصادی هم ندارد، این مباحث؛ موضوعات قابل‌تاملی هستند که باید به آن توجه شود.

عضو کمیسیون عمران مجلس درباره فشار نمایندگان مجلس و مقامات محلی به دولت برای احداث فرودگاه در شهرهای کم‌تردد و فاقد توجیه اقتصادی گفت: دولت برای ساخت فرودگاه نباید تسلیم فشارها و تفکرات بخشی، سلیقه‌ای، شهری و قومی شود. در بحث زیرساخت‌های فرودگاه یک بحث ساخت و احداث آن و موضوع دیگر مباحث نگهداری و موضوعات تخصصی هستند، اینها مباحث پیچیده‌ای هستند که مشخص می‌کنند نیازی این تعداد فرودگاه نیست.

وی تاکید کرد: اساسا به اندازه‌ای هواپیما نداریم که بخواهیم این تعداد فرودگاه را در کشور دایر کنیم. فرودگاهی که هفته‌ای یک بار پرواز در آن نشست و برخاست صورت می‌گیرد، مقرون به صرفه نیست و بسیاری از این فرودگاه‌ها پروازی ندارند و اساسا به این اندازه هواپیما که امکان پوشش تمام فرودگاه‌های کشور را داشته باشد، نداریم. رئیس کمیته حمل‌ونقل هوایی مجلس گفت: بخشی از این فرودگاه‌های فاقد توجیه اقتصادی به عنوان شعار عدالت اجتماعی ساخته شدند و بخشی هم برای کوتاه کردن فاصله با مرکز کشور به احداث رسیدند.

فیروزی درباره تعیین تکلیف فرودگاه‌های کم‌تردد و زیانده اظهارکرد: فعلا هیچ تصمیمی درباره فرودگاه‌های زیانده نمی‌توانند بگیرند و کاری نمی‌توان کرد. امیدواریم که فضای کشور خوب شود و ناوگان هوایی کشورمان قوی شود که بتوانند فرودگاه‌ها را اداره کنند و پروازها در این فرودگاه‌ها افزایش پیدا کند و امیدواریم از این تعداد فرودگاهی که ساخته شده بتوانیم بهره‌برداری کنیم.

وی با بیان اینکه فعلا برنامه‌ای برای ساخت فرودگاه جدید در دست کار دولت قرار ندارد، ادامه داد: دولت اگر همین تعداد فرودگاه را بتواند ساماندهی کند، اقدام مهمی است و فعلا برنامه‌ای برای ساخت فرودگاه جدید در دست نیست.

فقط یک فرودگاه سودآور است

طبق قوانین، هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری یا مشارکت بخش خصوصی در فرودگاه‌های ایران وجود ندارد و برخی معتقدند دلیل عدم اجرای این قانون تا امروز، نبود مسیر روشن سودآوری بوده است. به همین دلیل بسیاری تاکید دارند، بخش خصوصی می‌تواند برای فرودگاه‌های کوچک برنامه‌ریزی کند، اما وقتی مشخص نباشد که تا چه میزان می‌توان به سودآوری این فرودگاه‌ها امید داشت، نمی‌توان انتظار حضور پرتعداد آنها را در طرح‌های فرودگاهی کشید. کارشناسان برنامه‌ریزی برای ورود بخش خصوصی در طرح‌های توسعه فرودگاه‌های ایران را منوط بر اصلاح در روند تعیین نرخ تعرفه خدمات فرودگاهی می‌دانند و در این شرایط کیفیت ارائه خدمات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود. براساس آمارهای ارائه شده از سوی شرکت فرودگاه‌ها از بیش از ۵۰ فرودگاه فعال در ایران کمتر از ۵ فرودگاه از زیاندهی خارج شده‌اند و فقط فرودگاه امام خمینی(ره) به فاز سودآوری وارد شده است. آخرین آمارهای جهانی حاکی از آن است که فرودگاه‌های بزرگ و سودآور دنیا درآمد خود از خدمات ناوبری را به حدود ۵۰ درصد کاهش داده‌اند و دیگر درآمدهای‌شان را از طریق فعالیت‌های اقتصادی به‌دست می‌آورند. در ایران تنها فرودگاه امام خمینی (ره) با در نظر گرفتن منطقه آزاد تجاری و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی مسیری شبیه به مدل‌های موفق جهانی را در دستور کار دارد.

سخن پایانی

نخستین بار مهر سال ۱۳۸۶، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور از آغاز واگذاری فرودگاه‌ها به بخش خصوصی خبر داد. اصغر کتابچی، مدیرعامل وقت شرکت فرودگاه‌های کشور در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این مطلب اظهارکرد: در صورت موفقیت‌آمیز بودن واگذاری مدیریت در این فرودگاه، دیگر فرودگاه‌ها نیز به‌تدریج به بخش خصوصی واگذار می‌شوند. وی خاطرنشان کرد: این فرودگاه را به عنوان آزمایشی واگذار می‌کنیم، تا توانایی بخش خصوصی برای ایجاد تحول در فرودگاه‌ها و اقتصادی‌تر کردن آنها مشخص شود. وی تاکید کرد: بخش خصوصی آزادی عمل بیشتری در تصمیم‌گیری‌ها داشته و با نوآوری و ابتکار می‌تواند این فرودگاه را اقتصادی‌تر کند.  به گفته کتابچی، کارشناسان شرکت فرودگاه‌ها در حال مذاکره با طرف متقاضی برای تعیین شیوه‌ها و شرایط واگذاری این فرودگاه هستند. به این ترتیب مقرر شد مدیریت یکی از فرودگاه‌ها تا سه ماه  آینده به بخش خصوصی واگذار شود.