در پی قطعی اینترنت در روزهای اخیر و اختلال در فعالیت‌ها و کسب‌وکارهای وابسته این فضا، وزیر ارتباطات از کسانی که در این بستر فعالیت اقتصادی می‌کنند، خواسته کسب‌وکار خود را به فضای مجازی داخلی منتقل کنند. وی همزمان تایید کرد که در حال حاضر امکان فعالیت در بستر داخلی وجود ندارد و وعده داده که در آینده زیرساخت‌ها توسعه یابد. حال چگونه باید گره این معادله چندمجهولی را گشود؟

در گزارش امروز، صمت موضوع قطعی اینترنت و آسیب‌های آن را از نگاه کارشناسان حوزه معدن بررسی کرده‌ است. مصطفی مالداری، کارآفرین معدن از استان خراسان‌رضوی و سیدسهراب حسینی، نایب‌رئیس هیات‌مدیره حفاران غیرنفتی از جمله کارشناسانی هستند که معتقدند در سال‌های اخیر بسیاری از فعالیت‌ها براساس استفاده از تکنولوژی‌های روز پایه‌گذاری شده و قطعی اینترنت مشکلات بسیاری را برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده است.

اینترنت و نقش آن در مدیریت

مصطفی مالداری ـ کارآفرین و فعال معدن: چند سالی است که بسیاری از فرآیندهای سنتی معادن، برای مثال گزارش‌هایی که به‌صورت دستی نوشته و به دفتر مرکزی ارسال می‌شد، برپایه اینترنت بنا شده است، یعنی دسترسی به گزارش کارشناس، آمار و اطلاعات معدنی حتی برگزاری جلسات در بستر اینترنت اتفاق می‌افتد و به این ترتیب در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌توان تصمیم‌گیری انجام داد. در محدوده‌هایی که ما در حال‌ حاضر در اختیار داریم، موضوع نظارت‌ها براساس استفاده از تکنولوژی‌های روز پایه‌گذاری شده است، یعنی پایش معدن از طریق دوربین‌های نصب‌شده و اینترنت انجام می‌گیرد و به این ترتیب خیلی از مسائل را می‌توانیم از طریق دفتر مرکزی کنترل کنیم. به این ترتیب، تصمیماتی که پیش‌تر در فرآیندهای ۱۰ روزه تا ۲هفته‌ای گرفته می‌شد، حالا  به‌راحتی و در عرض چند ساعت انجام می‌شود. امکانات جدید این ویژگی را فراهم آورده است که پروژه مدیریت کوتاه‌تر و موثرتر شود و از نظر زمانی بسیار جلو بیفتیم.

بازگشت به عصر نامه

متاسفانه با قطع اینترنت دوباره به چند سال گذشته برگشته‌ایم و کار به‌مراتب سخت‌تر شده است. درست مثل این است که در حال‌ حاضر تلفن را قطع کنند و از افراد بخواهند مثل ایام قدیم با نامه با همدیگر ارتباط برقرار کنند.

به‌طورقطع این مشکل تاثیرگذار بوده است، به‌ویژه آنکه پایه و اساس بسیاری از کارها بر استفاده از اینترنت در معدن بنا نهاده شده و قطع اینترنت ضرر بسیار زیادی به فعالان این حوزه می‌زند. در این شرایط بسیاری از معادن در زمینه پایش و گزارش گرفتن با مشکلاتی از این قبیل دست و پنجه نرم می‌کنند.

نگاه اقتصادی غایب است

از یک‌سو گفته می‌شود باید به‌سمت‌وسوی هوشمندسازی حرکت کنیم. از طرف دیگر، قطع اینترنت و کاهش سرعت آن کارهای معدن را فلج می‌کند، اما متاسفانه به مسائل از دیدگاه اقتصادی و بازرگانی توجهی نمی‌شود و بیشتر مسائل و تصمیماتی که گرفته می‌شود از دیدگاه سیاسی و امنیتی است. این دیدگاه شاید از نظر امنیتی ضروری باشد، اما از بسیاری جهات دیگر به اقتصاد و کسب‌وکار ضرر می‌زند. در حال‌ حاضر پیام‌رسان اصلی که در بسیاری از کشورهای دنیا مورداستفاده قرار می‌گیرد و ما هم پایه فعالیت خود را بر آن گذاشته بودیم، واتس‌اپ است و متاسفانه در حال‌ حاضر واتس‌اپ قطع شده و ما بسیاری از ارتباطات خارجی خود را هم از دست داده‌ایم.

قطع ارتباط با این پیام‌رسان، فعالیت بازرگانی ما را دچار اختلال کرده که هم در کوتاه‌مدت به ما ضرر می‌زند و هم در بلندمدت، چون وقتی که نتوانیم ارتباط کاری مستمر و بادوام داشته باشیم، به‌طورقطع طرف خارجی هم نمی‌تواند روی ما حساب کند و به‌طبع با خود می‌گوید مشتری ایرانی در جایی قرار دارد که ممکن است هر لحظه ارتباط با او قطع شود.

 این مشکل اعتبار ما را زیرسوال می‌برد و مشکلات زیادی برای ما به‌وجود می‌آورد. به‌گمان من، باید بحث‌های بازرگانی اقتصادی و معدنی را جدا از مسائل سیاسی قرار داد و با این نگاه برای تصمیمات کلان برنامه‌ریزی کرد. باتوجه به توسعه تکنولوژی در دنیا، به‌نظر می‌رسد دیگر دوره‌ای نیست که بتوان با قطع اینترنت و مسدود کردن راه‌های ارتباطاتی جلوی بسیاری از مسائل را گرفت.

جایگزینی پیام‌رسان‌های داخلی

هیچ‌یک از پیام‌رسان‌های بزرگ در همه کشورها اعتبار ندارند. برای مثال تلگرام (که متعلق به روسیه است)، در بسیاری از کشورها از جمله عمان قابل‌استفاده نیست، همین‌طور پیام‌رسان‌های خارجی دیگری که در ایران رایج است، در همه جای دنیا اعتبار ندارند. چین پیام‌رسانی به‌نام «کیوکیو» دارد که در این کشور مورداستفاده قرار می‌گیرد،اما در ایران یا کشورهای دیگر کسی آن را نمی‌شناسد. از سوی دیگر، دیدیم که در سال‌های گذشته پیام‌رسان‌های داخلی در ایران هم جواب نداد و استقبال چندانی از آن نشد. به این ترتیب، روشن است که پیام‌رسان‌های داخلی ایران، شانسی برای مقبولیت در ارتباطات خارجی ندارند. فیلتر شدن راه‌های ارتباطی بین‌المللی فقط موجب منزوی‌تر شدن ما ایرانی‌ها در ارتباطات جهانی خواهد شد و به‌طورقطع جواب نمی‌دهد.

تحریم مکرر

افرادی که روی پیام‌رسان‌های داخلی کار می‌کنند، نام درستی برای آن انتخاب کرده‌اند. همین نام «پیام‌رسان داخلی» گویای این واقعیت است که این پلتفرم فقط برای ارتباطات داخل کشور معتبر است. ممکن است برای ادارات و برخی سیستم‌ها قابل‌استفاده باشد، اما چیزی که مردم داخل کشور هم از آن استقبال نکرده‌اند، موردقبول خارجی‌ها هم نخواهد بود.

به‌نظر من، فیلتر شدن پیام‌رسان‌ها نوعی خودتحریمی است. در حال‌ حاضر سرمایه‌گذاران، صادرکنندگان و معدنکاران از بابت تحریم‌های خارجی متحمل زیان و ضربه‌های بسیاری شده‌اند و امیدوارم فیلترینگ هم به این مجموعه اضافه نشود، چون به این ترتیب از داخل هم تحت‌فشار قرار می‌گیریم. بسیاری از فعالان معدنی در شرایط موجود بسیاری از مشتریان خود را از دست داده‌اند و تنها چند کشور معدود مثل روسیه، چین، هند و امثال آن در چرخه ارتباطی باقی مانده‌اند. اگر قرار باشد، همین میزان ارتباط را هم از ما بگیرند، در عمل این حوزه فلج خواهد شد.

دست‌بسته مانده‌ایم

سهراب حسینی ـ نایب‌رئیس هیات‌مدیره حفاران غیرنفتی: چند سالی است که دولت‌ها با شعار هوشمندسازی و الکترونیکی کردن دولت و صنایع و معادن پیش می‌روند و سعی در جلب‌نظر مخاطب و برنامه‌ریزی برپایه هوشمندسازی دارند. این در حالی است که در عمل، در زمینه ارتباطات دست بسته مانده‌ایم.

شاید گفته شود در صورت قطع اینترنت، شبکه «اینترانت» وصل است، اما این شبکه کارکرد چندانی ندارد، به‌عنوان مثال حتی دسترسی به خدمات سامانه دولتی کاداستر هم در بستر اینترانت ممکن نیست،برای نمونه در این شرایط حتی مجموعه‌ای که قصد بارگذاری گزارش‌های محدوده‌های معدنی، پروانه تمدید و گزارش‌های نظام مهندسی را دارد نیز، در اجرا با مشکلات جدی مواجه است و امکان اجرای این فعالیت‌های رایج روند کار میسر نیست.

جالب اینجا است که با این شرایط قطع اینترنت، وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به برگزاری مزایده هم کرده، در حالی که سیستم ستاد به‌شکلی درآمده که می‌توان وارد سامانه شد، اما نمی‌توان هیچ اقدامی برای شرکت در مناقصه و مزایده انجام داد.

معطل و بلاتکلیف

همین‌طور بسیاری از فعالان معدنی برای گرفتن جواب آنالیز و گزارش‌های شرکت‌های دیگر با مشکل روبه‌رو هستند. این اطلاعات پیش از این، از طریق واتس‌اپ رد و بدل می‌شد یا در سایت‌ها قابل‌دسترسی بود، اما حالا ارتباط با واتس‌اپ کامل قطع است و وب‌سایت‌هایی هم که سرور آنها در خارج از ایران است، از دسترس خارج شده‌اند و به این ترتیب در گزارش‌گیری، دریافت نتایج از شرکت‌های خدماتی، ارسال و دریافت مطالب به مشکل برخورده‌ایم.

علاوه بر موارد یادشده، سایر بسترهای کاری مانند خرید بلیت هواپیما و نقل و انتقالات بانکی در سایت‌ها هم با مشکل روبه‌رو است و تامین آذوقه و گازوئیل برای معدن و فرستادن نیرو و پرسنل؛ همگی دچار اختلال شده، علاوه بر این، چون معادن در نقاط دورافتاده هستند، در بیشتر موارد، موبایل هم آنتن نمی‌دهد و به این ترتیب فعالیت در حوزه‌های معدنی اصلا قابل‌پشتیبانی نیست و پرسنل بلاتکلیف مانده‌اند.

فقط می‌آییم و می‌رویم

پیش از این، از طریق گروه‌های واتس‌اپی چند معدن را همزمان مدیریت می‌کردیم، اما بیش از 2 هفته است که عملیات راهبری معادن و پروژه‌ها از طریق شبکه اجتماعی مختل شده و هیچ کاری نمی‌توان انجام داد.

تنها چیزی که به آن دسترسی داریم، ایمیل است که تا ۴ بعدازظهر می‌توان از آن استفاده کرد. «اینترانت» هم که تا ساعت ۶ بعدازظهر فقط سایت دیوار را باز می‌کند و حتی بسیاری از سایت‌های داخلی را هم  باز نمی‌کند، به این ترتیب، کسب‌وکار ما به‌طور کلی تعطیل است و بیهوده به دفتر می‌رویم و می‌آییم.

یک چیزهایی با هم جور در نمی‌آید

نت‌بلاکس اعلام کرده که قطعی اینترنت در ایران ساعتی یک و نیم میلیون دلار (معادل ۴۵ میلیارد تومان) زیان اقتصادی به کشور وارد می‌کند؛ این یعنی روزانه حدود هزار میلیارد تومان زیان اقتصادی که نصیب کشور می‌شود.

علاوه بر این، فعالان اقتصادی مانند فعالان حوزه استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های کارآفرین و دانش‌بنیان که کامل برپایه شبکه‌های اجتماعی و استفاده از خدمات اینترنتی استوار هستند، همه دچار مشکل شده‌اند. به گفته دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای فضای مجازی معیشت ۱۰ میلیون نفر اکنون وابسته به فضای آنلاین است.

علاوه بر موارد یادشده، قطع ارتباطات خارجی از مهم‌ترین آسیب‌هایی است که نمی‌توان به‌راحتی از آن گذشت. ارتباطات خارجی حتی با کشورهای همسایه مثل عمان مختل شده است. در حال‌ حاضر با کشورهایی مثل عمان، قزاقستان، قبرس و کشورهایی که بازار معدنی‌شان به بازار هدف تبدیل شده، هیچ ارتباطی نداریم و بسیاری از همکاران ما که در حال گرفتن انبار یا شوروم بودند، به‌دردسر افتاده‌اند.

 از اخبار روز معدن به‌طورکامل بی‌اطلاع هستیم، هیچ خبری از نمایشگاه ورونا ایتالیا دریافت نکرده‌ایم و از نحوه شرکت در نمایشگاه مونیخ هم اطلاع نداریم.

در بیشتر کشورها از پیام‌رسان‌های اینستاگرام، تلگرام و واتس‌اپ استفاده می‌شود. هنوز آسیبی که به‌واسطه فیلتر تلگرام ایجاد شد، از بین نرفته است که حال بخواهیم اینستاگرام و واتس‌اپ را هم به سرنوشت آن دچار کنیم. آیا ما باید کلیه مسیرهای ارتباطی خود با دنیا را قطع کنیم؟ در این شرایط به چه وسیله باید خود را به دنیا معرفی کنیم؟ اینجا یک چیزهایی با هم جور در نمی‌آید.

سخن پایانی

سوالی که در پایان باقی می‌ماند، این است که تا چه زمانی پاک کردن صورت‌مسئله راه‌حل مواجهه با هر بحرانی است و آیا این روش سلبی و انسداد راه ارتباطی ایران با سایر کشورها، نارضایتی، بیکاری و سرخوردگی را افزایش نخواهد داد. از سوی دیگر، بروز مشکلات اقتصادی برای فعالان معدنی و سایر کسب‌وکارهای وابسته به فضای مجازی چگونه جبران خواهد شد و در نهایت چه کسی پاسخگوی این زیان‌های اقتصادی خواهد بود؟