نشانه‌گیری‌های اروپا علیه تهران
جلال خوش‌چهره-روزنامه‌نگار
اتحادیه اروپا در تازه ترین اقدام علیه تهران، هشتمین بسته تحریمی خود را اعلام کرد. تحریم پنج فرد و دو نهاد ایرانی از سوی اروپاییان اگرچه به بهانه موارد نقض حقوق بشر انجام شده، اما باید آن را اقدامی در فرآیند تغییر رویکردی دانست که رفته رفته بر شدت آن افزوده می شود.مبداء این تغییر، عبور از «گفت وگوهای انتقادی» بوده و اکنون به رویکرد اعتراضی و فرساینده علیه تهران تبدیل شده است. آیا اروپاییان در قبال تهران به راستی سیاست گذشته خود را به نسبت «غیر فعال» به رویکرد «به شدت فعال» جایگزین کرده اند؟ آیا آنان اکنون مواضعی سخت تر از حتی واشنگتن را علیه تهران در دستور کار قرار داده اند؟تهران چگونه به رویکرد اروپا می نگرد؟ آیا آن را در شمار «تهدیدهای کوچک» و گذرا به حساب آورده و همچنان به سیاست «غیر فعال» خود با نگاه به ترمیم روابط با کشورهای منطقه و نیز مزایای احتمالی «سیاست نگاه به شرق» ادامه می دهد؟ یا به راستی باور دارد که حتی در صورت کم مقدار بودن خطر و آسیب زایی رویکرد جاری اروپاییان، ادامه این وضع خطراتی بسیار بزرگتر را به دنبال خواهد آورد که بتوان از پس آن برآمد؟
عنصر توانایی، پیش بینی و ارزیابی در درک خطرات، هنر سیاستمداران است. از این رو آیا تهران نباید برای پیشگیری از بزرگ تر شدن خطراتی که استعداد تبدیل شدن به «تهدید» را دارد، موتور خلق ایده های راهگشا را به جای واکنش های انفعالی، روشن کند؟ یک مصداق کوچک در اقدام های مشکوک اروپاییان «نشست صلح اروپا» با حضور «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان و «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان است. در این نشست طرف های ارمنی و آذربایجانی توافق کردند که به تمامیت ارضی یکدیگر با قبول کاهش وسعت سرزمینی ارمنستان احترام بگذارند. در این حال مرزهای دو کشور نهایی شده و دو طرف به حدود تازه احترام بگذارند. پاشینیان برای نخستین بار اعلام کرده است که آمادگی واگذاری «قره باغ» به آذربایجان را دارد. در این صورت تغییر مرزها و مسدود شدن راه زمینی ایران با اروپا حتمی خواهد شد. این درحالی است که روسیه و ایران به عنوان بازیگران اصلی منطقه در این مذاکرات حضور نداشته و بلکه گفته شده که ممکن است ارمنستان بزودی از «پیمان امنیت جمعی» به رهبری روسیه خارج شود. اقدام اروپا از یک سو، ورود بی سابقه و عملی به منطقه قفقاز و آسیای میانه با حذف تلویحی روسیه از آن در کشاکش جنگ اوکراین است. از سوی دیگر، تنگ تر کردن حلقه محاصره ایران برای سخت تر کردن اوضاع این کشور است. بنابراین، ساده اندیشانه خواهد بود که رویکرد اروپا و مجموعه اقدام هایش را که این روزها به گونه های مختلف در پارلمان ناتوو سازمان های بین المللی ادامه دارد، تنها یک خطر با «شدت کم» علیه ایران محاسبه کرد.
شناخت، ارزیابی واقعی و پیش بینی آنچه در حال انجام است، در این حال، ایجاد توانایی برای مقابله با رویکردی که منافع کوتاه و بلند مدت کشور را در معرض آسیب و تهدید قرار می دهد، قاعده سیاست امنیت ملی است. از این رو هنگامی که رویکرد اروپا -حتی با سرعت افزون بر اقدام های واشنگتن - فلج کردن تهران را در دستور کار قرار داده، تهران با درک زمان و موقعیت پیش رو به سرعت عمل نیازمند است. توجه به انسجام ملی، ایجاد ثبات اوضاع سیاسی - اقتصادی، ترمیم روابط با جامعه جهانی و داشتن ایده و مهارت در انجام این امور، اولویت هایی است که نادیده گرفتن آن نه تنها برای حاکمیت سیاسی بلکه امنیت ملی زیان آور خواهد بود. به عبارت دیگر، تهران با لحاظ فرصت های از دست رفته، با زمان محدودی روبه روست؛ برای همه آنچه در بالا اشاره شد و اکنون در دستور کار تخریبی غرب (اروپا و امریکا) قرار دارد.تجربه به جامعه بین المللی آموخته است که داشتن «زور» به تنهایی برای عبور از آسیب ها، خطرات و تهدیدها کافی نیست، بلکه مهارت در سیاست ورزی است که می تواند در کنار عامل «زور» به گونه «لازم و ملزوم» عمل کند. سیاست ورزی در نبود ایده های راهگشا، عملی ابتر و بی حاصل خواهد بود. مثلی است معروف میان سیاستمداران که می گوید: «قدرتمند بودن، الزاما به معنای مشهور بودن نیست.» به عبارت روشن، قدرت با شهرت یکی نیست.اعلام هشتمین بسته تحریمی اتحادیه اروپا علیه تهران، ادامه فرآیند اقدام هایی است که انسجام داخلی، سرعت عمل و ثبات را در ایران نشانه گرفته است. زمان برای سیاست ورزی رفته رفته محدود می شود.
