طبق قانون اگر واحد مسکونی در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بیش از ۱۲۰ روز خالی از سکنه باشد، مشمول مالیات می‌شود و به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره به شرح ضرایب سال اول معادل ۶ برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه خواهد شد. قانون، وظیفه شناسایی خانه‌های خالی را برعهده وزارت راه و شهرسازی گذاشته و بدین منظور، سامانه املاک و اسکان در مرداد سال گذشته آغاز به کار کرد و مردم ملزم به ثبت اطلاعات سکونت خود در این سامانه شدند.

طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، اعداد و ارقامی از میزان واحدهای مسکونی خالی به سازمان امور مالیاتی اعلام شده اما این سازمان ارقام اعلامی را رد و اعلام کرده هیچ خانه خالی در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت نشده است.

به‌گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، گروه اول خانه‌های خالی یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد است که شهریور سال گذشته مطابق قانون سال ۱۳۹۴ و ابلاغیه ۱۳۹۵ شناسایی و به سازمان امور مالیاتی معرفی شده است. طبق این قانون، اگر واحدها یک سال خالی بمانند، مشمول مالیات می‌شوند.

در حالی که معاون وزیر راه و شهرسازی از «معرفی ۱.۳ میلیون واحد مسکونی خالی به سازمان امور مالیاتی» خبر می‌دهد، معاون سازمان امور مالیاتی می‌گوید: «هیچ اطلاعاتی در این زمینه به سازمان ارسال نشده و تا زمانی که اطلاعات خانه‌های خالی از طریق سامانه املاک و اسکان دریافت نشود، امکان اخذ مالیات هم وجود ندارد».

نیازمند وجود سامانه ارتباطی با سازمان مالیاتی

محمود محمودزاده- معاون وزیر راه و شهرسازی: اخذ مالیات از یک میلیون و ۳۰۰ هزار خانه خالی در گرو ایجاد سامانه امن ارتباطی میان وزارت راه و سازمان امور مالیاتی است.

سال ۹۴ قانونی برای اخذ مالیات از خانه‌های خالی در مجلس شورای اسلامی تصویب شده اما پس از اصلاح این قانون در مجلس یازدهم سامانه‌ای برای ثبت اطلاعات ملکی در وزارت راه و شهرسازی طراحی و در دولت قبل از آن رونمایی شد که براساس آن یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکونی خالی شناسایی شده‌اند.

اطلاعات واحدهای خالی شناسایی‌شده برای سازمان امور مالیاتی ارسال شده، اما این اطلاعات براساس درخواست سازمان امور مالیاتی باید از طریق سیستم امن دولتی MPLS ارسال شود، در حالی که وزارت راه و شهرسازی در سامانه خود برای هر یک از دستگاه‌ها، کارتابل مشخصی را طراحی کرده بود. براساس مصوبه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی مقرر شد وزارت ارتباطات این سامانه و سیستم امن را میان وزارت راه و شهرسازی و سازمان امور مالیاتی ایجاد کند. به محض ایجاد ارتباط اطلاعات یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد خالی از سکنه شناسایی شده برای اخذ مالیات به سازمان امور مالیاتی معرفی می‌شود. مالیات تعیین‌شده حتما تا پایان سال از خانه‌های خالی شناسایی‌شده اخذ خواهد شد.

واحدهای خالی از سکنه به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ گروه اول یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد است که شهریور سال گذشته مطابق قانون سال ۱۳۹۴ و ابلاغیه ۱۳۹۵ شناسایی و به سازمان امور مالیاتی معرفی شده‌اند. طبق این قانون اگر واحدها یک سال خالی بمانند مشمول مالیات می‌شوند.

بخش دوم، املاکی است که بعد از اصلاحیه ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۵ آذر ۱۳۹۹ مورد بررسی قرار خواهد گرفت. طبق این اصلاحیه واحدهای مسکونی نباید بیش از ۱۲۰ روز خالی بمانند؛ در غیر این صورت مشمول مالیات خواهند شد. در این بخش هنوز معرفی انجام نشده و مربوط به فراخوانی است که در حال ‌حاضر جریان دارد.

سامانه املاک و اسکان به نشانی amlak.mrud.ir برای تعیین وضعیت واحدهای ملکی و استیجاری مطابق قانون آذر ۱۳۹۹ در حال فعالیت است و مشکلی ندارد. تمامی مالکان و مستاجران مکلفند تا پایان مهر وضعیت سکونتی خود را در این سامانه مشخص کنند. فعلا مهلت تا پایان ماه جاری است که اگر لازم باشد این زمان را تمدید می‌کنیم.

تهرانی‌ها تا پایان مهر ثبت‌نام کنند

خلیل محبت‌خواه- مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران: مالکان و مستاجران ساکن در استان تهران تا پایان مهر امسال مهلت دارند تا در سامانه ملی املاک و اسکان کشور ثبت‌نام کنند. ثبت اطلاعات در سامانه ملی املاک و اسکان موجب ایجاد شفافیت اطلاعاتی در حوزه مسکن، اخذ تصمیمات سیاستی صحیح و در نهایت تسهیل فرآیند خانه‌دار شدن تمامی اقشار جامعه می‌شود. از سوی دیگر با ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان زمینه سرشماری برخط نفوس و مسکن، تنظیم‌گری در بازار مسکن و امکان اجرای سیاست‌های مطلوب دولت از جمله اخذ مالیات یا پرداخت یارانه‌های هدفمند فراهم می‌شود. با ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان فروش یا اجاره یک واحد مسکونی به چند فرد به‌میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. در صورت ثبت نکردن اطلاعات ملک، برابر الزامات قانونی آن واحد مسکونی خالی تلقی می‌شود و برای آن ملک برگه مالیاتی صادر و در صورت پرداخت نشدن مالیات، مالک مشمول جرایم مالیاتی می‌شود. همچنین هر زمان که نیاز به اخذ مفاصا حساب مالیاتی برای ملک موردنظر باشد، مالک آن واحد مسکونی مکلف به پرداخت جرایم مالیاتی ملک خواهد بود و از آنجا که میزان مالیات مربوطه از ۶ تا ۱۸ برابر مالیات بر اجاره تعیین شده، رقم مالیات متعلقه بسیار قابل‌توجه است و مالک متضرر می‌شود. به‌موجب قانون، ارائه بسیاری از خدمات از جمله افتتاح حساب، صدور چک و خرید انشعابات برق، آب و فاضلاب منوط به ثبت اطلاعات در سامانه است و بسیاری از خدمات براساس آدرس مندرج در سامانه به ساکنان ارائه می‌شود؛ بنابراین عدم ثبت اطلاعات و خوداظهاری در سامانه ممکن است مشکلات عدیده‌ای برای خانوارها (چه ساکن و چه مالکی که خوداظهاری نکرده باشد) در استفاده از خدمات ایجاد کند. از دیگر تبعات ناشی از ثبت نکردن اطلاعات ملک، این است که وزارت نیرو مکلف است تعرفه برق این املاک را در بالاترین پلکان قیمتی محاسبه کند.

ارسال نخستین برگه‌های تشخیص مالیاتی

به‌ موجب ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم قبل از اصلاحیه سال ۱۳۹۹ باید یک واحد مسکونی حداقل یک سال خالی مانده باشد و از سال دوم به میزان ۵۰ درصد اجاره‌بها مشمول مالیات شود و مدت زمان خالی بودن خانه موردنظر باید به سازمان امور مالیاتی با اطلاعات مربوطه اعلام شود. تاکنون هیچ اطلاعاتی از سامانه مؤدیان مبنی بر اینکه واحد مسکونی از چه زمانی خالی بوده، ازسوی سامانه املاک و اسکان دریافت نشده و زمانی که سازمان امور مالیاتی چنین خروجی نداشته باشد، امکان مطالبه مالیات از خانه‌های خالی برای قبل از اصلاح قانون وجود ندارد.

براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته دی امسال نخستین سری برگه تشخیص مالیاتی برای مالکان خانه‌های خالی ارسال خواهد شد تا خانه‌هایی که از ابتدای امسال تا مرداد خالی بودند، مشمول این قانون شوند؛ بنابراین باید منتظر ماند و دید چه تعداد خانه خالی به سازمان امور مالیاتی معرفی می‌شود و این سازمان برای اخذ مالیات اقدام می‌کند یا خیر، زیرا اکنون در راستای شناسایی خانه‌های خالی و معرفی به سازمان امور مالیاتی ابهاماتی وجود دارد و وزارت راه و شهرسازی از معرفی بیش از یک میلیون خانه خالی خبر می‌دهد و سازمان امور مالیاتی این موضوع را رد می‌کند.

سخن پایانی...

مرداد ۱۳۹۹ سامانه املاک و اسکان به‌منظور شناسایی وضعیت واحدهای مسکونی کشور به مرحله اجرا رسید. شهریور سال گذشته وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد ۱.۳ میلیون خانه خالی را شناسایی و برای اخذ مالیات به سازمان امور مالیاتی معرفی کرده است. قرار بود سازمان امور مالیاتی از مرداد نسبت به اخذ مالیات از این واحدها اقدام کند که هنوز عملیاتی نشده است. از ۱۹ فروردین ۱۴۰۰ نیز طبق اصلاحیه ماده ۵۴ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب آذر ۱۳۹۹ به خانوارها اعم از مالک و مستاجر ۲ ماه مهلت داده شد تا نسبت به ثبت اطلاعات سکونتی خود اقدام کنند که این زمان تا پایان مهر ۱۴۰۰ تمدید شد. قانون مجازات‌هایی برای کسانی که این کار را انجام ندهند در نظر گرفته است. براساس بند ۷ تبصره ۸ اصلاحیه ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، دستگاه‌های اجرایی مکلفند خدمات خود از قبیل افتتاح حساب بانکی و صدور دسته چک، یارانه و کمک معیشتی، تعویض پلاک خودرو، فروش انشعاب آب، برق، تلفن و گاز طبیعی و بسیاری دیگر از خدمات را صرفا با اخذ کد ملی و براساس کدپستی یا شرح نشانی یکتای درج شده مربوط به اقامتگاه اصلی افراد در سامانه املاک و اسکان کشور ارائه کنند.