کرونا، بحرانی بود که تا به حال بشر و صنعت ریتیل جهان آن را تجربه نکرده بودند و نحوه رویارویی با آن برای همه ناشناخته و عجیب بود. حال بیش از ۲ سال است ریتیلرها و مراکز خرید راه همزیستی با این بحران را آموخته و اندک‌اندک در حال بازگشت به شرایط عادی هستند. در این مدت، بیشترین لطمه شامل حال مراکز خرید شد؛ برندها با استفاده از امکانات فروش آنلاین، شرایط بهتری را تجربه و فروشگاه‌های زنجیره‌ای درخشان‌ترین دوران خود را تجربه کردند. این روزها شرایط بازار ایران در هماهنگی با توسعه فروش آنلاین و پلتفرم‌های موجود توانسته از اتکا به یک کانال فروش؛ یعنی شیوه سنتی (فروشگاه‌های فیزیکی) تبدیل به فروش چندکاناله شده و به موازات آن، از ظرفیت حضور مشتریان در فروشگاه‌های فیزیکی یا حضور در پلتفرم‌های فروش آنلاین استفاده کند. در این فرآیند، مراکز خرید کمترین بهره را از توسعه فروش آنلاین برده و عمدتا دلخوش به حضور مشتریان و مراجعان در فروشگاه‌ها بودند اما در همین زمان پلتفرم‌های دیجی‌کالا، اسنپ‌مارکت، اُکالا و بانی‌مد، ره صد ساله را یک‌شبه طی کردند و با ارائه خدمات قابل اعتنا و رو به بهبود توانستند تعداد بیشتری از مشتریان را با خدمات خود آشنا کرده و بر تعداد مشتریان خود بیفزایند. البته شرایط صنعت مراکز خرید ایران خاص‌تر از بیشتر نقاط جهان است و با اوج‌گیری ششمین پیک بحران کرونا و سویه اُمیکرون، همچنان فعالان این صنعت درگیر محدودیت‌های مختص این شرایط و نگرانی مشتریان از حضور در بازارها و مراکز خرید پرمخاطب و شلوغ هستند. در این دوران، بار اشتغالزایی این صنعت روی دوش فروشگاه‌های زنجیره‌ای بود که با استفاده بهینه از فرصت استثنایی‌ که در اختیارشان قرارگرفته بود تا توانستند شعب خود را افزایش دادند و به موازات آن، تهدیدهای دوران کرونا را به فرصت تبدیل کردند و سهم بسیار زیادی در تولید فرصت‌های شغلی جدید داشتند.

بهبود تصویر برندهای ایرانی

چند سال پس از تصویب ممنوعیت حضور برندهای خارجی در بازار ایران، حالا برندهای ایرانی پس از عبور از دوران طفولیت در مرحله بلوغ قرارگرفته و توانسته‌اند با استفاده از لوکیشن‌های ممتازی که در مراکز خرید در اختیارشان قرار دارد و بازار بکری که دارند، اندک‌اندک جای خود را در ذهن و قلب مصرف‌کنندگان بازکرده و با استفاده از متدهای روز جهان در طراحی محصولات و بهره‌گیری از نیروهای مستعد و آموزش‌دیده، قابلیت‌های خود را به اثبات برسانند و با رشد تقاضا و فروش، اعتمادبه‌نفس بیشتری پیداکرده و خود را آهسته‌آهسته آماده حضور در بازارهای کشورهای همسایه کنند.

آموزش؛ حلقه گمشده‌ موفقیت

در همین دوران، آموزش‌هایی که توسط دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در قالب MBA و DBA برای جمعی از نخبگان و کارکنان مستعد برندهای خرده‌فروشی ایرانی به وقوع پیوست، باعث شد بیش از ۲۰۰ نیروی زبده و مهارت‌دیده به ابزار علم و دانش نیز مسلط شده و با افزایش بهره‌وری خود به سازمان‌هایشان در رسیدن به اهداف از پیش تعیین‌شده کمک کنند. یادگیری استانداردهای بین‌المللی این صنعت و ترکیب آن با تجربه اساتید این دوره‌ها که عمدتا در صنعت خود جزو افراد شاخص و اثرگذار هستند، این روزها نوید درخشش نسل جدیدی از مدیرانی را می‌دهد که می‌توانند در سال‌های بعد تاثیر آموخته‌های این دوره‌ها را با شرایط بازار ایران ترکیب و به رشد برندهای ایرانی کمک کنند.

در این ایام بیشتر برندهای پوشاک و مد و همچنین برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایران به‌طور جدی در حال مطالعه زیروبم بازارهای کشورهای همسایه از جمله امارات، عمان، ترکیه، جمهوری آذربایجان و گرجستان هستند تا با تسلط بر قوانین تجاری و اقتصادی این کشورها بتوانند شعب خود را در بازارها یا مراکز خرید کشورهای مقصد افتتاح و مسیر طولانی خود را برای پیوستن به بازارهای جهانی آغاز کنند.

همه این فاکتورها نویدبخش یک عصر طلایی برای صنعت ریتیل ایران است که در بخش فروشگاه‌های زنجیره‌ای توسط غول‌های موادغذایی و در بخش چرم و مد توسط شرکت‌های ایرانی در حال حمایت است و اگر مذاکرات برجام با یک توافق قابل‌قبول برای طرفین به پایان برسد و وضعیت بازارهای مالی و ارزی به آرامش و ثبات موردانتظار دست یابد و با ریشه‌کن شدن بحران کرونا امکان حضور مردم در مراکز خرید بدون نگرانی و دلهره فراهم شود، آنگاه شاهد باز شدن فنر فشرده شده مارکت ایران خواهیم بود که هم برای تولیدکنندگان داخلی و هم برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار جذاب خواهد بود.