شرکت دانش‌بنیان نفت‌وگاز سرو، نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکننده کاتالیست در ایران است. این شرکت در حال حاضر ۳۰ گرید از کاتالیست‌های مورداستفاده در صنایع فولاد، پالایش و پتروشیمی را تولید می‌کند. تولید و تامین ۵۵۰۰ تن کاتالیست احیا مستقیم آهن، بارگذاری ۲۳ ریفورمر احیا مستقیم آهن در کشور با کاتالیست‌های تولیدی در این شرکت و همچنین تولید و بارگذاری انواع کاتالیست‌های سولفورزدایی مانند کاتالیست مورداستفاده در صنعت فولاد و پتروشیمی، ازجمله مهم‌ترین دستاوردهای این مجموعه دانش‌بنیان هستند. شرکت نفت‌وگاز سرو در طول سال‌های گذشته با برگزاری کارگاه‌های آموزشی تعاملی سازنده میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برقرار کرده است. ایجاد چنین فضای تعاملی به بهبود کیفیت محصولات این شرکت منتهی شده و درنهایت شاهد حضور موفق کاتالیست‌های داخلی در بازار رقابت جهانی هستیم. تاجایی‌که شرکت نفت‌وگاز سرو سال گذشته به‌عنوان صادرکننده نمونه ملی انتخاب شد.

کیفیت، رمز حضور در بازار جهانی

شرکت دانش‌بنیان توسعه صنایع نفت‌وگاز سرو، نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکننده کاتالیست‌های صنایع فولاد، پالایش و پتروشیمی و همچنین نخستین دارنده دانش فنی واحدهای GTL در کشور است. این شرکت با حدود دو دهه تلاش مستمر توسط دانشمندان و متخصصان ایرانی توانسته ضمن تامین نیاز صنایع داخلی به این کالای استراتژیک، نام ایران را بر صنعت پیشرفته تولید کاتالیست در دنیا حک کند. محصولات تولیدشده توسط این شرکت دانش‌بنیان به گواه تاییدیه‌های بین‌المللی و مصرف‌کنندگان حتی از عملکرد مطلوب‌تری در مقایسه با نمونه‌های خارجی مشابه برخوردار است. فعالیت این شرکت در تولید کاتالیست‌های صنعتی، سالانه از خروج ۱۵۰ میلیون یورو ارز از کشور جلوگیری کرده است. ضمن آنکه با خودکفایی در حوزه تولید کاتالیست برای ۵۵۰ نفر به‌طور مستقیم اشتغالزایی شده است. در ادامه با تایید کیفیت این محصولات توسط مصرف‌کنندگان داخلی، شرکت نفت‌وگاز سرو، صادرات کاتالیست خود را آغاز کرد، تا جایی‌که این شرکت به‌عنوان صادرکننده نمونه ملی در سال ۱۴۰۰ انتخاب شد.

نفت‌وگاز سرو همگام با توسعه صنعتی

مهران رضایی، مدیر تحقیق و توسعه شرکت نفت‌وگاز سرو در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: شرکت نفت‌وگاز سرو در سال ۱۳۸۳ تاسیس شد. این شرکت در درجه نخست، گاز طبیعی را به هیدروکربن‌های مایع تبدیل می‌کرد؛ از آنجا که فرآیند تولید در این شرکت به کاتالیست نیاز داشت، این مجموعه به حوزه توسعه فعالیت‌های کاتالیستی ورود کرد.

شرکت نفت‌وگاز سرو با حمایت شرکت ملی پتروشیمی، شرکت پالایش و پخش و همچنین شرکت‌های بزرگ فولادی کشور همچون فولاد مبارکه، فعالیت خود را برای ساخت کاتالیست موردنیاز این صنایع آغاز کرد. درنتیجه در سایه حمایت‌های یادشده کاتالیست‌های احیای مستقیم آهن و همچنین کاتالیست‌های ریفورمینگ واحدهای آمونیاک و هیدورژن پالایشگاه‌ها برای نخستین‌بار در کشور تولید شد.

وی افزود: نخستین محموله کاتالیست صنعتی تولیدشده در شرکت نفت‌وگاز سرو در پتروشیمی شیراز نصب شد؛ این اقدام نقطه عطفی در صنعت کاتالیست ایران بود. در ادامه فعالیت‌های این شرکت گسترش پیدا کرد و در حال حاضر افزون بر ۳۰ نوع کاتالیست در این مجموعه عظیم صنعتی تولید می‌شود.

رضایی گفت: شرکت نفت‌وگاز سرو در حال حاضر نیاز ۷۰ درصد تولیدکنندگان آهن اسفنجی کشور را به کاتالیست تامین می‌کند. در همین حال، موفق به صادرات این کاتالیست به خارج از کشور شده است. درواقع شرکت نفت‌وگاز سرو در حال حاضر انحصار شرکت خارجی تولیدکننده برخی کاتالیست‌های ویژه مصرفی در صنایع را شکسته است.

وی درباره برگزاری کارگاه آموزشی تخصصی کاتالیست‌های هتروژن گفت: برگزاری چنین دوره‌هایی، فرصتی برای تعامل میان تولیدکنندگان کاتالیست و مصرف‌کنندگان این محصول را فراهم می‌کند. در مواردی کارشناسان صنعتی با کاتالیست‌ها، ویژگی‌های آنها و همچنین پارامترهای انتخاب محصول مطلوب، آشنایی کاملی ندارند؛ بنابراین به‌دنبال آن هستیم تا به‌عنوان تولیدکننده کاتالیست، سطح علمی و دانش فنی مصرف‌کنندگان خود را نسبت به این محصولات ارتقا دهیم، تا از یک‌سو بهره‌برداری از این محصولات توسط صنایع، بهبود یابد و از سوی دیگر، با جمع‌آوری بازخورد مصرف‌کنندگان، کیفیت تولیدات خود را ارتقا بخشیم. بدون تردید هرچه دانش تخصصی فعالان صنعتی در زمینه کاتالیست‌ها افزایش یابد، اطلاعات دقیق‌تری در اختیار ما قرار می‌دهند.

رضایی در تشریح برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت گفت: صادرات و حضور کاتالیست‌های تولیدشده توسط شرکت نفت‌وگاز سرو در بازار جهانی، یکی از اهداف اصلی این شرکت دانش‌بنیان است. حضور ماندگار در بازار رقابت جهانی نیازمند ارتقای کیفیت، رقابت با نمونه‌های مشابه خارجی و همچنین تنوع‌بخشی به محصولات تولیدی است.

پیش‌بینی می‌شود امسال ۲۰ تا ۳۰ از ظرفیت تولید کاتالیست ما به خارج کشور صادر شود. بر همین اساس، برنامه داریم سبد محصولات صادراتی خود را توسعه ببخشیم. حال برای ماندگاری در بازار رقابت جهانی نیازمند ارتقای روزافزون کیفیت محصولات خود هستیم.

وی افزود: در حال حاضر در کشور حدود ۱۰۰ نوع کاتالیست در صنایع گوناگون مصرف می‌شود. شرکت نفت‌وگاز سرو ۳۰ نوع از این کاتالیست‌ها را تولید می‌کند. با این وجود، هنوز برخی کاتالیست‌های مصرفی صنایع کشور بومی‌سازی نشده‌اند. ما به‌دنبال آن هستیم که در گام نخست محصولاتی را تولید کنیم که نمونه مشابه داخلی ندارند. در همین حال باید تاکید کرد که برخی صنایع کاتالیست خود را تنها از یک تولیدکننده انحصاری خریداری می‌کنند و چنانچه تولیدکنندگان دیگری اقدام به تولید محصول مشابه کنند، کیفیت تولید محصولات در فضای رقابتی افزایش خواهد یافت.

رضایی تاکید کرد: تولید کاتالیست یک‌بار برای همیشه نیست؛ یعنی هر روز نسل‌های جدیدی از این محصول تولید می‌شود؛ بنابراین باید خود را با شرایط جدید تولید این محصول همگام کنیم.

طرحی جسورانه برای تامین نیاز صنایع فولاد و پتروشیمی

محمود رضایی، مدیر مهندسی فروش شرکت نفت‌وگاز سرو در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: تولید کاتالیسیت در رده صنایع پیشرفته جهان به‌شمار می‌رود و تولیدکنندگان اصلی کاتالیست‌ها در جهان محدود هستند. در همین حال، اطلاعات دانش ساخت کاتالیست در دسترس عموم قرار ندارد و همین موضوع داخلی‌سازی این صنعت را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌کند.

وی گفت: صنایع پتروشیمی، پالایشگاهی و فولادی در ایران به سبب مزیت‌های انرژی و معدنی توسعه یافته‌اند و کاتالیست‌ها به‌عنوان محصولی پرمصرف و غیرقابل جایگزین در صنایع یادشده کاربرد دارند. این محصول در طول سال‌های گذشته از طریق واردات تامین می‌شد اما چندسالی است شرکت نفت‌وگاز سرو اقدام به داخلی‌سازی این محصول مهم کرده است.

رضایی افزود: در طول یک دهه اخیر و با شدت گرفتن تحریم‌های اعمالی علیه ایران، اهمیت کاتالیست در روند فعالیت صنایع بیش‌ازپیش آشکار شد و موردتوجه قرار گرفت، تا جایی‌که تامین کاتالیست یکی از پاشنه‌های آشیل تداوم تولید در صنایع نفت، گاز، فولاد و... بود. البته شرکت نفت‌وگاز سرو قبل از آنکه تامین کاتالیست به بحرانی برای صنایع کشور بدل شود، فعالیت خود را برای ساخت کاتالیست آغاز کرده بود.

این شرکت فعالیت خود را در نیمه نخست دهه ۸۰ آغاز کرد. در آن زمان، تولید کاتالیست در داخل کشور، طرحی جسورانه و پرریسک به‌شمار می‌رفت. تحقیقات مستمر برای تولید کاتالیست در داخل کشور، حدود ۷ سال به طول انجامید تا درنهایت کاتالیست‌های احیای مستقیم آهن به تولید صنعتی رسید.

در کنار کاتالیست‌های احیا مستقیم آهن، کاتالیست ریفورمینگ اولیه با بخار آب هم که موردنیاز واحدهای پتروشیمی است، به تولید رسید؛ یعنی مجموعه ما عملا از سال ۹۱ با ظرفیت محدود تولید انبوه کاتالیست را آغاز کرد.

مدیر مهندسی فروش شرکت نفت‌وگاز سرو گفت: شرکت نفت‌وگاز سرو در دهه گذشته تنوع محصولات خود را ارتقا بخشیده و اکنون ۳۰ نوع کاتالیست گوناگون در این شرکت تولید می‌شود. در حال حاضر این مجموعه، کاتالیست‌های موردنیاز برای واحدهای اوره، متانول، آمونیاک، هیدروژن پالایشگاهی و همچنین صنایع فولادی را تولید و تامین می‌کند. ظرفیت تولید کاتالیست در این مجموعه سالانه ۴ هزار تن برآورد می‌شود.

وی در ادامه افزود: در سال‌های اخیر چند شرکت دیگر نیز به جمع تولیدکنندگان کاتالیست در کشور پیوسته‌اند؛ هرچند هنوز از منظر تناژ تولید کاتالیست و همچنین تنوع تولید این محصول، فاصله معناداری با شرکت ما دارند.

رضایی خاطرنشان کرد: شرکت نفت‌وگاز سرو با اغلب فولادسازان بزرگ و مطرح کشور ازجمله فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، فولاد کاوه و... همکاری داشته و نیاز این مجموعه‌ها به کاتالیست را تامین می‌کند.

وی در تشریح صادراتی این شرکت اظهار کرد: شرکت نفت‌وگاز سرو در سال‌های اخیر تلاش کرده مسیر خود را به بازارهای صادراتی باز کند و سال گذشته نخستین محموله کاتالیست فولادی خود را به یکی از کشورهای اروپای شرقی صادر کرد.

رضایی در ادامه درباره دلایل و اهمیت برگزاری همایش‌هایی از سوی شرکت نفت‌وگاز سرو گفت: از ابتدای فعالیت این شرکت، آموزش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. نبود شناخت دقیق از عملکرد کاتالیست، یکی از ضعف‌هایی است که درباره عملکرد صنایع کشور مطرح می‌شود. به همین دلیل، این صنایع در روند فعالیت خود مشکلاتی دارند که در سایه آن از میزان تولید در آن حوزه کاسته می‌شود یا کاتالیست به مرحله مسمومیت می‌رسد. شرکت نفت‌وگاز سرو در سال‌های اخیر این ایده جدید را مطرح کرده که کارشناسان صنعت فولاد به‌طور مرتب در دوره‌های آموزشی شرکت کنند تا چنین مشکلات و چالش‌هایی برطرف شود.

وی افزود: ما از چنین دوره‌هایی با عنوان دوره‌های آموزش و هم‌اندیشی نام می‌بریم. در این دوره‌ها، امکانی برای انتقال نظرات کارشناسان صنعت فولاد به ما فراهم می‌شود. از این نظرات می‌توان برای ارتقا و توسعه عملکرد صنعت استفاده کرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: شرکت نفت‌وگاز سرو امسال محصولی جدید با عنوان کاتالیست بهبودیافته صنعت فولاد را وارد بازار خواهد کرد. انتظار می‌رود کارآیی این کاتالیست در مقایسه با کاتالیست‌های معمول، ۵ درصد بهتر باشد.

پوستر چهارمین همایش بومی‌سازی کاتالیست رونمایی شد

محمدامین ابراهیمی، قائم‌مقام مهندسی فروش شرکت نفت‌وگاز سرو در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: شرکت نفت‌وگاز سرو، یکی از کالاهای های‌تک و پیشرفته جهان را تولید می‌کند. کاتالیست، حکم قلب واحدهای فرآیندی در صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی و همچنین صنعت فولاد را دارد. وی افزود: شرکت نفت‌وگاز سرو از حدود ۲ دهه گذشته به تولید کاتالیست ورود کرد، در حالی‌که رقبای ما سابقه بیش از ۱۰۰ ساله در این صنعت دارند.

ابراهیمی گفت: در روزهای نخست شروع به کار شرکت دانش‌بنیان نفت‌وگاز سرو، تولید کاتالیست در داخل کشور دور از ذهن به‌نظر می‌رسید، با این وجود، نخستین کاتالیست‌های تولیدشده در این شرکت در پتروشیمی شیراز و پس ‌از آن در فولاد خوزستان، استفاده و نتایج مثبتی حاصل شد.

ابراهیمی افزود: این شرکت به مرور محصولات تولیدی خود را ارتقا بخشید و امروز ۳۰ گرید گوناگون کاتالیست در این شرکت تولید می‌شود. این شرکت در سال‌های اخیر فروش محصولات خود را در بازارهای صادراتی آغاز کرده است. شرکت نفت و فولاد سرو سال گذشته به‌عنوان صادرکننده نمونه کشور انتخاب شد و پیش‌بینی می‌شود میزان صادرات این شرکت در سال جاری به‌طور چشمگیری رشد داشته است.

وی اظهار کرد: به‌عنوان تولیدکننده یک محصول خاص به‌دنبال آن هستیم که با اجرای اقدامات ویژه، کاتالیست‌های تولیدی خود را به جامعه هدف و مشتریان معرفی کنیم. به همین دلیل نیز در طول سال‌های گذشته اقدام به برگزاری دوره‌های تخصصی و آموزشی کرده‌ایم. در این دوره‌های تخصصی به‌دنبال ایجاد هم‌زبانی با مشتریان بوده‌ایم تا درنهایت کیفیت و ویژگی‌های محصولات خود را ارتقا ببخشیم.

ابراهیمی گفت: در حال حاضر بیست‌ودومین دوره کارگاه‌های آموزشی تخصصی کاتالیست‌های هتروژن با محوریت کاتالیست‌های فرآیند احیا مستقیم آهن برگزار می‌شود. خوشبختانه در طول سال‌های گذشته، این دوره‌های آموزشی با استقبال صنایع روبه‌رو بوده‌اند. در فرآیند برگزاری دوره‌های یادشده به این نتیجه رسیده‌ایم که نیازمند یک محفل تخصصی برای بحث و بررسی حول محور کاتالیست‌ها هستیم. این محفل‌ها می‌تواند شامل مدیران‌ عامل شرکت‌ها، معاونان و مدیران و همچنین کارشناسان صنایع باشد.

وی افزود: در چنین محفل‌هایی نوع کارکرد کاتالیست ایرانی با نمونه‌های مشابه خارجی به مقایسه گذاشته می‌شود. در واقع مصرف‌کنندگان کاتالیست ما در تعامل با سایر صنایع، کیفیت محصولات ما را تبلیغ خواهد کرد.

به همین دلیل از سال ۱۳۹۳، همایش‌های بومی‌سازی کاتالیست در کشور برگزار شد. در این کارگاه تخصصی از پوستر چهارمین همایش بومی‌سازی کاتالیست در صنعت فولاد و احیا مستقیم آهن و فولاد رونمایی شد. این همایش دی‌ماه امسال در جزیره کیش به مدت ۲ روز برگزار خواهد شد. انتظار می‌رود این همایش طبق روال گذشته با استقبال فولادسازان روبه‌رو شود.