پرچم حفظ محیط‌زیست به‌دست کارگران
کامیار فکور
درک این موضوع که محیط زیست یک موضوع طبقاتی است، اصلا پیچیده و دشوار نیست. کافی است یک دور چندساعته در جهان بزنید تا سهم بالای تخریب محیط زیست را توسط صاحبان سرمایه و سهم تاثرات کارگران و فرودستان را از این معضل جهانی ببینید. کشورهای اروپایی و ایالات متحده سهم ۷۴ درصدی از مصرف مازاد منابع دارند که در این کشورها نیز سهم اساسی مصرف منابع مربوط به ثروتمندان و سرمایه داران است. آنجا هم که نقش طبقه کارگر و فرودستان در تخریب محیط زیست دیده می شود، باید آن را نتیجه زیستن در شیوه تولیدی دانست که نفع اول و آخر آن به سود جیب سرمایه داران است، گرچه روند تخریب گسترده طبیعت ناشی از شیوه تولیدی است که بنای خود را بر رشد و سودآوری ویرانگر گذاشته، اما «انتقام طبیعت» کور است و خانه خرابی آن بیش از هرچیز برای بی چیزان است. طبیعت در واکنش به تخریب خود نمی بیند که سیل ها و توفان ها بیش از هر چیز خانه های فرودستان را هدف می گیرد، آلودگی هوا بیش از هر کجا در محله های پایین شهر تشدید می شود و هزینه های درمانی خود را به کارگران تحمیل می کند و به کل، مشکلات محیط زیستی از کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر و از طبقات فرادست به فرودستان «برون سپاری» می شود.استثمار کارگر و بهره کشی از منابع طبیعی ۲ بخش اصلی سودآوری و انباشت سرمایه هستند، اما در کنار این هم سرنوشتی رهایی کارگر و بقای طبیعت، باید بر این نکته تاکید داشت که حفظ محیط زیست تنها به امر جنبش کارگری در سطح بین المللی ممکن است، چرا که اگر بپذیریم حفظ محیط زیست به گذار از شیوه تولید سرمایه دارانه ممکن است، پیگیرترین مدافع این امر طبقه کارگر است. تلاش برای حفظ محیط زیست یک امر جهانی است و این طبقه کارگر است که مرزی ندارد و در سرتاسر جهان یک منفعت مشترک را برای خود می بیند. آگاهی کارگران از نقش خود در حفظ محیط زیست و پیوند هرچه بیشتر آنان در ابعاد بین المللی می تواند ترمز قطار تاریخ را بکشد، قطار تاریخ را سبز و مسیری همسو با طبیعت آغاز کند، اما از سوی دیگر، گرهی در این مسیر ایجاد شده است که باید آن را گشود. معیشت بسیاری از کارگران به صنایع و مراکز کاری گره خورده که نقش اساسی در تخریب محیط زیست دارد. این معضل در کشورهای فقیر وخیم تر می شود. پژوهش های گسترده ای درباره تاثیر و تاثرات فقر بر محیط زیست انجام شده که نشان می دهد باوجود افزایش میزان فقر و مشکلات اقتصادی انسان به در دسترس ترین منابع در محیط پیرامون خود متوسل می شود. همچنین، کارگرانی که سخت ترین شرایط کاری را با حداقل ترین حقوق ها می پذیرند، دغدغه محیط زیست شاید به آخرین اولویت های آنها تنزل پیدا کند، از همین رو باید تاکید داشت که افزایش سطح معیشت و رفاه کارگران باعث فراتر رفتن آنان از مطالبات اولیه است که گاهی کارفرمایان از آنها دریغ می کنند. تامین رفاه کارگر، سطح آگاهی او را هم روز به روز بالاتر خواهد برد و می تواند او را نسبت به امر تاریخی خود برای ساختن جهانی پیوندخورده با طبیعت آگاه تر کند. سال گذشته بود که کارگران شرکتی در شیلی در کنار مطالبات معیشتی خود برای مطالبات محیط زیستی دست به اعتصابی ۵۰ هزار نفره در ۶ معدن کشور زدند. کارگران جاده های بیرون معادن را بستند، آتش روشن کردند و خواسته های خود را فریاد زدند. این مرکز صنعتی دارای نیروگاه های زغال سنگ و پالایشگاه نفت و مس است و از سال ۱۹۵۸ که توسعه یافته، همواره منبع تولید آلودگی هوا بوده است. ماجرا بر سر این بود که ذوب آهن مس ونتاناس وابسته به شرکت کودلکو تبدیل به آلاینده ای شد که تنها در کمتر از یک ماه بیش از ۱۰۰ نفر را دچار مسمومیت ناشی از گاز دی اکسید گوگرد کرد. بیشتر افرادی که دچار این مسمومیت شدند، دانش آموزان بودند و به همین دلیل مدارس مجاور این ذوب آهن تعطیل شدند. در همان زمان، سازمان محیط زیستی صلح سبز از این فاجعه به عنوان چرنوبیل شیلی یاد کرده است. سازمان صلح سبز اعلام کرد که تنها در سال ۲۰۱۸ حدود ۶۰۰ نفر برای درمان این مسمومیت خدمات گرفته اند. سال گذشته، گفته می شد حدود ۵۰ هزار نفر در این منطقه در معرض خطر قرار داشته اند. کارگران ادامه کار این ذوب آهن را تنها به شرط سرمایه گذاری ۵۴ میلیون دلاری دولت در راستای بهبود کیفیت محیط زیستی شرکت کودلکو و رعایت استانداردها خواستار شدند.
طبیعی است، پیشبرد خواسته حفظ محیط زیست توسط کارگران منجر به افزایش اعتمادبه نفس کارگران برای دخالت بیشتر در ایمنی، بهداشت و محیط زیست شان خواهد شد. همچنین راه آنها را برای دخالتگری هرچه بیشتر در کنترل محیط کار و تولید باز خواهد کرد. با این حال، پیشبرد این امر بدون ایجاد آگاهی، اتحاد و تشکل یابی تنها در سطح آرزو باقی خواهد ماند. در روز جهانی کارگر ضروری است بار دیگر بر این تاکید شود که اگر پرچم سبز حفظ محیط زیست به دست کارگران بیفتد، نه تنها این طبقه، که کل آحاد جامعه از بلایای پیشرفت ویرانگر سرمایه مصون خواهد ماند.
