ویژگیهای یک کتاب خوب کودک
اگر از این نکته که آسیب ادبیات کودک چیست و آسیبشناسی آن شامل چه مواردی میشود عبور کنیم، باید به این نکته بپردازیم که یک کتاب برای رده سنی کودک چه معیارها و ویژگیهایی باید داشته باشد تا برای او مفید باشد و او را در مسیر رشد قرار دهد.
بیشک موارد بسیاری وجود دارد که در زمینه کتابهای مختص گروه سنی کودک و نوجوان میتواند بر کیفیت نهایی آن اثرگذار باشد اما مواردی که در ادامه به آن اشاره خواهد شد، میتواند در تولید یک اثر قابلقبول در این حوزه مفید باشد.
یکی از مهمترین مواردی که در این زمینه میتوان به آن اشاره کرد این است که کتابی که مخاطبان این رده سنی را دستکم بگیرد، بیشک با اقبال مواجه نخواهد شد و اگر میبینیم کتابهایی با این ویژگی به چاپ میرسند، احتمالا بهدلیل نبود شناخت کافی از مخاطب کودک و نوجوان امروز و سطح درک و فهم و زاویه دید او به جهان، در شاعر و نویسنده این حوزه است.
در عین حال معمولا کتابهایی که صرفا طبق سلیقه شخصی برخی کارشناسان یا نویسندگان و شعرای دستاندرکار منتشر میشوند، اگر با مذاق اکثریت مخاطبان همخوانی نداشته باشند، بهاحتمال زیاد مورد توجه کافی قرار نمیگیرند و در بازار با شکست در فروش مواجه میشوند. چنین کتابهایی که بهنظر میرسد تعداد آنها در بازار کتاب کودک زیاد هم باشد، معمولا زودتر از کتابهایی که با رعایت تمام استانداردهای مناسب کودک و نوجوان و با هدف ارتقای ادبیات این گروه سنی به چاپ میرسند، بهدست فراموشی سپرده میشوند.
مورد دیگر در این زمینه شامل کتابهایی است که تنها به چاپ موضوعات مناسبی، نه با نگاههای تازه، بلکه با همان دیدگاههای دهههای قبل، میپردازند و به تغییرات و نیازهای روز در این زمینه توجه نمیکنند.
در هر حال باید توجه داشت که مناسبات، جزو مهمی از فرهنگ و سنت جامعه ما هستند و شایسته است کتابهای منتشر شده با احترام و زاویه دید نوتر، متفاوتتر و اثرگذارتری در اختیار مخاطب موردنظر قرار گیرند تا بهجای ایجاد دلزدگی و دوری از مطالعه، در آنها ایجاد سوال و تفکر و جذبه کنند.
در نهایت اینکه باتوجه به تجربههای شخصی در طول این چند سال، هدف از چاپ کتاب کودک مهمترین عاملی است که میتواند در جذب مخاطب و مفید بودن آن تاثیر بگذارد و عاملی موثر در بالا بودن کیفیت یا فقدان آن خواهد بود.
اینکه هدف از نوشتن کتاب، ایجاد رزومه، مطرح شدن در محافل ادبی، مشهور شدن، جایزه گرفتن و مواردی از این دست باشد یا کمک به شناخت و اصلاح توامان شخصی و در هنگام نوشتن برای کودکان و ارتقای سطح کیفی آثار این رده سنی از مخاطبان مهم جامعه، در نتیجه کار بسیار تاثیرگذار است و میتواند مخاطبان را پس بزند یا با خود همراه کند. در هر حال در تمام این موارد باید توجه داشت که کتاب کودک تنها یک کالای تجاری نیست و بهعنوان یک محصول فرهنگی یکی از حساسترین گروههای سنی را هدف قرار میدهد؛ بنابراین لازم است در زمینه انتشار کتابهای رده سنی کودک و نوجوان دقت نظر بیشتری انجام شود.