اگرچه مسئولان برای جلوگیری از این ناترازی، راهکارهای مختلفی نظیر ساخت پالایشگاه، محدودیت کارت سوخت جایگاه، کاهش سهمیه آزاد کارت‌های سوخت و حتی افزایش سهم سی ان جی در سبد سوخت را در نظر گرفته‌اند، اما به‌نظر می‌رسد که این راهکارها پاسخگو نبوده است و اکنون باید راهکارهای دیگری را برای جبران این خسارت سوختی در نظر گرفت. به‌گزارش مهر، یکی از ابزارهای مهم برای جبران ناترازی بنزین، مدیریت مصرف است، اما این موضوع به‌ ‎ تنهایی کافی نیست، چراکه در کنار مدیریت مصرف باید به مقولاتی نظیر میزان سهمیه ماهانه خودروهای شخصی و بالا بردن استانداردهای خودرو، توجه ویژه‌ای نشان داد، زیرا مهم‌ترین دلیل ناترازی بنزین در کشور را می‌توان کیفیت پایین خودروها دانست، خودروهایی که 2برابر استاندارد جهانی مصرف دارند، مدیرعامل شرکت پالایش و پخش، جلیل سالاری هم صحه بر این موضوع گذاشت و گفت: مصرف سوخت خودروهای داخلی نسبت به استاندارد جهانی ۲ برابر است. اگر خودروهای داخلی، استاندارد بودند، الان مصرف بنزین در کشور ۶۰ میلیون لیتر در روز بود و می‌توانستیم بیش از ۵۰ میلیون لیتر در روز، بنزین صادر کنیم. طبق محاسبات، صادرات این میزان بنزین درآمدی معادل ۱۵ میلیارد دلار برای کشور به‌همراه دارد.

بی‌کیفیتی خودروهای داخلی، عامل ناترازی بنزین

اگرچه کارشناسان خودرو تا چندی پیش زیر بار کیفیت پایین خودروهای داخلی و عامل اصلی ناترازی بنزین نمی‌رفتند، اما مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودرو در رابطه با علت ناترازی بنزین در کشور گفت: در بحث بهینه‌سازی مصرف سوخت چندین مولفه تاثیرگذار است. یکی از اقدامات موثر در کاهش ناترازی بنزین، تقویت صنعت خودروسازی داخلی یعنی بالابردن کیفیت مونتاژ خودرو به‌ویژه در بحث تولید موتور (پیشرانه) و قوای محرکه است که هم باعث کاهش مصرف بنزین و هم کاهش آلودگی هوا در تمام شهرها در درازمدت می‌شود.

فرزانه در ادامه بااشاره به اینکه از سوی دیگر تقویت واردات خودروهای خارجی با کیفیت نیز می‌تواند به ما در رفع معضل ناترازی بنزین کمک کند، ادامه داد: تغییر نگاه کلان به بخش صنعت خودرو در بخش مونتاژ نیز یکی از اقداماتی است که می‌توان به‌وسیله آن تاحدودی این ناترازی را در بلندمدت مرتفع کند.

وی خاطرنشان کرد: تمامی خودروهای مونتاژی در کشور در حالی چینی شده‌اند که ۵ سال پیش، بخش قابل‌توجهی از این مونتاژی‌ها، خودروهای فرانسوی مثل پژو، رنو و سیتروئن بودند که به‌مراتب از کیفیت بسیار بالاتری از خودروهای کنونی چینی برخوردار بودند، به‌اضافه اینکه عموم خودروهای مونتاژی چینی، موتورهای توربوی بی‌کیفیتی دارند که با کیفیت پایین سوخت در کشور ناسازگار هستند و هم موتور را زودتر از موعد مستهلک کرده، هم آلودگی را بالاتر می برد و هم مصرف سوخت را بیشتر می‌کند و چنین شرایطی سبب رسیدن به رکورد مصرف سوخت بیش از ۱۵۰میلیون لیتر در روز در کشور شده است.

واردات خودروهای برقی، راهی برای جبران ناترازی بنزین

یکی از روش‌هایی که بسیاری از کشورها برای کاهش مصرف سوخت و جلوگیری از آلودگی هوا به آن روی آورده‌اند، استفاده از خودروهای برقی است. بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو صحه بر این موضوع می‌گذارد و می‌گوید: اتفاقی که در سال‌های اخیر در صنعت خودروسازی جهان رخ داده، این است که به‌سمت خودروهای با موتور پاک، بازدهی بالا و مصرف سوخت پایین و آلایندگی کم رفته‌ایم.

وی ادامه داد: مسائل زیست‌محیطی در تولید خودرو اگر جدی گرفته نشود، برای تمام دنیا بحران ایجاد می‌کند. خودروهایی که در کشور ما تولید می‌شوند، پلتفرم‌های قدیمی دارند و موتورها آلایندگی بالاتری نسبت به خودروهای جدید دارند.

صدرایی توضیح داد: علاوه بر این، مشکل دیگر موجود در کشور ما که باعث شده مصرف بنزین بالا برود، از رده خارج نشدن خودروهای فرسوده است. وی ادامه داد: خودروهای فرسوده در کشور ما حجم بالایی دارند. اگر ما خودروی برقی هم به کشور وارد کنیم،اما این خودروهای فرسوده و اتوبوس و مینی‌بوس‌های فرسوده را از رده خارج نکنیم، تاثیری در کاهش مصرف بنزین و ناترازی ندارد.

این کارشناس خودرو توضیح داد: به‌همین‌دلیل ما باید برنامه‌ریزی داشته باشیم که خودروهای فرسوده و قدیمی و خودروهای تولیدکننده آلایندگی را از چرخه مصرف خارج کنیم و به‌جای آنها، خودروهای نو با انرژی پاک به چرخه مصرف وارد کنیم.

این کارشناس خودرو بیان کرد: برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده هم، مشکلات زیادی بر سر راه وجود دارد، زیرا عمده کسانی که از خودروهای فرسوده استفاده می‌کنند، شرایط مالی لازم را ندارند که از خودروهای جدید و با مصرف کم بنزین استفاده کنند و برای برون‌رفت از این شرایط، باید دولت تصمیمی عاجل بگیرد.

استاندارد پایین خودروهای داخلی، دلیل اصلی ناترازی بنزین

ناصر سودانی، کارشناس انرژی درباره معضل ناترازی بنزین در کشور گفت: کشور ما از ابتدا در موضوع بنزین وابستگی قابل‌توجهی را به خارج داشته‌ و جز در مقاطع کوتاهی، نتوانسته است به خودکفایی بایسته‌ای برسد. وی ادامه داد: عمده‌ترین دلیل ناترازی بنزین در کشور، بالا بودن مصرف این فرآورده سوختی است و هم عدم‌تعادل بین تولید و مصرف باعث شده است که با ناترازی بنزین در کشور مواجه شویم.

این کارشناس انرژی توضیح داد: عمده‌ترین تلاشی که باید در کشور انجام بگیرد، کاهش مصرف و افزایش تولید است، به‌نحوی‌که تولید بنزین از مصرف آن بیشتر باشد.

سودانی افزود: کاهش مصرف بنزین به عوامل متعددی وابسته است، ابتدا اینکه باید استاندارد خودروهای تولید داخل را به استانداردهای جهانی نزدیک کنیم که متاسفانه تا این استانداردها، فاصله قابل‌توجهی داریم. این کارشناس انرژی توضیح داد: متاسفانه تولیدات خودروسازان ما به‌سمت خودروهای هیبریدی و با سوخت‌های سبز پیش نرفته است. باوجود گشایش پالایشگاه خلیج‌فارس هنوز نتوانسته‌ایم پابه‌پای مصرف، تولید را افزایش دهیم و این امر باعث شده است، به واردات بنزین تن دهیم.

نبود سبد سوخت، از دلایل ناترازی بنزین

البته سهم نه‌چندان‌زیاد سی ان جی در سبد سوخت قابل‌اغماض نیست. سعید چندی پیش، رحمان سالاری، مدیر طرح سی‌ان‌جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفت: هم‌اکنون حدود ۲ هزار و ۵۵۰ تجهیز سی‌ان‌جی در سطح کشور وجود دارد که این تعداد، ظرفیت توزیع روزانه ۳۵ تا ۴۰ میلیون مترمکعب در کشور را فراهم کرده است. وی افزود: به‌طورمیانگین روزانه حدود ۲۲ میلیون مترمکعب سی‌ان‌جی در جایگاه‌های کشور توزیع می‌شود که این مقدار جایگزین توزیع روزانه ۲۲ میلیون لیتر بنزین در کشور شده است.

وی ادامه داد: باید تلاش کنیم کاستی‌های این صنعت برطرف شود. هم‌اکنون حدود ۱۷میلیون لیتر ظرفیت خالی در کشور وجود دارد که باید هرچه سریع‌تر با افزایش تعداد خودروهای گازسوز از این ظرفیت خالی به‌منظور افزایش سهم سی‌ان‌جی در سبد سوخت خودروها و کاهش ناترازی بنزین استفاده کنیم. رحمان سالاری تاکید کرد: توزیع هر مترمکعب سی‌ان‌جی حدود یک دلار به اقتصاد کشور کمک می‌کند که این موضوع افزون بر مزایای زیست‌محیطی، با احتساب ۱۵میلیون مترمکعب ظرفیت خالی روزانه، صرفه‌جویی بزرگی را در کشور به‌همراه خواهد داشت.

در چند جبهه با ناترازی روبه‌رو هستیم

مهرداد عباد، عضو اتاق بازرگانی از دیگر صاحب‌نظران است که درباره علت بروز ناترازی بنزین و راهکار برون‌رفت از این معضل گفت: کشور ما هم‌اکنون در چند جبهه «بنزین، گاز و برق» با ناترازی انرژی روبه‌رو است. این ناترازی به چند عامل برمی‌گردد که یکی از این عوامل، عدم‌سرمایه‌گذاری خودروسازان در تحقیق و توسعه برای ورود تکنولوژی‌های جدید به صنعت خودروسازی و مهم‌تر از آن عدم‌سرمایه‌گذاری دولت بر متنوع کردن سبد سوخت است. وی ادامه داد: ما چند پژوهشگاه داریم که در ارتباط با صنعت نفت و گاز و تکنولوژی خودروها کار می‌کنند و تحقیقات خوبی هم داشته‌اند، اما از آنها استفاده‌ای که باید، نشده است. این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی افزود: در چند ۱۰ سال اخیر، بودجه‌های آنها به‌شدت پایین آمده،اما با این وجود کارهای تحقیقاتی زیادی در این پژوهشگاه‌ها انجام شده است که همچنان خاک می‌خورند. در این پژوهشگاه‌ها به خیلی از تکنولوژی‌های روز دنیا برای تولید خودروهای با تکنولوژی پیشرفته به‌صورت آزمایشگاهی دست پیدا کرده‌ و می‌توانیم تولید خودروهای پاک و سبز را هم در دستور کار داشته باشیم تا سبد سوخت ما متنوع شود،اما به این سمت‌وسو سوق پیدا نکرده‌ایم. عباد گفت: برنامه‌ریزی خوبی در چند ۱۰ سال اخیر برای سرمایه‌گذاری در سبد سوخت نداشته‌ایم و هرازگاهی به‌واسطه معروف شدن یک کار در برخی حوزه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کردیم که خیلی هم تاثیرگذار نبود. در حال ‌حاضر بیش از ۹۵ درصد سبد سوخت ما، وابسته به بنزین است.

کشورهای نه‌چندان توسعه‌یافته از سوخت‌های دیگر برای تردد وسایل‌نقلیه خود استفاده می‌کنند. عباد خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، قدیمی‌تر شدن تجهیزات این پالایشگاه‌ها و تجهیزات سرچاهی و همچنین قدیمی شدن مخازن نفت و گاز باعث شده است که در عمل راندمان تولید بنزین پایین بیاید. عضو کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار اتاق تهران توضیح داد: در کشور نیاز داریم که از خودروهای جدید و با تکنولوژی روز دنیا استفاده کنیم،اما همچنان از خودروهای بی‌کیفیت استفاده می‌شود. وی بیان کرد: ما زمانی حدود ۵ تا ۱۰ سال پیش تصورمان این بود که بنزین، گاز و نفت همیشه به‌اندازه کافی در دسترس هست، در آن زمان هنوز با این مشکلات سیستمی روبه‌رو نبودیم. در حال ‌حاضر نیاز به اصلاح در صنعت ساخت خودروها داریم تا بتوانیم راندمان مصرف بنزین را پایین بیاوریم و در نتیجه با ناترازی بنزین مقابله کنیم.

رفع ناترازی در گرو افزایش کیفیت خودروهای داخلی

براساس این گزارش، این‌طور که به‌نظر می‌رسد، عوامل بسیاری بر ناترازی بنزین دامن زده‌اند، اما مهم‌ترین عامل ناترازی بنزین در کشور ما، یکی خودروهای فرسوده و دیگری عدم‌رعایت استانداردهای جهانی در خودروهای داخلی است و اگر این دو مولفه رعایت می‌شد، اکنون مصرف بنزین در کشور ۶۰ میلیون لیتر در روز بود و حتی امکان صادرات ۵۰ میلیون لیتری در روز بنزین نیز، فراهم بود و درآمد ۱۵میلیارد دلاری را برای کشور به‌همراه داشت. البته بی‌کیفیتی خودروهای داخلی مزید بر علت شده است تا بر ناترازی بنزین دامن زده شود.