چرایی کتمان نتایج و یا طرح اظهارات ضد و نقیض در خصوص دستاوردهای حاصل از حفر سیزدهمین چاه اکتشافی نفت و گاز در گلستان به سوال مبهمی برای شهروندان تبدیل شده است. بر اساس آخرین آمارهای موجود، ۳۷ تاقدیس گازی در استان گلستان شناسایی شده است. اجرای عملیات زلزله نگاری برای اکتشاف مخازن نفت و گاز در مرز ایران و ترکمنستان در سال ۱۳۹۰ یکی از تلاش ‌ های جدی وزارت نفت برای دست یابی انرژی فسیلی در اعماق گلستان بود. با گذشت بیش از یک دهه تکاپو در تاقدیس ‌ های گازی ادامه دارد و هنوز ماجرای اکتشاف مخازن نفت و گاز روشن نیست.

نتایج مبهم درباره چاه اکتشافی گلستان

هرچند اکتشاف نفت شمال در منطقه گرگان و دشت سابق، پیشینه ‌ ای به قدمت ۵۰ تا ۶۰ سال دارد اما در هر مقطعی که برای رسیدن به منابع نفت و گاز در این منطقه تلاش شد، نتیجه ‌ ای به ‌ دست نیامد و عملا فعالیت ‌ های اکتشافی به بن بست خورد. شاید جدی ‌ ترین تلاش ‌ ها در اواسط دهه ۹۰ در گلستان اتفاق افتاد که در آن زمان «صوفیکم» آق قلا به عنوان محل اکتشاف انتخاب شد هرچند دوستداران محیط ‌ زیست انتقادات شدیدی درباره عملیات اکتشاف در این منطقه داشتند و معتقد بودند زیستگاه روباه ترکمنی که از جمله گونه ‌ های در معرض انقراض است، تخریب خواهد شد.

به هر حال حفر چاه اکتشافی تا عمق حدود ۲۳۰۰ متری در این منطقه انجام شد و با اینکه گفته می ‌ شد نتایج عملیات لرزه نگاری، امیدهای زیادی برای رسیدن به نفت و گاز به وجود آورده است اما بدون اینکه حاصل این عملیات، رسانه ‌ ای شود دکل حفاری از استان خارج شد و کسی هم توضیحی درباره آن نداد. تا اینکه سال گذشته با پیگیری ‌ های رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس و همچنین استاندار گلستان، بار دیگر موضوع اکتشاف نفت و گاز در منطقه شمال استان گلستان مطرح شد.عملیات حفر چاه همانند بیشتر تلاش ‌ های قبلی برای اکتشاف نفت و گاز در گلستان در مناطق شمالی شهرستان آق ‌ قلا اجرایی شد؛ جایی که کمتر از ۱۳۰ کیلومتر با منطقه بلخان آباد ترکمنستان که عظیم ‌ ترین منبع نفتی ترکمنستان است فاصله دارد. مکانی که به ظن کارشناسان امکان دست یابی به مخازن نفت و گاز مشترک با ترکمنستان محتمل بوده است.سنگ ‌ های کشف شده در حفاری ‌ های اکتشافی در شمال شهرستان آق قلا بیانگر وجود رگه ‌ های گاز در این منطقه بود و شانس کشف مخازن عناصر هیدروکربنی به ویژه گاز را افزایش داد اما این فعالیت ‌ ها به دلایل مختلف به ویژه محدودیت ‌ های اعتباری ابتر رها شد. پس از فاصله حدود ۱۰ ساله فرآیند اکتشاف نفت در استان گلستان در سال ۱۳۹۹ در منطقه سقرتپه گمیشان مطرح و مقرر شد تا سیزدهمین چاه اکتشافی نفت در تاریخ گلستان در چهار کیلومتر غرب گل ‌ فشان قارن یارق حفر شود. 5هزار میلیارد ریال برای حفر چاهی به عمق 3هزار متر در این منطقه پیش ‌ بینی شد تا با صرف مجموعه اعتبار ۱۵ میلیون یورویی و ۴۵ میلیارد ریالی ظرف مدت ۹ ماه فرآیند اکتشاف اجرایی شود.عملیات آغاز حفاری برای سیزدهمین چاه نفت در گلستان فروردین ۱۴۰۰ آغاز شد و قرار بود ظرف ۹ نتایج آن اطلاع رسانی شود. تا قبل از سال ۱۴۰۰ ، تعداد ۱۲ چاه اکتشافی در گلستان حفر شد که ۱۰ حلقه به نتیجه نرسید و دو حلقه از این چاه ‌ ها از نظر صرفه اقتصادی رد شد.

اظهارات ضد و نقیض درباره چاه اکتشافی

با گذشت حدود ۲۵ ماه از آغاز عملیات حفاری مدیران ارشد اجرایی گلستان از هرگونه اظهارنظر در خصوص سرانجام این پروژه پنج هزار میلیارد ریالی سرباز می ‌ زنند و نمایندگان مردم استان گلستان در مجلس شورای اسلامی هم اظهارات ضد و نقیض بر زبان می ‌ آورند. هفته گذشته نماینده مردم گرگان و آق ‌ قلا در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون انرژی در نشست با خبرنگاران گفت: عملیات اکتشاف نفت و گاز در مناطق شمالی آق قلا به سرانجام نرسید.

رمضانعلی سنگدوینی گفت: مکان یابی برای استقرار دکل دوم در استان گلستان در دستور کار است و موضوع پس از قطعی شدن به اطلاع رسانی می ‌ شود. از سوی دیگر نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی تنها ۲۴ ساعت پس از اظهارات سنگدوینی در نشست خبری با خبرنگاران گفت: اظهارات آقای سنگدوینی به عنوان یک فرد خبره و متخصص در خصوص پروژه ‌ ها و فرآیندهای نفت و گاز، نافذ است اما برای اطلاع از آخرین وضعیت اکتشاف عملیات حفاری اکتشاف نفت و گاز در سقرتپه به صورت مکتوب با وزارت نفت مکاتبه کرده ‌ ام و اگر جوابیه وزارت نفت محرمانه نباشد، آن را در اخیار رسانه ‌ ها قرار خواهم داد.

عبدالجلال ایری گفت: به طور کلی جوابیه وزارت نفت حاکی از آن بود که بخشی از اهداف ترسیم شده در عملیات حفاری محقق شده است.

وی ادامه داد: جانمایی مکان دوم برای برپایی دکل دوم اکتشاف نفت و گاز در شمال روستای کله پست شهرستان گمیشان به اتمام رسیده و درحال ‌ حاضر دکل نفتی در آنجا مستقر شده است.برخی منابع آگاه اطلاع دادند که عملیات سیزدهمین چاه اکتشافی، رگه ‌ هایی از گاز ترش (گاز طبیعی) در منطقه سقر تپه کشف شده و امیدها برای دستیابی به مخازن گازی نسبت به گذشته افزایش یافته است.

حفاری چاه هیرکان به کجا رسید؟

با توجه به اهمیت موضوع اکتشاف نفت و گاز، چاه هیرکان به عنوان نخستین چاه اکتشافی در حال حفاری است و مسئولان هم امید زیادی دارند تا نتایج خوبی از این عملیات به ‌ دست آید.

هادی حق ‌ شناس، استاندار پیشین گلستان در این باره به تسنیم گفت: عملیات اکتشاف نفت در دهه ‌ های گذشته به نتیجه نرسید اما این چاه به علت مطالعات دقیق ‌ تر احتمال بیشتری دارد که به نتیجه برسد و به نفت یا گاز یا هر دو و برسیم.

وی گفت: اگر این چاه به نتیجه برسد منشا تحولات صنعتی در گلستان خواهد شد زیرا گاز در پتروشیمی گلستان قابل تبدیل به فرآورده ‌ های مختلف است که به محصول نهایی تبدیل خواهیم کرد و موجب خیر و برکت برای مردم استان به ویژه مردم گمیشان خواهد شد.

وی با اشاره به فعالیت ۷۵ نفر از مهندسان و متخصصان داخلی در این پروژه افزود: در یک هفته اول ۱۵۶ متر حفاری صورت گرفته و تا ۹ ماه آینده به ۳ هزار متر خواهد رسید.

حق ‌ شناس توضیح داد که طبق استانداردهای جهانی از هر سه چاه اکتشافی یکی به نتیجه می ‌ رسد ولی در ایران به علت تجربه بالا و هم وجود ثروت خدادادی از هر سه چاه اکتشافی دو چاه به نتیجه رسیده است.

وی گفت: اگر این چاه به نفت یا گاز نرسید دو نقطه دیگر هم شناسایی شده که حفاری در آنها به سرعت آغاز خواهد شد. قرارداد این پروژه ۴۵ میلیارد تومان و ۱۵ هزار یورو است و در صورتی که به نتیجه برسد نخستین چاه اکتشافی شمال کشور در منطقه خشکی خواهد بود.

استاندار گلستان گفته وزارت نفت از دو سال پیش برای رسیدن به نفت و گاز مطالعاتی در گلستان آغاز کرده که وجود هیدروکربن و نفت را در این منطقه تقویت کرد. گمانه ‌ زنی ‌ ها از وجود مخزن مشترک نفت و گاز بین ایران و ترکمنستان خبر می ‌ دهد که حاکی از وجود نفت در لایه ‌ های ۳ هزار متری زمین است. باید تا ۹ ماه دیگر که حفاری چاه هیرکان به پایان می ‌ رسد منتظر ماند و دید که آیا رویای مسئولان و بخشی از مردم گلستان برای نفتی شدن اقتصاد و صنعت این استان محقق می ‌ شود یا خیر؟