ثروتآفرینی معادن نتیجه شراکت با جهان
هومان خواجهنصیری- مشاور توسعه بازار در حوزه صنایع معدنی
امروزه معادن بنا بر دلایل گوناگون از جمله نبود سرمایههای مالی مناسب و مشکلاتی در روند تامین منابع مالی خود تعطیل شده و با گسترش این مشکل، شاهد رکود نسبی در فعالیتهای این عرصه شاهد هستیم.
باید تاکید کرد فعالیت معدنی علاوه بر دیربازده بودن، نیازمند صرف هزینههای کلان بوده و تمامی فعالان معدنی توانایی پرداخت این منابع مالی را بهتنهایی ندارند. یکی از راهکارهایی که منجر به تامین سرمایه شده و توسط آن معادن میتوانند به چرخه تولید بازگردند، ورود سرمایهگذاران خارجی و شراکت آنها در فعالیت بخش معدن است. در توضیح مزایای ورود سرمایههای خارجی در فعالیتهای تولیدی میتوان گفت حضور سرمایهگذاران خارجی در بخشهای گوناگون اقتصادی هر کشور، ضمن ثروتآفرینی، اشتغالزایی را برای جوامع به همراه دارد. با تامین شدن سرمایه موردنیاز فعالیتها، چرخ واحدهای تولیدی و صنعتی بهتر چرخیده و بنگاههای اقتصادی بهدلیل نبود سرمایه تعطیل نخواهند شد.
همچنین ورود فناوریهای بهروز جهانی و بهرهمندی از پیشرفت سایر کشورها در عرصههای تولیدی میتواند ثمره مهم دیگر همکاری با سرمایهگذاران خارجی باشد. اما متاسفانه بهدلیل وجود تحریمهای بینالمللی، مراودات و تعاملات ایران با سایر کشورها دچار چالش شد و در چند سال اخیر از این گزینه برای تامین منابع مالی محروم ماندیم. تحریمهای بینالمللی منجر به تشدید محدودیتهای بانکی و تجاری شده و تبادلات مالی با دشواری بیشتری انجام میشوند.
در این شرایط، ریسک سرمایهگذاری افزایش یافته و پایههای روابط بسیار متزلزل خواهد شد. همچنین بازارهای صادراتی یا حتی رشد فعالیتهای تولیدی نیز در هالهای از ابهام قرار گرفته و در ادامه سرمایهگذار تضمینی برای بازگشت سرمایه و سود سرمایهگذاری خود نمیبیند. این عوامل در سالهای اخیر منجر به کاهش رغبت سرمایهگذاران سایر کشورها برای انجام پروژههای تولیدی و اقتصادی مشترک در کشور ما شده است. تحریمهای بینالمللی در سالهای اخیر باعث شد صاحبان شرکتهای بزرگ، دارندگان تکنولوژیها پیشرفته و سازندگان تجهیزات معتبر یکی پس از دیگری ایران را ترک کنند و در تامین تجهیزات خود دچار گرفتاریهای مهم شویم.
نهتنها در بخش معدن، بلکه در تعدادی از صنایع و دیگر واحدهای تولیدی نیز این اتفاق رخ داد. این اتفاق خسارتهای زیادی را برای کشور به همراه داشت؛ بنابراین تشدید تحریمها علیه ایران را میتوان یکی از دلایل مهمی در مشکلات مالی پیش آمده برای معادن عنوان کرد.
پس از اتفاقات پیش آمده در پی افزایش تحریمها، فعالان بخش معدن و صنایع معدنی ایران تلاش کردند از طریق راههای گوناگونی مانند اتکا به توان داخلی، خرید ماشینآلات از شرکتهای واسطه خارجی و ایجاد روابط تجاری با تامینکنندگان تجهیزات برای رفع مشکلات پیش آمده تلاش کنند.
همچنین همکاری متخصصان خارجی بازنشسته که از توانمندی و تجربه مناسب برخوردار بودند، از دیگر روشهایی بود که صاحبان معادن و صنایع برای ادامه حیات اقتصادی خود به کار گرفتند.
از سوی دیگر، در فقدان سرمایهگذاری خارجی، صنایع معدنی ما در احداث واحدهای بزرگ فرآوری و تولیدی، کم توان شدند. از اینرو برای جبران نسبی این خلأ و نقص پیش آمده، به پروژههای بهینهسازی و افزایش ظرفیت خطوط موجود بیشتر روی آوردند.
بهرهمندی حداکثری از توان داخلی تنها بخش کوچک اما مهمی از پازل توسعه است؛ بنابراین تاکید بر نیازمندی بر سرمایهها و دانش خارجی نمیتواند منجر به پیشرفت کشور شود.
باید نهادهای دولتی بستر مناسبی برای بومیسازی فناوریهایی که توان تولید آنها در داخل وجود دارد، فراهم کند.