بیماری در کمین نخل‌ها
ایران با برخورداری از نخلستان‌های وسیع در خوزستان، کرمان، هرمزگان، فارس، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر دومین تولیدکننده خرما به‌لحاظ تولید و سطح زیرکشت و پنجمین صادرکننده این محصول در جهان به‌شمار می‌رود.
میزان تولید خرما در جهان حدود ۷ . ۵ میلیون تن در سطح ۱ . ۱ میلیون هکتار نخلستان با متوسط عملکردی معادل ۶ هزار و ۸۳۴ کیلوگرم است؛ مصر، ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، پاکستان، الجزایر، عراق، سودان، عمان و لیبی ۱۰ تولیدکننده برتر خرما در جهان هستند که مصر بیشترین میزان عملکرد را در اختیار دارد، متوسط مصرف سرانه جهانی محصول خرما بیش از یک کیلوگرم برآورد شده که البته این شاخص در ایران بین 7تا ۱۰ کیلوگرم است.
برندسازی را جدی بگیریم
استان هرمزگان با دارا بودن ۳۴ هزار هکتار سطح زیرکشت نخیلات بیش از ۱۳ درصد نخلستان های کشور را در خود جای داده است. تولید خرمای استان ۱۶۵ هزار تن است که سهم هرمزگان از تولید خرمای کشور بالغ بر ۱۱ درصد است. از کل میزان تولید خرمای استان، بالغ بر ۹۰ هزار تن به صورت فرآوری و مصرف تازه خوری است و ۵۰ هزار تن نیز در بخش صنعتی مصرف می شود. ۵۰ رقم خرما در هرمزگان وجود دارد که حدود ۲۰ نوع از این ارقام، تجاری سازی و مابقی در بخش صنعت استفاده می شود. بالغ بر ۳۰ هزار تن خرما از ارقام برند تجاری پیارم و خاصویی و ارقام صادراتی؛ برحی، خنیزی، کریته، مرداسنگ و مضافتی به ارزش ۴۰ میلیون دلار صادر شده است. برخی محصولات به صورت تازه خوری شامل آل مهتری، نغار، خاصویی، شکری، خنیزی، مرد زبان، مرداسنگ و زرد انجام می شود که به دلیل نبود دسته بندی مناسب و نگهداری، توان رقابت با سایر خرماها را ندارند. ارقام خرمای استان به ویژه پیارم برای صادرات و معرفی به بازارهای جهانی، نیازمند برندسازی و توسعه بسته بندی، فرآوری و ایجاد صنایع تبدیلی است.
برندسازی محصولات اقتصاد و درآمد خانوارها را متحول و به دنیا معرفی می کند، توسعه تولید، فرآوری، بسته بندی و بازاریابی فروش خرما می تواند اشتغال بسیاری ایجاد کند و افزایش رفاه برای مردم روستاهای استان را به همراه داشته باشد و با اجرای طرح پایلوت برندسازی خرمای پیارم در شهرستان حاجی آباد، بستر این دانش برای سایر محصولات ایجاد می شود.
حلقه مفقوده صنعت خرما
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان گفت: ارقام خرمای استان برای صادرات و معرفی به بازارهای جهانی، نیازمند برندسازی هستند. خلیل قاسمی در گفت وگو با مهر با تاکید بر اینکه سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان از سرمایه گذاران در طرح های فرآوری خرما در این استان حمایت می کند، تصریح کرد: نزدیکی این منطقه به بازارهای هدف خرما و محصولات فرآوری شده آن، می تواند انگیزه خوبی برای سرمایه گذاران در استان هرمزگان باشد. قاسمی بر لزوم انجام تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی در حوزه خرما در هرمزگان تاکید و اظهار کرد: دانشگاه ها تحقیقات و پژوهش های کاربردی لازم باتوجه به استعداد تولید خرما در استان را انجام دهند تا بتوانیم اقدامات بهتری در این زمینه داشته باشیم. وی ابراز کرد: ارقام خرمای استان برای صادرات و معرفی به بازارهای جهانی، نیازمند برندسازی و توسعه بسته بندی، فرآوری و ایجاد صنایع تبدیلی است. قاسمی در ادامه افزود: توسعه تولید، فرآوری، بسته بندی و بازاریابی فروش خرما می تواند اشتغال بسیاری ایجاد کند و افزایش رفاه برای مردم روستاهای استان را به همراه داشته باشد. وی گفت: بیشتر فعالان چرخه صنعت خرما با علم روز و آخرین فناوری ها و دستاوردهای دنیا در زمینه خرما بیگانه هستند و برگزاری تورهای بین المللی با هدف ارائه آموزش مناسب به آنها الزامی است.
لزوم ایجاد کنسرسیوم خرما در هرمزگان
یکی از فعالان حوزه صنعت خرما در هرمزگان گفت: برای توسعه و رونق صادرات و تولید محصول خرما در هرمزگان، نیازمند راه اندازی کنسرسیوم خرما هستیم.
سجاد دهقانی بااشاره به مشکلات پیش رو در بخش فروش خرما در استان بیان کرد: خرما به عنوان یک محصول استراتژیک و صادراتی با ارزش افزوده قابل ملاحظه استان هرمزگان به حساب می آید که در سال های اخیر باتوجه به تمرکز دولت در ارزآوری از طریق صادرات غیرنفتی به ویژه محصولات کشاورزی توجه ویژه ای نسبت به آن وجود دارد. وی عنوان کرد: این محصول صادراتی، زمینه اشتغال بسیار زیادی را هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم در روستاها و شهرهای استان ایجاد کرده که خود باعث اشتیاق در ساکنان روستاها و جوانان در مهاجرت نکردن به شهرهای بزرگ شده است. دهقانی اظهار کرد: مشکلاتی نظیر دسترسی نداشتن به بانک اطلاعاتی دقیق درباره میزان خرمای ذخیره شده، خرید خرما از سایر استان های دیگر، نبوداستاندارد و شیوه نامه ای خاص در فرآیند نرخ گذاری خرما، وجود برخی شرایط سختگیرانه در صدور مجوز عرضه در بازار و فروشگاه های زنجیره ای در دوران شیوع ویروس کرونا و.... باعث ماندن خرما در سردخانه های استان شده است.
وی تاکید کرد: ساده سازی فرآیند واردات در مقابل صادرات خرما و ایجاد کنسرسیوم خرما در استان وضعیت کنونی این محصول را سامان می دهد که امید است با همکاری و مساعدت مسئولان وضعیت فروش محصول خرما را در استان ساماندهی کنیم. دهقانی تصریح کرد: تولید محصولات کشاورزی هرمزگان، نیازمند ورود به بازارهای بین المللی و منطقه ای برای عرضه مازاد تولید و شکوفایی زنجیره کشاورزی است. وزارت امور خارجه نقش تاثیرگذاری در توسعه صادرات بخش کشاورزی و کشف بازارهای جدید تجاری دارد که این امر می تواند کمک بسیاری به توسعه صادرات محصولات خرما در استان دارد.
آفت هایی که نخیلات را تهدید می کند
خسارت سپردار خرما و خشکیدگی پاجوش های نخیلات در حاجی آباد مشاهده شده است. رگ های مبتلا به آفت سپردار، زرد شده و درختان آلوده ضعیف می شوند و مقدار محصول آنها کاهش می یابد. این آفت به درختان خرمای جوان به ویژه درختانی که در کنار نهرها و جاهای مرطوب هستند و همچنین پاجوش ها، بیشتر خسارت می زند. پوره ها به سمت قسمت های مرکزی نخل حتی برگ های خیلی جوان که هنوز باز نشده اند، تمایل بیشتری دارند و درخت هایی که در معرض نور شدید باشند، کمتر مورد حمله قرار می گیرند.
عارضه خشکیدگی خوشه خرما
عارضه خشکیدگی خوشه خرما در نخلستان های غرب استان رویت شد. پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما یک عارضه است که در آن پژمردگی سریع و ناگهانی میوه ها، طی مدت 2ـ3روز و خشکیدن تمامی آنها طی مدت یک تا ۲ هفته، اتفاق می افتد. در این عارضه، لکه های قهوه ای روی محور اصلی خوشه ها در محل اتصال به درخت و سوختگی خوشک ها مشاهده می شود. در برخی ارقام نظیر مضافتی، نوارهای پهن نکروتیک در سطح فوقانی و گاه تحتانی محور اصلی خوشه ها مشاهده می شود.
لکه برگی خرما در هرمزگان
لکه برگی خرما در استان هرمزگان یکی از شایع ترین بیماری های این محصول است. طی سال های گذشته، لکه برگی های درختان خرما به عنوان یکی از مهم ترین و شایع ترین بیماری های این محصول در بسیاری از مناطق کشت خرما در استان هرمزگان شناخته شده اند. علائم بیماری لکه برگی درختان خرما شامل ایجاد لکه هایی به طول یک میلیمتر تا چند سانتیمتر روی برگچه ها است که به وسیله رگبرگ ها محدود می شوند.
شیوع بیماری «سوختگی سیاه»
شیوع بیماری «سوختگی سیاه» این روزها در میان نخلستان های هرمزگان افزایش یافته و اقتصاد نخلداران را در معرض خطر جدی قرار داده. در ایران، این بیماری تاکنون از استان های کرمان، فارس، هرمزگان و بوشهر گزارش و طی یک سال اخیر، شیوع بیماری سوختگی سیاه در مناطق مختلف کشت خرما در استان هرمزگان مشاهده شده است.
سخن پایانی
در کنار توجه ویژه دولت و مسئولان به صنعت خرما و ایجاد شرایط مناسب برای افزایش صادرات این محصول به کشورهای اروپایی و آسیایی باید در حوزه کنترل آفت ها و بیمارها هم توجه ویژه داشت تا نخلداران هرمزگانی دچار خسارت های چند برابری از فروش نرفتن محصول و آفت ها نشوند.
