فصل پاییز و زمستان و البته بهار، زمان بارش باران و برف بر زمین است، زمانی که خداوند رحمت خود را در جای جای این کره خاکی سرازیر می‌کند تا سدها، اراضی کشاورزی، منابع آبی و ... سیراب شوند، اما پارسال متفاوت از سال‌های قبل بود، بر خلاف اواخر سال ۹۷ و روز‌های نخستین بهار سال ۹۸ که ۳ استان شامل؛ گلستان، لرستان و خوزستان درگیر سیلاب شدند و آسمان بیش از پیش دست و دلبازی نشان داد، گویی سال ۹۹ خساست را به حد اعلا رساند، بطوریکه در برخی نقاط کشور حتی یکبار هم باران نبارید.

می‌گویند سالی که نکوست از بهارش پیداست، حالا باید بگوییم سالی که خشک است و روز‌هایی سخت دارد، از پاییز و زمستان و بهارش پیداست، به ویژه اینکه بررسی‌ها و پیش بینی‌های هواشناسی کشور هم خبر‌های غمناک کاهش منابع آبی می‌دادند، روز‌های گرم در خوزستان یکی پس از دیگری سپری می‌شدند و کاهش سطح آب در رودخانه کارون را به وضوح می‌شد مشاهده کرد و وقوع خشکسالی را اثبات می‌کردند.

شبکه‌های تلویزیونی و رسانه‌ها مدام صرفه جویی آب در مصارف خانگی و اداره ها، خودداری از شست و شوی اتومبیل و سایر کار‌های غیرضروری که سبب آسیب به منابع آبی کشور می‌شد را گوشزد می‌کردند، نیروگاه‌های برق آبی دیگر رمقی برای تولید برق به سبب کاهش چشمگیر آب پشت سد‌ها نداشتند، رود‌ها هم خشک شدند و در برخی مناطق روستایی بی آبی بیداد می‌کرد، بطوری که آب از دام‌ها و گاومیش‌ها که به شنا کردن در آب زنده اند، دریغ شد.

آن روی سکه مصرف کنندگان آب، صنایع و واحد‌های تولیدی هستند که نه می‌توانند با بیخیالی و بدون مدیریت، آب مصرف کنند و نه امکان دارد چرخ تولید را متوقف کرده و چراغ‌های کارخانه‌ها را خاموش کنند و بعد از پایان تنش آبی به محل کار بازگردند، چون نه تنها پیامد‌های منفی برای اقتصاد استان خوزستان و کشور به دنبال دارد، بلکه عده‌ای زیادی بیکار شده و بر مشکلات اقتصادی دامن می‌زند.

یکی از این شرکت‌ها و صنایع آب بر، فولاد خوزستان است و می‌توان گفت اینگونه واحد‌های تولیدی بدون آب نمی‌توانند فعالیت کنند، اما از آنجایی که مدیریت مصرف آب با روش‌های نوین در دستور کار دستگاه‌های اجرایی مختلف قرار گرفت، مسئولان این شرکت هستند که با بکارگیری روش‌های موثر توانستند سربلند از امتحان مدیریت مصرف این ماده حیاتی بیرون آیند.

بحران آب اثرات سوء در محیط زیست بجا می‌گذارد

مسعود معصوم‌نتاج، مدیر دفتر فنی انرژی و سیالات شرکت فولاد خوزستان به خبرنگار ما گفت: همه ما می‌دانیم آب به عنوان یک عنصر حیاتی همیشه در راس منابع بوده، بطوری که امکان حیات بدون آن برای موجودات زنده وجود ندارد و شاید این ویژگی آن را متمایز از سایر منابع خدادادی کرده است.

او افزود: علیرغم اینکه بیش از ۷۰ درصد سطح زمین را آب فرا گرفته است، ولی بحران آب در بسیاری از کشور‌ها به واسطه توزیع نشدن یکنواخت و یا شرایط جغرافیایی رو به افزایش گذاشته، بطوری که در دهه های اخیر شدت این تنش در بعضی از مناطق باعث بروز پدیده خشکسالی شده و اثرات سوء در محیط زیست بجا گذاشته است.

معصوم‌نتاج اظهار داشت: با نگاهی به مصارف آب ملاحظه می‌شود که بیشترین مصرف در بخش کشاورزی، آب شرب، بهداشتی و صنعت است و به منظور کاهش اثرات کم آبی، یکی از اقدامات کم هزینه و سریع، توجه ویژه به مدیریت منابع آب بوده که در فولاد خوزستان به صورت مطلوب انجام می‌گیرد.

مدیر دفتر فنی انرژی و سیالات شرکت فولاد خوزستان تصریح کرد: این شرکت با توجه به نیازی که به آب با کیفیت جهت تجهیزات و فرآیند‌ها دارد، تصفیه خانه‌های آب فیزیکی و شیمیایی اختصاصی راه اندازی کرده است که این فرآیند از برداشت آب خام از رودخانه کارون آغاز می‌شود و بعد از مراحل گندزدایی، لخته سازی، ته نشینی و فیلتراسیون تبدیل به آب فیلتره (صنعتی) می‌شود و در کولینگ تاور‌ها، خنک کاری سیستم‌های مدار باز، تولید آب آشامیدنی و آب آتش نشانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این مقام مسئول بیان داشت: بعد از تصفیه فیزیکی، تصفیه شیمیایی به منظور تهیه آب بدون املاح (آب RO) در سیستم‌های مدار بسته و ماشین آلات، قالب‌های ریخته گری و سیستم‌های پاششی، بویلر‌ها و مدار خنک کننده چیلر‌ها و... نیز استفاده می‌شود.

تعریف و اجرای پروژه دیواترینگ، عامل جلوگیری از دورریز آب

معصوم‌نتاج ادامه داد: همانطور که گفته شد طی سالیان متمادی تغییرات اقلیمی، کاهش ذخایر آب شیرین در کنار افزایش مصارف و تغییر رژیم کیفی و کمی رودخانه و همچنین افزایش نیاز به آب، باعث ایجاد تغییر نگرش در زمینه مصرف آب و بالا بردن بهره وری در استفاده از منابع آبی شده است.

او گفت: همچنین به منظور حفظ محیط زیست، با حذف پساب برگشتی به رودخانه کارون و با تعریف و اجرای پروژه دیواترینگ (آبگیری از لجن)، پساب حاصل از فرآیند تصفیه خانه آب به مجموعه دیواترینگ هدایت شد تا پس از جداسازی مجدد گِل و لای، آب باقیمانده جهت آبیاری فضای سبز، به چرخه مصرف وارد شود.

کمیته آب، ناظر بر مصرف آب در شرکت فولاد خوزستان

معصوم‌نتاج اظهار کرد: در شرکت فولاد خوزستان، کمیته آب با هدف کنترل و پایش مصارف آب تشکیل شده و در زمینه‌های مختلف از جمله؛ استفاده از پساب به صورت مستقیم به منظور کاهش آب تصفیه شده، کاهش مصارف از طریق بالا بردن کیفیت آب، کنترل و پایش مصارف در فرآیند‌ها و کارخانه‌ها و مقایسه با اهداف مذکور فعالیت می‌کند، بنابراین در فاز اول، نیاز‌های آبی همه کارخانه‌ها و مصرف کننده‌ها از نظر حجم مورد نیاز آب، کیفیت آب مورد نیاز، مقدار تبخیر در فرآیند تولید و تجهیزات و نهایتاً حجم پساب شناسایی شده و در قالب کارگروه‌های تخصصی نسبت به ارزیابی فاکتور‌های فوق اقدام می‌شود.

پساب‌ها برای چه مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

او گفت: یکی از خروجی‌ها و اقدامات موثر شناسایی میزان پساب و بازگشت آن‌ها برای مصرف در فرآیند دیگر بدون انجام هیچگونه عملیات تصفیه بطوریکه آثار مخربی در مصرف کننده نداشته باشد، در کارخانه RO جهت تثبیت پایل‌های سنگ آهن، شست و شوی محوطه‌ها و خیابان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، ضمن اینکه از آب خروجی پمپ استیشن‌ها جهت خنک کاری سایت سرباره استفاده می‌شود.

مسعود معصوم‌نتاج استفاده از درین پروسس زمزم یک و ۲ جهت شست و شوی محوطه، استفاده از آب خروجی پمپ استیشن‌ها جهت خنک کاری سرباره زیر کوره‌ها و شست و شوی محوطه مواد اولیه را از دیگر موارد استفاده از آب‌های بازیافتی و مدیریت مصرف آب در شرکت فولاد خوزستان برشمرد.

او با بیان اینکه جهت بالا بردن کیفیت آب، افزایش ظرفیت کولینک تاور‌های پروژه‌های احداث تصفیه شیمیایی به روش RO و به مقدار ۷۵۰ مترمکعب در ساعت، از پساب صنعتی و طرح توسعه و بازسازی سیستم‌های کولینگ تاور‌های در کارخانه‌ها در حال اجرا است، گفت: انجام فعالیت‌های فوق باعث کاهش قابل توجه‌ای از ظرفیت تصفیه خانه آب می‌شود، بطوریکه علاوه بر حفظ منابع آب، کاهش حجم زیادی از سرمایه گذاری در احداث تاسیسات را به دنبال داشته است.

برخی عقیده دارند که هزینه آب مصرفی را می‌دهند، به همین دلیل به هر میزان که می‌خواهند استفاده می‌کنند و میزان مصرف به دیگران ارتباطی ندارد، اما باید به این موضوع فکر کرد که اگر همه اعم از مشترکان خانگی، اداره‌ها و صنایع چنین عقیده‌ای داشته باشند و آن را عملی کنند، چه فاجعه‌ای برای منابع آبی رخ می‌دهد و نه تنها زندگی امروزی، بلکه آینده نسل‌های بعد از ما را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد، پس شایسته است که همه واحد‌ها و صنایع آب بر با احساس مسئولیت در زمینه مدیریت آب، به حفظ منابع کمک کنند تا شاهد بروز مشکلات بزرگ و جبران پذیر نباشیم.