کارشناسان معتقدند شرایط بکارگیری تجهیزات روزآمد و فناورانه در اطفای حریق و ایمنی در کشور فراهم است، اما شکاف اصلی در استانداردهای موجود است. در واقع باید دید آیا آیین‌نامه‌ها و پروتکل‌های تدوین‌شده، امکان بکارگیری تجهیزات فناورانه در اطفای حریق را می‌دهد یا خیر؟ راهکار مهمی که باید در این زمینه عملیاتی شود، بکارگیری شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان مشاور سازمان آتش نشانی است تا این سازمان بتواند در جهت بروزرسانی ناوگان خود گام بردارد و تنها به‌عنوان مجری سیستم‌های پیشرفته فعالیت نکند.  علاوه بر این بکارگیری تجربیات و دانش فناوران در امر تدوین آیین‌نامه‌ها می‌تواند موجب دستیابی به آینده روشن در حوزه اطفای حریق شود.صمت  به مناسبت روز آتش‌نشانی و ایمنی در ایران، به بررسی نقش  دانش‌بنیان‌ها در تدوین استاندارد‌های اطفای حریق پرداخته است.

حرکت به جلو دانش‌بنیان‌ها، یک رویکرد مهم

پویا پارسا، مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان در زمینه خدمات و تجهیزات اطفای حریق در گفت‌وگو با صمت تعامل میان شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زمینه اطفای حریق و ساخت تجهیزات آتش‌نشانی و سازمان آتش‌نشانی را منوط به دو رویکرد مهم دانست و گفت: در تعامل شرکت‌های دانش‌بنیان با سازمان آتش‌نشانی دو موضع مهم را باید مدنظر قرار داد؛ نخست اینکه سازمان آتش‌نشانی مجری سیستم‌های اعلام و اطفای حریق در سطح کشور نیست؛ در واقع شرکت‌های خصوصی مجری بکارگیری این سیستم‌ها در کشور هستند. موضوع مهم بعدی این است که بخش زیادی از آیین‌نامه‌ها و مقررات و نحوه اجرای دستورالعمل‌ها ازسوی سازمان آتش‌نشانی تدوین می‌شود و شرکت‌های مجری براساس استانداردهای تعریف‌شده آنها را به اجرا در می‌آورند؛ اما در ارائه تجهیزات و تغییر استانداردها، بهتر است شرکت‌های دانش‌بنیان یک گام جلوتر و یک پله بالاتر با سازمان آتش‌نشانی تعامل کنند. وی افزود: دانش‌بنیان‌ها در این زمینه می‌توانند دو قدم مهم بردارند؛ نخست اینکه تجهیزات پیشرفته را بومی‌سازی کنند، زیرا از آنجایی که بیشتر این تجهیزات وارداتی است، جامعه مصرف‌کننده با مشکل پشتیبانی مواجه است. اگر سازمان آتش‌نشانی در زمینه تولید تجهیزات در داخل، از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کند تا آنها در تولید تجهیزات توانمندتر شوند، می‌توانیم شاهد اتفاقات مثبت در کشور باشیم. دوم اینکه می‌توان دستورالعمل‌های جدیدتری مطابق با نیاز روز تدوین کرد که این فرآیند هم بهتر است از مسیر شرکت‌های فعال در این عرصه بگذرد. بی‌شک شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به‌طور مستقیم دستورالعمل‌ها را روزآمد کنند، زیرا آنها در دل این جریان قرار دارند و می‌توانند متناسب با نیاز روز به تدوین استانداردها بپردازند.

اروپایی‌ها یک سروگردن بالاترند

پارسا با اشاره به واردات تجهیزات اطفای حریق گفت: در تامین برخی تجهیزات، مشکلی نداریم و بسیاری از تجهیزات فنی در داخل کشور تولید می‌شود، نظیر انواع سیستم‌های اطفای حریق، اما در زمینه تولید و بومی‌سازی کنترل‌پنل‌ها، بیشتر قطعات الکترونیکی موردنیاز شرکت‌های دانش‌بنیان وارداتی است. البته شرکت‌هایی هم هستند که به تولید قطعات الکتریکی می‌پردازند، اما در مجموع سهم بیشتر بازار داخلی در اختیار تولیدکنندگان خارجی است. علت این امر کمبود دانش و فن لازم برای تولید این نوع قطعات است. باتوجه به دستورالعمل‌های موجود باید گفت سیستم اعلام و اطفای حریق در کشورهای اروپایی و امریکایی یک سروگردن از کشور ما بالاتر است؛ از همین رو باید به دانش‌بنیان‌ها اختیار بیشتری در زمینه تولید داده شود تا آنها توانایی تولید و اجرای این سیستم‌ها در مسیر هموارتری را پیدا کنند.

از شیر فورانی تا خودرو‌های ویژه  جنگل

یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران توانسته با فناوری‌های پیشرفته اقدامات نوآورانه‌ای را در اطفای حریق به‌ویژه آتش‌سوزی‌های مربوط به نفت و گاز به نمایش بگذارد. شایان صارمی، کارشناس فنی این شرکت در گفت‌وگو با صمت درباره فناوری‌های به‌کار رفته در اطفای حریق گفت: از سال ۱۳۸۸ با تمرکز بر طراحی و تولید تجهیزات اطفای حریق مربوط به صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها آغاز به کار کردیم. در واقع ایده اولیه این شرکت حول محور تجهیز خاصی به‌نام شیر فورانی آتش‌نشانی به‌نام دیلاج ولو بوده است. این فناوری یک شیر کنترلی است که از استراتژیک‌ترین تجهیزات اطفای حریق در صنایع نفت و گاز به‌حساب می‌آید. این شیر با تکیه بر دانش دانشمندان داخلی طراحی شده و پس از آزمایش‌های مختلف در نهایت موفق به ساخت آن شدیم.

صارمی افزود: شیر دیلاج ولو نخستین محصول ما بود که ثبت اختراع شد؛ محصولی منحصر به‌فرد که نقطه آغاز ما برای ادامه تحقیقات درباره سایر تجهیزات مرتبط با محصولات آتش‌نشانی و اطفای حریق به‌شمار می‌رفت و بعد از آن شروع به ساخت تجهیزات مختلف کردیم. اکنون نزدیک ۱۲ سال است که از عمر این شرکت می‌گذرد و ما در واقع بخش اعظمی از تجهیزات سیستم اطفای حریق را تولید می‌کنیم. وی با اشاره به آتش‌سوزی‌های اخیر جهان درباره اهمیت اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع با استفاده از فناوری‌ها گفت: امروزه باتوجه به اینکه شاهد آتش‌سوزی‌های متعدد در مراتع و جنگل‌ها هستیم، پیشرفته شدن تجهیزات اطفای حریق نقش بسزایی در کنترل این معضل دارد، این در حالی است که در بسیاری از موارد کمبود تجهیزات آتش‌نشانی مناسب و ناکارآمدی تجهیزات موجود منجر به گسترش حریق می‌شود؛ کما اینکه در گذشته نیز علت اصلی حریق‌های گسترده جنگلی در داخل کشور، به ناکافی بودن تجهیزات اطفای حریق مربوط می‌شد. در واقع در کنار ناکافی بودن تجهیزات در اختیار دستگاه‌های مختلف، کارآیی این تجهیزات هم ضعیف بود. خوشبختانه امروزه در بحث تعداد و کارآیی تجهیزات اطفای حریق به‌دلیل فعالیت دانش‌بنیان‌ها در ایران شرایط حادی مشاهده نمی‌شود.

دیر به آتش می‌رسیم

این کارشناس حوزه فناوری با اشاره به معضل کنونی کشور در بحث اطفای حریق گفت: سرعت پایین کمک‌رسانی به مناطقی که دچار حریق شده‌اند، مشکل اصلی کشور در این زمینه است. از دیگر مشکلات عمده مربوط به بحث‌های پیشگیری و پیش‌بینی حریق است. عمدتا در زمینه تجهیزات معضل محسوسی مشاهده نمی‌شود و شرایط خوبی در بکارگیری امکانات و تجهیزات داریم. در واقع معضل اصلی ما دیر رسیدن به مکانی است که دچار حریق شده و باید بتوانیم مدت زمان انجام اقدامات لازم برای اطفای حریق را کوتاه‌تر کنیم. همچنین باید پیش‌بینی دقیقی از مناطقی که احتمال آتش‌سوزی در آنها بالا است، داشته باشیم تا بتوانیم به‌سرعت اقدامات واکنشی انجام دهیم.

خودروهای سریع‌السیر آتش‌نشانی

صارمی با اشاره به استفاده از تجهیزات جدید در آینده‌ای نزدیک، گفت: از برنامه‌هایی که در آینده اجرا می‌شود، طراحی دو تجهیز خاص برای اطفای حریق است که یکی از آنها مربوط به خودرو آتش‌نشانی کوهستان می‌شود. باتوجه به اینکه خودروهای آتش‌نشانی بزرگ امکان عبور از بسیاری از مناطق طبیعی را ندارند، خودرو در دست طراحی قرار است تجهیزات آتش‌نشانی را به مناطق جنگلی و کوهستانی برساند که هدف از این طرح عملکرد سریع در اطفای حریق جنگلی است.

در واقع مهم‌ترین کارآیی این خودرو رساندن سریع تجهیزات اطفای حریق به محل آتش‌سوزی‌ها است که عموما مناطق جنگلی و کوهستانی را شامل می‌شود. به‌گفته این کارشناس قرار است این خودرو عملیات اطفای حریق را در مناطق صعب‌العبور که توان بالایی در انتقال آتش به نقاط مختلف را دارد، انجام بدهد.

سخن پایانی

باتوجه به موارد یادشده باید گفت خوشبختانه شرکت‌های دانش‌بنیان کارنامه قابل‌قبولی در تولید تجهیزات فناورانه در اطفای حریق دارند؛ به‌گونه‌ای که حتی برخی از آنها صادرکننده این تجهیزات هستند و توانستند استانداردهای محصول تولیدی‌شان را به سطح استانداردهای بین‌المللی هم برسانند. این امر نشان‌دهنده آن است که جایگاه خوبی در بحث تجهیزات آتش‌نشانی و اطفای حریق داریم اما نکته مهم این است که در بحث مصرف داخلی نیاز به یک بازنگری است و این بازنگری باید هم در بعد استفاده از تجهیزات و نظارت در این حوزه و هم در بعد تولید انجام شود.