امضاهای طلایی احیا می‌شوند؟
وزارت راه و شهرسازی به‌دنبال خروج فولاد و سیمان از بورس کالا است، زیرا معتقد است کندی در ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن به‌خاطر بالا بودن تاثیر این نهاده‌ها در تولید مسکن است.
برهمین‌اساس، به‌تازگی مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی که تا یک ماه دیگر وارد یک‌سالگی دوره وزارت خود می‌شود، نسبت به عرضه سیمان و فولاد در بورس جبهه گرفته و تاکید کرده است که باید این ۲ محصول از بورس کالا خارج شوند تا بهای تمام‌شده ساخت خانه ارزان‌تر شود. از سوی دیگر، احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و سخنگوی اقتصادی دولت که یکی از مدافعان عرضه انواع کالاها در بورس کالا است، درباره پیشنهاد خروج سیمان و فولاد از بورس کالا گفته: «وزارتخانه‌های اقتصاد و صمت، با ادامه وضعیت فعلی در زمینه عرضه سیمان و فولاد در بورس کالا موافق هستند و اگر نیاز به اصلاحاتی هست، باید در داخل همین چارچوب انجام شود.»
سیمان و فولاد در برزخ ماندن یا رفتن از بورس کالا
براساس تحقیقات کارشناسی‌شده، فولاد و سیمان در نرخ ساختمان تنها ۱۰درصد تاثیر دارند، با این حال برخی مسئولان معتقدند که اگر نرخ این نهاده‌ها کاهش یابد، می‌توان مسکن ارزان‌نرخ ساخت.
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی در مصاحبه‌های اخیر خود بااشاره به اینکه فولاد و سیمان باید از بورس کالا خارج شوند، گفته است: طبق یکی از آسیب‌شناسی‌هایی که انجام شده، مشخص شده که پس از عرضه فولاد و سیمان در بورس کالا، نرخ این محصولات با افزایش رو‌به‌رو شده است.
بذرپاش معتقد است: قطعا سهامداران این مجموعه میلی به کاهش نرخ نخواهند داشت و ما نمی‌توانیم سرنوشت مردم را به این موضوع گره بزنیم. البته بعضی از دوستان اظهار کردند که بورس کالا اگر باشد، باید نرخ پایه آن مدیریت شود و از الگوی مناسبی تبعیت کند.
به‌گفته وزیر راه و شهرسازی، بین ایشان و وزیر اقتصاد اختلاف‌نظری نیست و وزارت اقتصاد نباید مخالف بورس کالا باشد، زیرا زیرمجموعه وزارتخانه اقتصاد است.
مهرداد بذرپاش بر حرف خود پافشاری دارد و می‌گوید: با خروج خودرو از بورس کالا، شاهد اتفاقات خوبی در این بخش بودیم و معتقدم این اتفاق برای سیمان و فولاد هم می‌افتد. چرا باید سیمان و فولاد با نرخ جهانی در داخل فروخته شوند؟
به‌گفته بذرپاش، عرضه سیمان و فولاد در بورس کار غلطی است؛ برخی بورسی‌ها دراین‌باره اصرار دارند که فولاد و سیمان در بورس کالا عرضه شود؛ اگر این کار ادامه یابد، باید نرخ پایه عرضه در داخل تغییر کند.
با این حال، سیداحسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و سخنگوی اقتصادی دولت از مدافعان عرضه انواع کالاها در بورس کالا است و تاکید دارد وزارتخانه اقتصاد و صمت با ادامه وضعیت فعلی در زمینه عرضه سیمان و فولاد در بورس کالا موافق هستند.
قیمت سیمان و فولاد باید واقعی شود
حسن تیزمغز، نماینده وزیر راه و شهرسازی در امور طرح نهضت ملی مسکن بااشاره به اینکه وقتی سیمان و فولاد تولید داخل کشور است، دلیل ندارد به سازندگان طرح نهضت ملی مسکن با نرخ جهانی به‌فروش برسد، گفت: قیمت‌های فولاد و سیمان در بورس کالا واقعی نیستند، زیرا سیمان و فولاد تولید داخل کشور است، بنابراین باید براساس نرخ واقعی به‌دست سازندگان برسد. نماینده وزیر راه و شهرسازی در امور طرح نهضت ملی مسکن در ادامه تاکید کرد: گاهی مشکلاتی وجود دارد، اما قطعا دلیل ندارد، نرخ مصالح ساختمانی در داخل کشور افزایش پیدا کند. از زمانی که فولاد و سیمان در بورس کالا عرضه شده، به‌جای کاهش نرخ عکس این موضوع پیش می‌آمده است و قیمت‌گذاری طبق بازار آزاد پیش می‌رود و دولت و مسئولان مربوطه باید روندی را اجرا کنند تا نرخ مصالح ساختمان با نرخ مصوب به‌دست سازندگان برسد. وی گفت: طی ماه‌های اخیر، ساخت‌وساز در کشور رشد قابل‌توجهی داشت و مصالح ساختمانی کشور علاوه بر کیفیت مرغوب، قیمت‌شان نیز در کارخانه مناسب است و نباید قیمتش تغییر کند. امروزه در کشورهای مختلف، نرخ مصالح ساختمانی در داخل و خارج از کشور متفاوت است و مسئولان کشور ما نیز باید نرخ مصالح ساختمانی را در کشور کنترل کنند.
فولاد و سیمان نقشی تعیین‌کننده ندارند
فرهاد بیضایی، کارشناس مسکن در گفت‌وگو با مهر بااشاره بر اینکه نرخ سیمان نقش تعیین‌کننده‌ای در نرخ تمام‌شده طرح نهضت ملی مسکن ندارد، گفت: سیمان تاثیر چندانی در نرخ تمام‌شده مسکن ندارد و مجموع سهم نرخ سیمان در ساختمان‌سازی حدود ۴درصد است و اگر دولت بخواهد تمام قیمت‌ها را به‌صورت دستوری لحاظ کند، کاهش جزئی از نرخ سیمان را شاهد خواهیم بود. این کارشناس مسکن در ادامه افزود: سیمان و فولاد، ۲ موضوع مجزا از هم هستند. اگر فولاد از بورس کالا خارج شود، امکان احتکار آن زیاد است، بدین‌ترتیب باید در بورس کالا بماند تا فروشنده و خریداران آن شفاف باشند، اما انبار و احتکار سیمان از درصد پایینی برخوردار است، پس در بورس بماند یا خارج شود، فرق چندانی نخواهد داشت. این در حالی است که وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با بیان اینکه کاهش بهای تمام‌شده مسکن در کشور یک رسالت ملی است، تاکید دارد: وظیفه صنعت فولاد، ایجاد اطمینان‌خاطر از تامین مکفی آهن‌آلات موردنیاز برای ساخت مسکن است که باتوجه به امکان تولید حدود ۲برابری فولاد نسبت به نیاز داخلی، این مهم به‌خوبی محقق شده است. بنابراین به هر میزان که دولت یا بخش خصوصی تقاضای آهن‌آلات برای ساخت مسکن داشته باشد، توسط تولیدکنندگان فولاد کشور قابل‌تامین است. به‌گفته این مقام مسئول، قبل از عرضه فولاد در بورس، وضعیت عرضه‌ها رانت‌زا بود و اگر از بورس خارج شود، باز هم فضای رانت‌ها، امضاهای طلایی و نظام حواله‌ای بر می‌گردد.
خروج فولاد و سیمان از بورس، تورم‌زاست
عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: کدام کار کارشناسی کاهش نرخ فولاد و سیمان در صورت خروج از بورس را تایید می‌کند؟ این رویکرد اشتباه، تورم‌زا است و نمی‌تواند به رشد ساخت مسکن کمکی کند. ابراهیم متینیان درباره پیشنهاد حذف سیمان و فولاد از بورس کالا اظهار کرد: حذف سیمان و فولاد به‌بهانه افزایش نرخ مسکن، تصمیم اشتباهی است و باید در نظر داشت که سهم سیمان و نرخ فولاد در بهای تمام‌شده ساخت هر مترمربع مسکن بسیار پایین است. عضو کمیسیون انرژی مجلس بیان کرد: صنعت سیمان در سال‌های اخیر همواره با ریسک نرخ انرژی، نرخ گاز و برق رو‌به‌رو بوده است و تصمیم خروج از بورس کالا باعث می‌شود تا دوباره شاهد افزایش نرخ این کالای استراتژیک در حوزه مسکن باشیم. وی با بیان اینکه صنعت فولاد با عرضه محصولات در بورس‌کالا شرایط مطلوبی را تجربه کرده است، اظهار کرد: در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری در این صنعت افزایش یافته، چون این صنعت به‌جای قیمت‌گذاری دستوری با قیمت‌های واقعی رو‌به‌رو بوده است و از شرایط کلان اقتصادی جهان تاثیر می‌پذیرد، بنابراین عرضه محصولات فولادی در بورس‌کالا، نظام قیمت‌گذاری شفاف را در این صنعت ایجاد کرده است.
متینیان با بیان اینکه قیمت‌گذاری دستوری موجب می‌شود تا انگیزه تولید به‌شدت کاهش یابد، گفت: سیاست‌گذار به‌جای توجه به حواشی، باید عامل اصلی افزایش نرخ در کالاها و خدمات بخش مسکن را به‌درستی شناسایی و کنترل کند، نه اینکه پیشنهاد خروج سیمان و فولاد در بورس کالا را مطرح کند، چون معتقد هستیم این مسئله تورم‌زا است و نمی‌تواند به رشد ساخت مسکن کمکی کند.
قیمت مصالح باید اصلاح شود
فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان در نشست خبری اخیر خود، بااشاره به اینکه، نرخ تمام‌شده مسکن به عوامل مختلفی از جمله مصالح بستگی دارد، گفت: نرخ تمام‌شده مسکن، تحت‌تاثیر عوامل مختلفی از جمله مصالح ساختمانی است و با اقدامات انجام‌شده از سوی وزارت راه و شهرسازی با سکانداری مهرداد بذرپاش، اتفاقات مهمی در عرصه مسکن رخ داده و شاهد کاهش نرخ مسکن در بازار طی ماه‌های اخیر بوده‌ایم.
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان در ادامه تاکید کرد: متاسفانه با یک پدیده در بورس و سازمان‌های نظام مهندسی مواجهیم که شوربختانه همه‌چیز را با هم قاطی می‌کنند؛در ساخت‌وساز مسکن یک هزینه ساخت داریم و یک نرخ تمام‌شده واحد مسکونی.شاید این سوال مطرح شود که چه ارتباطی بین هزینه ساخت و نرخ تمام‌شده واحد مسکونی وجود دارد که پاسخش مفصل است. اما اینکه بیاییم و بگوییم هزینه تمام‌شده مسکن از قرار هر مترمربع ۸ یا ۹ میلیون تومان است و بخواهیم برآورد سهم سیمان را در این نرخ انجام دهیم، نیازمند کار کارشناسی دقیقی است.
وی افزود: به‌طورمتوسط برای هر مترمربع زیربنای مفید و غیرمفید ساختمان، حدود ۵کیسه سیمان مصرف می‌شود که نرخ هر پاکت سیمان نیز، حدود ۹۰هزار تومان است، بنابراین حداقل ۴۰۰هزار تومان سیمان مصرفی برای هر مترمربع کاربرد دارد. پورحاجت در واکنش به ادعای سهم نیم‌درصدی هزینه سیمان در نرخ یک واحد مسکونی، گفت: دوستان چون در ساختمان‌های لاکچری و محله‌های خوب زندگی می‌کنند، نرخ سیمان را نسبت به آن محلات در نظر می‌گیرند، در حالی که باید سیمان را نسبت به هزینه تمام‌شده برای مسکن حمایتی، در استطاعت مردم و پروژه‌های جهش تولید مسکن در نظر بگیریم. به‌نظر می‌رسد، سیمان و فولاد به‌طورکامل نمی‌توانند از بورس کالا خارج شوند، زیرا به‌صلاح نیست؛ اما می‌توان با قیمت‌گذاری‌های اصولی برای این ۲محصول، سازندگان و وزارت راه و شهرسازی را راضی کرد تا مسیر ساخت ۴میلیون واحد مسکونی نهضت ملی مسکن هموارتر شود.
سخن پایانی
براساس آمارهای موجود، هم‌اکنون نرخ یک واحد ۵۰متری در کلانشهر تهران به‌طورمیانگین حدود ۲میلیارد تومان است که براساس گفته کارشناسان، تنها ۱۰ درصد از این نرخ، مشمول سیمان و فولاد می‌شود که اگر نرخ فولاد و سیمان نیز کاهش پیدا کند و به صفر هم برسد، در نهایت نرخ این واحد مسکونی به یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان خواهد رسید که به‌نظر می‌رسد دولت به‌منظور کاهش تمام‌شده مسکن، باید دیگر نهاده‌های تولید از جمله نرخ زمین را کنترل کند و برای انبوه‌سازی، زمین موردنیاز را تامین و در اختیار انبوه‌سازان قرار دهد. از سوی دیگر، در عمل نرخ در بازار فولاد تابع نرخ تمام‌شده و فروش واحدهای کوچک و متوسط بخش خصوصی فولاد است که عمدتا براساس استفاده از قراضه فعالیت می‌کنند. بهای تمام‌شده تولید در این واحدها براساس مصرف قراضه فراتر از قیمت‌های عرضه محصول در بورس کالا است. باتوجه به اینکه برای ساخت هر مترمربع مسکن حدود ۷۰ کیلوگرم آهن‌آلات مصرف می‌شود و با در نظر گرفتن نرخ روز میلگرد (۲۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم)، بنابراین هزینه فولاد در ساخت هر مترمربع مسکن، حدود یک‌میلیون و ۷۵۰ تومان است. بنابراین با فرض حذف سود همه حلقه‌های زنجیره فولاد به‌منظور کاهش هزینه تمام‌شده ساخت مسکن، این نرخ در نهایت ۲۰درصد معادل ۳۵۰هزار تومان به‌ازای هر مترمربع کاهش خواهد یافت که بسیار ناچیز است.
