وثیقه‌محوری بلای جان کارآفرینی شد
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کارآفرینان و شاید مهم‌ترین مانع آنها برای راه‌اندازی کسب‌وکارشان، کمبود منابع مالی برای تامین نیازهای سرمایه‌ای است و به‌دست آوردن وجوه موردنیاز برای راه‌اندازی کسب‌وکارها، همواره به‌عنوان یک چالش برای کارآفرینان مطرح بوده است.
یکی از بزرگ ترین چالش های کارآفرینان و شاید مهم ترین مانع آنها برای راه اندازی کسب وکارشان، کمبود منابع مالی برای تامین نیازهای سرمایه ای است و به دست آوردن وجوه موردنیاز برای راه اندازی کسب وکارها، همواره به عنوان یک چالش برای کارآفرینان مطرح بوده است. فرآیند به دست آوردن وجوه موردنیاز ممکن است ماه ها به طول انجامد و کارآفرینان را از حرفه مدیریت کسب وکارها منصرف کند. از سوی دیگر، بدون تامین مالی کافی، کسب وکارهای نوپا هرگز به موفقیت نخواهند رسید. کمبود سرمایه گذاری عاملی موثر در شکست بسیاری از کسب وکارهاست، با این حال به دلیل نرخ بالای مرگ ومیر کسب وکارهای کوچک جدید، موسسات مالی تمایل چندانی به قرض دادن وجوه یا سرمایه گذاری در آنها ندارند. این واقعیتی انکارناپذیر است که نبود سرمایه کافی، کسب وکار نوپا را با رها ساختن بر بنیان مالی ضعیف، مستعد شکست خواهد کرد. صمت به مناسبت روز جهانی کارآفرینی به ضرورت تامین سرمایه و نقدینگی برای مشاغل و به ویژه مشاغل پرداخته است.
گامی در جهت حمایت از فعالان اقتصادی
از دی سال گذشته بین بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تفاهمنامه ای در راستای تامین مالی زنجیره ای به امضا رسید که سهولت دسترسی به منابع، هدایت نقدینگی و کاهش انحراف از منابع از دستاوردهای این تفاهمنامه خواهد بود. همچنین افزایش ۳۰ درصدی دسترسی به منابع بانکی برای فعالان اقتصادی از دیگر دستاوردهای تامین مالی زنجیره ای است. این طرح پس از اینکه با اجرایی شدن توسط ۵ بانک فاز آزمایشی را با موفقیت گذراند، قرار شد از خرداد امسال برای کلیه واحدهای تولید، با استفاده از ظرفیت تمامی بانک ها اجرایی شود. گفتنی است تامین مالی زنجیره ای که روشی مرسوم در دنیاست مزیت های زیادی دارد که مهم ترین آن، کاهش نیاز به نقدینگی است. ظاهرا این طرح به جای تمرکز صرف بر نقدینگی بر ابزارهای اعتباری تکیه دارد و سیاست مهم این است که از انحراف منابع بانکی به بازارهای غیرتولیدی و سفته بازانه جلوگیری و هدایت اعتباری در تولید محقق شود.
نظارت بر عملکرد بانک ها باید جدی تر شود
پیمان مولوی، کارشناس سرمایه گذاری درباره چگونگی عملکرد بانک ها در اجرای طرح تامین مالی زنجیره ای بنگاه های اقتصادی به صمت گفت: با روش تامین مالی زنجیره ای، نیاز به نقدینگی بنگاه ها نسبت به وضع موجود کمتر و در واقع نیاز به نقدینگی خواهی مشتریان از بانک ها کاهش پیدا می کند و این موجب بهبود ترازنامه بانکی (افزایش قدرت وام دهی بانک ها) خواهد شد. وی افزود: در سازکار تامین مالی زنجیره ای منابع بانکی به جای اینکه به سمت بخش های غیرمولد و سفته بازانه برود، به سمت بخش تولید هدایت می شود.
وی با تاکید بر اینکه با روش یادشده، نظارت بر مصرف تسهیلات به خوبی انجام می شود، گفت تامین مالی به شیوه زنجیره ای، یک فاکتور کاملا واقعی برای نظارت محسوب می شود. تامین مالی زنجیره ای، قابل نظارت شفاف و تاثیرپذیر است. وی تاکید کرد: نتیجه اجرای این روش تامین مالی هدایت و نظارت بر مصرف اعتبارات است.
مولوی با اشاره به اینکه تامین مالی زنجیره ای مدلی است که حدود ۳۰ سال در دنیا در حال انجام است، گفت: این شیوه تسهیلات دهی در اتاق بازرگانی معرفی شد. این کارشناس حوزه سرمایه گذاری با تاکید بر اینکه روش تامین مالی زنجیره ای در ایران خالی از اشکال نیست، افزود: در حال حاضر مشکل بانک مرکزی اعتبارسنجی است.
رتبه بندی اعتباری در ایران بدوی است
وی گفت: اعتبارسنجی در سیستم بانکی ایران با روشی کاملا بدوی در حال انجام است. وی ادامه داد: اعتباردهی در نظام بانکی مبتنی بر بانکداری اسلامی دارای مشکلاتی است و نیاز به بازنگری و اصلاح دارد.
مولوی با تاکید بر اینکه نظام پرداخت تسهیلات در بانک های ایران بسیار وثیقه محور است، تصریح کرد: در این شرایط کسی که وثیقه ندارد، در واقع در تولید رشد نخواهد کرد و نمی تواند به کارآفرین تبدیل شود. وی افزود: همین سیستم وثیقه محوری جلوی اشتغالزایی و کارآفرینی را گرفته و بلای جان کارآفرینان شده است.مولوی با اشاره به اینکه دانش ما برای اعتبارسنجی بانکی و تسهیلات دهی نسبت به سایر کشور بسیار کم است، گفت: کشورهایی نظیر ژاپن، انگلیس و امریکا حدود ۳۰ سال است که از سیستم رتبه بندی اعتباری در زنجیره تامین استفاده می کنند و پیشنهاد بنده این است که از ساختار اصلاح شده رتبه بندی اعتباری این کشورهای موفق در سیستم تسهیلات دهی کمک بگیریم تا شاهد کارآفرینی و اشتغالزایی در کشور باشیم.
حذف زمینه شکل گیری ابربدهکاران بانکی
این کارشناس حوزه سرمایه گذاری یادآور شد: زمانی که طرح تامین مالی زنجیره ای در اتاق بازرگانی معرفی شد، برای همه ما و حتی خود بچه های زنجیره تامین سوال بود که این اعتبار قرار است از کجا تامین شود و دوم اینکه با بدهکاران کلان در این سیستم نوین پرداخت تسهیلات چه رفتاری خواهد شد. وی ابراز امیدواری کرد: مشکل بدهکاران بزرگ بانکی با تامین سرمایه از طریق زنجیره تامین تا حدودی برطرف می شود و اتفاق خوبی در حوزه پولی و مالی کشور می افتد و اعتبارات به جهت که باید، سوق می یابد.
این اقتصاددان افزود: با تامین مالی زنجیره ای جلوی خیلی از سوء استفاده ها در قالب رانت یا وثیقه و... گرفته می شود و پرداخت تسهیلات به کارآفرین کاملا شفاف سازی می شود.
مولوی با تاکید بر اینکه در روش تامین مالی زنجیره ای چون سیستم نظارتی بسیار فعال است، دیگر جایی برای پرداخت تسهیلات به ابربدهکاران بانکی باقی نمی ماند، گفت: در این شرایط تسهیلات دهنده مجبور است براساس قانون و در شرایطی کاملا شفاف اقدام به پرداخت تسهیلات کند. هرچند که نمی خواهند با اجرای شیوه تامین مالی زنجیره ای این شفاف سازی اتفاق بیفتد و سعی دارند جلوی آن را بگیرند.
وی گفت: اگر در کشور سیستم رتبه بندی اعتباری به ویژه در زنجیره تامین شفاف شود؛ یعنی با این سیستم بتوانیم اعتبار را خوب تشخیص بدهیم و براساس نیاز واقعی جامعه تسهیلات گیرندگان شناسایی شوند و طرح های توجیهی به درستی کارشناسی شود، اتفاق های خوبی برای کارآفرینی رقم خواهد خورد.
نقش تامین مالی زنجیره ای در کارآفرینی
احمد میدری، عضو سابق کمیسون اقتصادی مجلس درباره تامین مالی زنجیره ای و نقش آن در کارآفرینی به صمت گفت: افرادی که در اقتصاد فعالیت دارند، باید بتوانند از تسهیلات بانکی استفاده کنند، اما در حال حاضر در این موضوع با چالش های زیادی مواجهند. برای حمایت از کارآفرینی و اشتغالزایی باید تسهیلات دهی آسان تر شود تا چرخ تولید هم به چرخی مولد در اقتصاد تبدیل شود.
راهی برای جلوگیری از کاغذبازی
وی با اشاره به اینکه اگر رتبه بندی از طریق تامین سرمایه زنجیره ای راهی برای جلوگیری از کاغذبازی ها در سیستم تسهیلات دهی بانک ها باشد اتفاق بسیار خوشایندی در انتظار بنگاه های کوچک و بزرگ است، افزود: با رفع موانع قانونی و شفاف سازی روند تسهیلات دهی کمک زیادی به بنگاهای کوچک و زودبازده خواهد شد. وی با اشاره به اینکه تامین مالی زنجیره ای به معنی تحولی در هدایت اعتبارات است، گفت: هر چه راه برای گرفتن تسهیلات هموارتر باشد و تسهیلات به دست کارآفرینان واقعی برسد، ضریب اشتغالزایی بیشتر و کار برای افراد بیشتری از جامعه تامین می شود.
سخن پایانی
امروزه از نگاه بنگاه های اقتصادی، تامین نقدینگی و سرمایه ثابت و در گردش به یک گلوگاه مهم تبدیل شده که می تواند حیات و بالندگی یا مرگ و نابودی یک واحد تولیدی را به دنبال داشته باشد. با نگاهی به روند پرداخت تسهیلات بانکی به کارآفرینان، بنگاه های اقتصادی و واحدهای تولیدی طی سال های اخیر می توان پی برد که میان عملکرد سیستم بانکی و نیاز بخش صنعت به نقدینگی فاصله طولانی وجود دارد و این روش در رفع نیاز بنگاه های اقتصادی ناموفق بوده است.
