فرصت مکانیزاسیون ازدست نرود
در حالی استان اردبیل با نام استانی کشاورزی و حاصلخیز در کشور مطرح که در سالهای اخیر به ویژه با روی کار آمدن ابزارهای کشاورزی مدرن از این قافله عقب مانده و نتوانسته است آن طور که باید خود را در زمره استانهایی با کشاورزی صنعتی و به روز قرار دهد.
اردبیل با داشتن ۸۰۰ هزار هکتار زمین کشاورزی شامل ۲۵۰ هزار هکتار اراضی آبی و ۵۵۰ هزار هکتار اراضی دیم با تولید محصولات متنوع غذایی، میوه جات، حبوبات و به ویژه سیب زمینی جایگاهی مناسب در تولیدات کشور دارد به طوری که شمال استان اردبیل با تولید سالانه میلیون ها تن حبوبات، سویا، کلزا، دانه های روغنی و… به انبار غله کشور معروف شده است.
خداآفرین نقطه عطفی در توسعه کشاورزی منطقه
ایجاد و توسعه پایاب سد خداآفرین در شمال استان اردبیل نقطه عطفی در توسعه کشاورزی منطقه بوده و می تواند چهره جدیدی را به کشاورزی مدرن و رو به توسعه استان ببخشد که با تکمیل آن می توان به آینده روشن کشاورزی اردبیل امیدوار بود. در این میان توجه به کشاورزی مدرن و صنعتی در پایاب سد خداآفرین از چند سال قبل از سوی مسئولان استان آغاز شده به گونه ای که درحال حاضر از ۳۷ هزار هکتار اراضی آبی سد خداآفرین تاکنون پنج هزار هکتار به شکل نوین به بهره برداری رسیده و تلاش بر این است تا فازهای جدید این پروژه نیز به سرانجام برسد. احداث شبکه آبیاری و زهکشی خداآفرین در شمال استان، تحول آفرین در مسیر افزایش درآمد کشاورزان و ایجاد فرصت های اشتغال جدید است که دولت سیزدهم بیشترین اعتبارات را از محل صندوق ذخیره ارزی به این پروژه اختصاص داده و همچنان سازمان برنامه و بودجه مصمم است تا سایر منابع مورد نیاز را نیز تامین کند. در این بین مسئولان سازمان جهاد کشاورزی مدعی به ارائه الگوهای جدید به ویژه کشت سویا و کلزا در منطقه هستند اما همچنان کشت سنتی در این منطقه رواج دارد.
افزایش تولید محصولات گلخانه ای
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل ، اظهار کرد: با توسعه مجتمع های گلخانه ای به ویژه در اراضی مستعد پایاب سد خداآفرین ۷۰۰ هزار تن محصولات تولیدی در فضای بسته افزایش پیدا کرده به طوری که بزرگترین مجتمع گلخانه ای کشور با تنوع تولید محصولات در شهرستان پارس آباد و در زمینی به مساحت یک هزار و ۶۰۰ هکتار در حال احداث است.
نادر تقی زاده تصریح کرد: با تجهیز و راه اندازی این مجتمع گلخانه ای در فازهای مختلف سطح تولید افزایش خواهد یافت و ما شرایط مناسبی را برای صادرات محصولات به کشورهای آسیایی و اوراسیا شاهد خواهیم بود.
وی گفت: در سال های اخیر مجموع گلخانه های دایر در سطح استان ۱۵ هکتار بوده که با برنامه ریزی سازمان جهاد کشاورزی و حمایت همه جانبه استاندار اردبیل، این ظرفیت درحال حاضر به ۱۱۵ هکتار رسیده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل افزود: میزان بهره وری و صادرات محصولات تولید شده در مجتمع های گلخانه ای اردبیل متنوع و بازارپسند است و اغلب تولیدکنندگان به کشت فلفل، خیار، گوجه و محصولات صیفی و سبزی روی آوردند به طوری که در جنوب استان نیز تولید شاخه گل رز هلندی مورد حمایت جدی قرار گرفته است.
تقی زاده در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: در تولید محصولات گلخانه ای میزان اشتغال ۱۲ برابر و آمار صرفه جویی در مصرف آب ۱۰ برابر نسبت به فضای باز و کشت و زرع عمومی صرفه جویی و افزایش تولید را شاهدیم که این عناصر به بهبود تولیدات نیز کمک کرده است.
در مقابل این میزان تولیدات باغی و گلخانه ای نبود صنایع تبدیلی به یک بحران در ایجاد ثروت تبدیل شده و بخش کشاورزی اردبیل را با چالشی جدی مواجه کرده است.
خروج محصولات کشاورزی اردبیل به صورت خام و دست نخورده و تحویل آن به سایر استان ها برای تبدیل به مواد غذایی متنوع باب اشتغال و تولید ثروت را در این بخش به روی اردبیل بسته و به نظر می رسد هیچ یک از برنامه های دولت و مسئولان محلی در ایجاد صنایع تبدیلی به ثمر ننشسته و تنها در حد حرف و سخن باقی مانده است.
ضرورت حمایت از توسعه صنایع تبدیلی
توسعه صنایع تبدیلی مورد حمایت جدی جهاد کشاورزی است و تلاش بر این است تا ۷۵ درصد تولید سیب زمینی این استان که به صورت خام به سایر مناطق ارسال می شود، با ارزش افزوده بیشتر و ایجاد اشتغال برای جوانان منطقه همراه بوده و زمینه توسعه صنایع وابسته نیز فراهم آید. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل گفت: با توجه به نیاز ۷۰ هزار تنی بذر در استان اردبیل، تلاش ما بر این است تا با تولید بذر مورد نیاز جلوی دلالی و گران فروشی را در این حوزه بگیریم و امکان تولید و عرضه بذر سیب زمینی و مینی تیوبر به شکل اصولی و قاعده مند فراهم آید. وی ضرورت اصلاح قیمت ها را در تامین بذر مورد نیاز با رعایت استانداردهای مورد نظر یادآور شد و خاطرنشان کرد: نباید در فاصله زمانی تولید تا مصرف عده ای با دلالی و یا واسطه گری بخواهند در این چرخه خللی ایجاد کنند بلکه شایسته است با روند نظارتی بر این فرآیند، امکان تولید و عرضه کیفی محصولات به شکل مطلوب فراهم آید.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اضافه کرد: یک پنجم سیب زمینی کشور در استان اردبیل تولید می شود و ارزش تولید این محصول در سال زراعی جاری بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان بوده که تلاش می کنیم تا با توسعه صنایع تبدیلی از خام فروشی این محصول جلوگیری شود. تاکید بر راه اندازی صنایع تبدیلی و حمایت از افراد توانمند در این زمینه باید جزو رویکردهای اصلی مسئولان جهاد کشاورزی قرار گیرد، چرا که نقاط مختلف استان اردبیل با استعدادهای طبیعی، خدادادی و امکانات موجود بستری مساعد برای پرورش انواع محصولات کشاورزی، محصولات لبنی و پروتئینی را دارد و شرایط سرمایه گذاری های مناسب نیز فراهم شده
است.
کشاورزان رعایت کننده الگوی کشت حمایت می شوند
نماینده مردم پارس آباد و بیله سوار در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر ضرورت توسعه کشت و زرع در مغان اظهار کرد: قرار شده با ارائه الگوی کشت در منطقه مغان، برای کشاورزانی که این الگو را رعایت کنند، آب بهای مصرفی تا ۵۰ درصد تخفیف داده شود. عباس جهانگیرزاده از توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری در منطقه مغان برای بسته بندی و صادرات محصولات کشاورزی خبر داد و تصریح کرد: ضروری است کشاورزان قبل از عملیات کشت با آشنایی کامل به کشت قراردادی و رعایت الگوی کشت عملیات زراعی خود را انجام دهند.
وی گفت: با توجه به اینکه اقتصاد استان اردبیل در اولویت اول به بخش کشاورزی اعم از زراعی، باغی و دامی متمرکز شده ما باید روز به روز در این حوزه به تقویت صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته بندی مناسب همت و تلاشی راستین انجام دهیم.
قول آقای وزیر برای ایجاد صنایع تبدیلی
اما در سفر چند هفته اخیر وزیر جهاد کشاورزی به استان اردبیل و بازدید از شهرستان های استان این امیدواری را در کشاورزان ایجاد کرد تا در آینده نزدیک شاهد ایجاد واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی بر پایه دانش بنیان در اردبیل نیز
باشیم. سید جواد ساداتی نژاد در گفت و گو با خبرنگار مهر، از پرداخت تسهیلات مناسب برای سرمایه گذاران در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی خبر داد و اظهار کرد: تلاشمان بر این است تا با همکاری بخش خصوصی و سرمایه گذاران زنجیره تولید و ارزش افزوده را در ابعاد مختلف به پیش ببریم.
وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد: دولت سیزدهم حامی کشاورزان در ابعاد مختلف زراعی، باغی و دامی است و سعی ما بر این است تا با حمایت و پشتیبانی های لازم به ویژه خرید تضمینی محصولات نظیر گندم و دانه های روغنی بتوانیم مسیر حمایت و پشتیبانی در این بخش را با قوت و قدرت به پیش ببریم.
سخن پایانی
ضرورت راه اندازی صنایع تکمیلی و وابسته در استان اردبیل با وجود تولید میزان بالایی از میوه جات، گوجه فرنگی، سیر و… به ویژه در شمال استان اردبیل و گلخانه ها امروز بیش از پیش احساس می شود و باید حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی در منطقه چهره واقعی به خود بگیرد.
بی تفاوتی و عدم توجه سرمایه گذاران بخش خصوصی به توسعه صنایع تبدیلی در اردبیل به یک معضل تبدیل شده و امروز در مشگین شهر به رغم آنکه تولید میلیون ها تن سیب مرغوب را شاهدیم اما به دلیل نبود صنایع پیشرفته تبدیلی، سالانه شاهد تلف شدن میزان بالایی از این نعمات خدادادی هستیم. ظرفیت ممتاز مرکز استان در بخش کشاورزی، گردشگری و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بسیار بالا است و راهی جز توسعه سرمایه گذاری در ابعاد مختلف با مشارکت بخش خصوصی وجود ندارد و باید تلاش شود تا از ظرفیت فراهم شده در افزایش اشتغال و سرانه درآمدی مردم استان استفاده کرد. با توجه به موارد یاد شده، بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی با توجه به خشکسالی و شرایط بحرانی منابع آبی بسیار ضروری است اما با عدم توسعه کشاورزی مدرن و هدررفت میزبان بالایی از منابع آب در کشاورزی سنتی با بحران جدی آب روبه رو هستیم که در این زمینه لازم است تا کشاورزان مورد حمایت جدی در پرداخت تسهیلات قرار گیرند تا از روش های نوین آبیاری استفاده کنند.
کاهش بارندگی ها و خطر کم آبی در مناطق مختلف استان اردبیل، جدی است و با توجه به اینکه دغدغه اصلی زارعان در استان اردبیل تامین منابع آب است، کشت و زرع در فضای بسته و گلخانه ای می تواند تا حد زیادی این نگرانی ها را کاهش دهد.