ناترازی، لرزه بر تن تولید می‌اندازد
گویا اینکه تولید دلواپس تامین گاز باشد، به رویکردی عادی در کشور تبدیل شده و تا جایی پیش رفته که دیگر از صحبت کردن درباره آن خسته شده‌ایم. هر بار با شروع زمستان، داستانی تکراری از ناترازی گاز و چندوچون برنامه‌های که باید انجام می‌دادیم، اما ندادیم، می‌شنویم و در نهایت تولید می‌ماند و سوختی که به موقع تامین نمی‌شود و کوره‌ای که رو به سردی می‌رود و زیانی که جبران نخواهد شد.
گویا اینکه تولید دلواپس تامین گاز باشد، به رویکردی عادی در کشور تبدیل شده و تا جایی پیش رفته که دیگر از صحبت کردن درباره آن خسته شده‌ایم. هر بار با شروع زمستان، داستانی تکراری از ناترازی گاز و چندوچون برنامه‌های که باید انجام می‌دادیم، اما ندادیم، می‌شنویم و در نهایت تولید می‌ماند و سوختی که به موقع تامین نمی‌شود و کوره‌ای که رو به سردی می‌رود و زیانی که جبران نخواهد شد. امسال هم با اینکه سرما کمی دیرتر کشورمان را دربرگرفت، اما همچنان ترس از کمبود گاز تن تولید را می‌لرزاند. البته متولیان امر همچنان با خبر درمانی سعی دارند از نگرانی‌ها بکاهند، اما ناترازی گاز در کشور واقعیتی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت؛ موضوعی که یکدفعه ایجاد نشده و قطعا یک‌شبه هم برطرف نخواهد شد.صمت در این گزارش با صنعتگران درباره راهکارهای تولید برای مقابله با ناترازی گاز به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
به داد تولید برسید
محمود نجفی‌سهی، عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان خودرو کشور درباره وضعیت تامین انرژی و تمهیداتی که برای مقابله با کمبود گاز اندیشیده‌اند به صمت گفت: واقعیت این است که تولید باوجود تمام آنچه متولیان امر و مسئولان مطرح می‌کنند، در اولویت نیست. همین‌که در چند سال گذشته همواره تن تولید و صنعت کشور در فصل گرم سال از تامین نشدن برق لرزیده و در فصل سرد از قطعی گاز خود بر این مدعا صحه می‌گذارد. در حالی‌که تولید گرفتار مشکلات فراوان است و از فشارهای گوناگون رنج می‌برد در این میان با شک و تردید در تامین گاز موردنیازش نیز مواجه است که منجر به عدم‌توانایی برای پیش‌بینی برنامه تولید خواهد شد و به‌شدت روند فعالیت‌هایش را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.
نجفی‌سهی با اشاره به اینکه قطعی گاز یعنی افت و تعطیلی تولید، ادامه داد: دولت به‌محض اینکه در بخشی دچار مشکل می‌شود، نخست تولید را می‌بیند؛ اول گاز تولید قطع می‌شود تا گاز خانگی تامین شود. چند سالی است که با این روش روزگار می‌گذرانیم که در بلندمدت نتیجه‌ای جز تعطیلی اندک واحدهای تولیدی که باقیمانده نخواهد داشت. دولت باید صدای صنعت و تولید را بشنود و به معنای واقعی این موضوع را جدی بگیرد که کمبود و قطعی گاز در نهایت تولید را زمینگیر خواهد کرد.
کارشناس و فعال حوزه صنعت افزود: امسال هم برای کمبود گاز برنامه‌ای چیده نشده و قطعا با توجه به ناترازی که در تامین گاز وجود دارد، با اولین موج سرما باز هم تولید می‌ماند بدون انرژی و سوخت موردنیاز. حتی در صورت امکان تامین سوخت جایگزین نیز برخی از دستگاه‌ها به‌خصوص در بخش‌هایی که با کوره سروکار دارند، از بین خواهند رفت. طی این سال‌ها تولید ضرر و زیان زیادی از کمبود گاز و برق متحمل شده، اما واقعیت این است که صدایش به‌جایی هم نمی‌رسد.
وی در پاسخ به این پرسش که صنعتگران چه اقداماتی برای کاهش ضرر و زیان خود انجام داده‌اند، گفت: تامین سوخت جایگزین نیز برای صنعتگران بدون حمایت دولت، برنامه تامین و.. امکان‌پذیر نیست. در همین بخش نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستیم. اطلاع‌رسانی از زمان قطعی برق و گاز می‌تواند تا حدی مشکلات ما را کم کند، اما راهکار نیست و فقط کمی از ضرر و زیان تولید می‌کاهد. در کل تولیدکننده دستش به‌جایی بند نیست، چون در سطح صنعتی تولید کردن خود نیازمند فراهم شدن امکانات و زیرساخت‌هایی است که وظیفه دولت است.
دولت وظیفه دارد امکانات را برای تولید فراهم کند، وقتی تولید بیشترین میزان مالیات را پرداخت می‌کند این انتظار بیجایی نیست که بخواهد امکانات اولیه مانند آب و گاز و برق برای فعالیت او فراهم باشد.
نجفی‌سهی افزود: صنعت قطعه ازجمله صنایعی است که بیشترین ضرر و زیان را از کمبود گاز و قطعی آن متحمل شده و خواهد شد. تاثیر این ضرر و زیان را ما به‌طور غیرمستقیم در برنامه تولید صنعت خودرو کشور مشاهده خواهیم کرد.
نگاه، پیشگیرانه باشد
فعال حوزه صنعت با اشاره به اینکه از دولت انتظار می‌رود یک‌بار برای همیشه این معضل را با راهکارهای درست و منطقی برطرف کند، اظهار کرد: دولت باید پیش از شروع فصل سرما، نسبت به نحوه تامین سوخت صنایع برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده‌ای داشته باشد. دولت در این راستا باید بپذیرد که متضرر اصلی این مشکل کل جامعه و اقتصاد خواهد بود. متولیان امر باید پیش از اینکه تولیدکنندگان با بحران مواجه شوند، راهکاری پیشگیرانه بیندیشند. باید بپذیریم که در شرایط کنونی و با توجه به بی‌ثباتی‌های اقتصادی، بی‌توجهی به تولید وضعیت را سخت‌تر خواهد کرد.
عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان خودرو کشور ادامه داد: با وجود تورم، بی‌ثباتی اقتصادی، عدم‌تامین ارز و افزایش قیمت مواد اولیه صنعت گرفتار است و در کنار این گرفتاری‌ها عدم‌تامین سوخت موردنیاز می‌تواند این وضعیت سخت را پیچیده‌تر و آسیب‌های آن را بیشتر کند.
نجفی‌سهی در پایان با اشاره به اینکه دولت باید از مشورت با فعالان حوزه صنعت بهره ببرد، اظهار کرد: راهکارهایی که دولت به‌کار می‌گیرد، مقطعی است و البته دردی از تولید دوا نخواهد کرد. در این چند سالی که با ناترازی در تامین گاز و قطعی برق روبه‌رو بوده‌ایم، تاکنون هیچ راهکار عملیاتی و مستمری را شاهد نبوده‌ایم و همین است که تولید و صنعت ما در بلاتکلیفی عمیقی روزگار می‌گذراند. با ادامه این روند اینکه بسیاری از واحدها به حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل در آینده دور از انتظار نخواهد بود.
تولید پنجه در پنجه ناترازی گاز
محمدمهدی شکورزاده، عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور درباره مشکلات ناشی از ناترازی گاز برای تولید به صمت اظهار کرد: با وجود اینکه یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخیره گازی در جهان هستیم، اما متاسفانه چند سالی است با مشکل ناترازی گاز روبه‌رو شده‌ایم که به‌شدت اقتصاد و صنعت ما را تحت‌تاثیر قرار داده است. آنچه قطعی و کمبود گاز در فصول سرد سال برای تولید به دنبال می‌آورد، کاهش ظرفیت تولید و ضرر و زیان ناشی از آسیب دیدن تجهیزات و ماشین‌آلات تولید است که در شرایط کنونی تحریم‌ها، تامین و نوسازی آنها گاه بسیار سخت و حتی غیرممکن است.
شکورزاده با اشاره به اینکه در این شرایط، تعطیلی برخی از خطوط تولید نیز اتفاق می‌افتد، ادامه داد: صنایع در بسیاری از بخش‌ها به هم وابسته هستند و با خارج شدن یکی از آنها از مدار تولید، ناچار صنایع دیگر هم درگیر مشکلاتی می‌شوند و گاه مجبور به تعطیلی خواهند شد. آنچه در نهایت شاهد آن خواهیم بود تعطیلی و کاهش ظرفیت بخش زیادی از تولید است که مستقیم و غیرمستقیم اقتصاد را متاثر خواهد کرد.
فعال حوزه صنعت با اشاره به اینکه برنامه‌ها برای رفع ناترازی گاز باید در سطوح بالای مدیریتی دنبال شود، اظهار کرد: بر همین اساس هم، دولت باید به‌طور ویژه به این موضوع ورود کند. البته تولیدکنندگان نیز می‌توانند راهکارهایی را دنبال کندن تا متحمل زیان کمتری شوند و بهینه‌سازی تجهیزات و ماشین‌آلاتی که در اختیار دارند یکی از این راهکارهاست. البته ناترازی گاز دامنه وسیعی دارد و با این راهکارهای مقطعی برطرف نخواهد شد.
وظیفه اصلی تولیدکننده، تولید است
عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور افزود: صنعتگران طی دو سه سالی که با کمبود جدی گاز مواجه بوده‌اند، راهکارهایی را دنبال کرده‌اند، چون نسبت به تولید عرق دارند.
برخی از آنها حتی پذیرفته‌اند که ظرفیت‌شان را کاهش دهند، اما واقعیت این است که این روند را نمی‌تواند در بلندمدت ادامه داد. اقتصاد ما در شرایط بی‌ثباتی است و همین امر، نابسامانی آن را بیشتر خواهد کرد و در نهایت اقتصاد کل متحمل فشار خواهد شد و از رشد و نوسعه بازمی‌ماند.
شکورزاده با اشاره به اینکه وظیفه اصلی تولیدکننده، تولید است، ادامه داد: زمینه و زیرساخت باید فراهم باشد تا تولیدکننده تولید کند. نمی‌توان در مسیر او مانع ایجاد کرد و انتظار داشت موانع را برطرف کند تا در ادامه بتواند تولیدش را ادامه دهد. آن هم در شرایطی که تولیدکننده با انواع و اقسام مشکلات روبه‌رو و همیشه دل‌نگران فرداست، نمی‌تواند چشم‌اندازی برای کار و فعالیتش حتی در کوتاه‌مدت تعیین و تعریف کند. با گذشت چند سال انتظار این بود که دولت دست‌کم راهکارهای موثرتری به‌کار گیرد و اگر بنا بر تامین سوخت جایگزین است در این زمینه جدی‌تر وارد عمل شود، اما این‌گونه نیست.
عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور گفت: نحوه درست مواجهه با کمبود و ناترازی گاز یا هر بحران دیگری این است که متولیان امر پیش از اینکه بحران رخ دهد، آن را شناسایی و نسبت به رفع آن اقدام کنند. متولیان امر باید بدانند که ادامه فعالیت واحدهای تولیدی برای اقتصاد کشور حیاتی است و باید باور کنند که نبض اقتصاد در بخش صنعت می‌تپد و اگر مانعی در این مسیر وجود دارد باید سریع برطرف شود. دست بالای دست گذاشتن و منتظر بحران شدن فقط وضعیت صنعت را خراب‌تر خواهد کرد. در این شرایط نمی‌توان فشار رفع این مشکل را به گردن تولید انداخت. البته می‌توان انتظار همکاری داشت که صنعتگران در این بخش همیشه نهایت همراهی را داشته‌اند.
انتخاب‌های نادرست
شکورزاده همچنین اظهار کرد: مشکل ناترازی گاز بیش از اینکه به تامین گاز مرتبط باشد، مدیریتی است؛ یعنی سوءمدیریت ما را به این مرحله رسانده است. متولیان امر با انتخاب‌های نادرست به این بحران دامن زده‌اند که تولید هم قربانی نخست آن است. دست تولیدکننده به‌جایی نمی‌رسد و کسی پاسخگوی او نیست. رصد برخی از مولفه‌های مهم و تاثیرگذار باید از سوی نهادهای بالادستی انجام شود، این کار یک تولیدکننده یا صنعتگر نیست که تشخیص دهد در سال جاری کمبود گاز یا برق خواهیم داشت. سیاست‌گذار و برنامه‌ریزان سطوح بالا باید ضمن برنامه‌ریزی، تمام بخش‌ها را رصد کنند و یک کمبود پیش از اینکه به چالشی بزرگ و حل نشدنی تبدیل شود را برطرف کنند. حالا مدام بگویید راهکار تولیدکننده چیست؟ تولیدکننده به چه امکاناتی دسترسی دارد که راهکار عملیاتی ارائه دهد. این برنامه‌ها استراتژیک و در سطح کلان هستند.
صنعتگر نیازمند حمایت دولت
عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور درباره راهکار رفع دائمی این معضل اظهار کرد: باید در تعامل با شرکت گاز، در حوزه‌های بهره‌برداری و توسعه میادین سرمایه‌گذاری انجام شود تا با توجه به منابع غنی گازی کشور، ظرفیت بهره‌برداری از منابع گازی را افزایش دهیم و شاهد این کمبودها و پیامدهای آن نباشیم.
شکورزاده در پایان خاطرنشان کرد: مشکل در کشور ما مدیریتی است و همین موضوع باعث شده وقتی فصل سرد و بحران کمبود گاز می‌گذرد، همه‌چیز فراموش می‌شود. این بحران‌ها، همیشگی شده و در زمان بروز چند روز پیگیری انجام می‌شود و همه از آن صحبت می‌کنند و بعد فراموش می‌شود تا وقوعی دوباره. واقعیت این است که مدیریت تامین انرژی روشن، واضح و شفاف است و به‌راحتی می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب با بحران‌های آن مقابله کرد تا کمتر بخشی آسیب ببیند. انتظار ما از نهادهای متولی حمایت از تولیدکنندگان و صنایع است تا با همیاری و کمک یکدیگر بتوانیم به‌راحتی مشکلات را حل کنیم و بحران‌ها را پشت سر بگذاریم.
سخن پایانی
به‌راستی برای حل چالش ناترازی گاز باید چه کرد؟ کارشناسان معتقدند بهبود زیرساخت‌ها و توسعه ظرفیت و توان ذخیره‌سازی گاز، گسترش و تنوع‌بخشی به سبد تولید انرژی و استفاده از پتانسیل انرژی‌های نوین و تجدیدپذیر همچون خورشید، باد و..، تخصیص بهینه و اصلاح مدیریت زنجیره یارانه انرژی ازجمله گاز در کشور، جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی برای توسعه میادین، همکاری مشترک با شرکت‌های بین‌المللی و تراز اول جهان در حوزه نفت و گاز برای توسعه میادین به‌ویژه میادین مشترک، اصلاح و منطقی کردن قیمت انرژی و البته فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه انرژی از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که برای عبور از ناترازی گاز باید به‌صورت جدی دنبال شود. اگر برای حل چالش ناترازی گاز از همین حالا برنامه‌ریزی نشود در سال‌های آینده کشور ما که دارنده ذخایر عظیم گاز است، برای تامین گاز سال چاره‌ای به‌جز واردات نخواهد داشت.
