مشکلات موجود در بخش معدن مقطعی نبوده و ریشه در ناکارآمدی مدیریتی نه‌تنها در چند سال اخیر، بلکه در دهه‌های گذشته دارد. درباره کشوری صحبت می‌کنیم که سال‌هاست به‌دلیل تحریم‌ها نتوانسته از تکنولوژی ‌روز جهانی در صنایع و معادن خود استفاده کند. از سویی دیگر، متاسفانه نقص‌های مدیریتی و نبود افراد کارآمد در این زمینه، یکی از دیگر از مشکلات پایه‌ای فعلی در بخش معدن و صنایع معدنی است. بخش خصوصی و بازرگانان نیز از قدرت مناسبی در زمینه فعالیت‌های خود برخوردار نبوده و همه این عوامل در کنار هم مجموعه‌ای از نقایص را تشکیل‌ داده‌اند که برای هر اقتصاد و صنعتی در جهان این مجموعه می‌تواند آسیب‌زا باشد. بخش معدن و صنایع معدنی از تمام مشکلات موجود در بخش‌های اقتصادی کشور مستثنا نبوده و علاوه بر آن خود درگیر مشکلات متعددی از جمله تامین ماشین‌آلات و تجهیزات است. به‌واسطه تحریم‌های بین‌المللی تجهیزات پایه‌ای ساده برای فعالیت‌های معدنی از جمله لودر یا بیل مکانیکی جدیدی وارد کشور نشده و معادن همواره با ابزارهای قدیمی خود مشغول کار هستند.

در سال‌های اخیر معادن کوچک‌مقیاس با زحمت فراوان و بکارگیری روش‌های قدیمی توانستند خود را سرپا نگه‌دارند و با مشکلات مقابله کنند. می‌توان گفت عمده مشکلات معادن کوچک مقیاس، تامین منابع مالی مناسب برای فعالیت‌های معدنی است. مسئله‌ای که طی سال‌های اخیر ما را با مشکل مواجه کرده و تبدیل به یکی از دغدغه‌های مهم این حوزه شده، فعالیت معادن و صنایع بزرگ و همچنین اکتشافات جدید است. با نگاهی ساده و در مقایسه با فعالیت معدنی سایر کشورها متوجه می‌شویم که در حوزه اکتشافات عمقی و استخراج ذخایر عمیق، بسیار عقب هستیم. این نافرجامی تنها نسبت به کشورهای بزرگ معدنی نیست و ما حتی از کشورهایی که دارای ذخایر بسیار محدود هستند، جامانده‌ایم. در این سال‌ها به‌دلیل وجود مشکلاتی اعم از نقص در مدیریت درست، ناتوانی در استفاده از ابزارآلات و تجهیزات روز جهانی به‌دلیل تحریم و موارد دیگر، اکتشافات مهم، عمیق و بزرگی انجام نداده‌ایم و از دستاوردهای قدیم درحال استفاده هستیم. همچنین تغییر رویکرد نهادهای دولتی برای جلوگیری از ادامه روند فعلی حائز اهمیت است.

سال‌هاست بهره‌برداری مناسبی از معادن به‌دلیل نبود مدیریت درست انجام‌نشده و شاهد ادامه روند دهه‌های قبل هستیم. اگر روند فعلی نیز ادامه یابد و همچنان از بسترسازی و حرکت به سوی توسعه واقعی بخش معدن دور بمانیم، نمی‌توان آینده روشنی برای معادن کشور متصور شد. به عبارتی اگر دولت برنامه جامع و راهبردی برای ایجاد سیستم مدیریت تخصصی، دستیابی به اکتشافات و استخراج‌های عمیق نداشته باشد و روند دهه‌های گذشته را در پیش گیرد‌، می‌توان گفت به زودی شاهد ورشکستگی بخش معدن و صنایع معدنی خواهیم بود.

یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید نهادهای دولتی برای مدیریت صحیح بخش معدن در نظر گیرند، تکمیل زنجیره‌های ارزش‌افزوده است. باید به این نکته توجه کرد که اگر به هر ماده معدنی به صورت واحد نگاه کرده و ارزش آن در توانایی خلق زنجیره ارزش‌افزوده را نادیده بگیریم و فعالیت‌های ما همچنان منحصر به خام‌فروشی باشد، به توسعه و پیشرفت بخش معدن و صنایع معدنی دست پیدا نمی‌کنیم.

در این میان، ممکن است از سوی برخی فعالان و کارشناسان اظهار شود که بنابر آمار و ارقام در بخش معدن و صنایع معدنی و همچنین فعالیت‌های مربوط به این حوزه‌ها رشد داشته‌ایم.

در این سال‌ها از معادن درآمدزایی داشته‌ایم اما باید به این نکته توجه کرد که درآمد ما نسبت به ذخایر ارزشمند موجود در کشور بسیار ناچیز بوده و این موضوع نشان‌دهنده آن است که تا به امروز از معادن خود به نحو مطلوبی استفاده نکرده‌ایم.