«کدشناسا» بازار را مسئولیت‌پذیر می‌کند
محصولات صنعتی، تاریخ مصرف دارند و در طول عمر مفید این کالاها ممکن است چندین بار برخی قطعات این محصولات مانند خودرو، لوازم‌خانگی و... نیاز به تعمیر یا تعویض داشته باشند.
امروز بیشترین رضایتمندی مشتریان از برندهایی است که بهترین خدمات‌دهی را ارائه می‌دهند و اینکه قطعاتی جایگزین قطعات ناسالم شوند که از کیفیت لازم برخوردار باشند. اما این روزها بسیار شنیده می‌شود که قطعه‌ای پس از تعویض در مدت زمان کوتاهی دوباره نیاز به تعویض پیدا کرده است و تعمیرکاران نسبت به بی‌کیفیتی قطعات گلایه‌های بسیاری دارند. طرح «کد شناسا» با این هدف از ابتدای سال در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت تا به بازار لوازم یدکی خودرو و فروشگاه‌های قطعات یدکی لوازم‌خانگی سروسامانی بدهد. براساس گزارش‌ها افزون بر ۶۰ هزار شناسه کالا برای قطعات یدکی خودرو (آمار فروردین) و ۴۰ هزار شناسه کالا برای محصولات حوزه لوازم خانگی صادر شده است.
شناسنامه‌دار شدن قطعات یدکی خودرو
کیفیت، موضوع اصلی طرح شناسنامه‌دار کردن قطعات یدکی حوزه خودرو و لوازم‌خانگی است.
به‌دنبال اجرایی شدن طرح وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ساماندهی بازار قطعات یدکی، علیرضا شاه‌میرزایی، معاون تجارت و خدمات این وزارتخانه اعلام کرد: در مرحله نخست تمام فعالان قطعات یدکی در حوزه خودرو اعم از تولیدکننده، واردکننده، توزیع‌کننده و خرده‌فروش باید در سامانه جامع تجارت ثبت‌نام کنند.
در مرحله دوم، کالاها باید شناسه‌دار شوند. در این زمینه تاکنون بیش از ۶۰ هزار شناسه کالا برای لوازم‌یدکی خودرو صادرشده که هر یک از این شناسه‌ها مربوط به یک نوع کالا با یک برند و ویژگی خاص است.
فرآیند شناسه‌دار کردن کالاها بسیار دقیق است تا از کالاهای شبیه به خود متمایز شوند. به‌گزارش ایسنا، طرح ابتدا با دو قلم کالای باتری و کمک‌فنر اجرا و البته همزمان شناسه‌گذاری ۵۴ طبقه از گروه کالاهای لوازم‌یدکی شروع شد. در مجموعه گروه‌های کالایی برای ۳۱۴ طبقه کالا، شناسه‌گذاری در حال انجام است. در دو قلم کالای اعلام شده در طرح، ۱۱۰۰ شناسه برای کمک‌فنر و ۳۸۰۰ شناسه برای باتری موجود است که شامل انواع کالاها و برندها می‌شود.
کد شناسه قطعات یدکی لوازم‌خانگی
از سوی دیگر در بخش لوازم‌خانگی نیز مدیرکل دفتر صنایع لوازم‌خانگی وزارتخانه از صدور ۴۰ هزار شناسه کالا خبر داده است. وی با بیان اینکه حدود ۴۰ هزار شناسه کالا برای کالاهای لوازم خانگی صادر شده، گفت: از سال ۹۹ تقریبا به صورت تجمیعی ۲۲ میلیون کد رهگیری برای لوازم‌خانگی تولید داخل و کالاهایی که به صورت رسمی وارد کشور می‌شوند، ثبت شده است و حتی کالاهای کولبری هم ملزم هستند شناسه کالا و کد رهگیری را از سامانه جامع تجارت دریافت کنند. به‌گزارش مهر، محسن شکرالهی افزود: همه کالاهایی که دارای کد رهگیری هستند باید ضمانت هم داشته باشند؛ یعنی مصرف‌کننده بتواند از طریق کد مشخص‌شده در سامانه جامع تجارت (#۷۷۷۷۴) یا نرم‌افزاری که از طرف سامانه جامع تجارت در اپلیکیشن‌هایی مانند بازار وجود دارد، اصالت داشتن یا تقلبی بودن کالا را تشخیص دهد.
وی با بیان اینکه تولیدکنندگان کالاهای داخلی با اصالت ملزم به ثبت کد رهگیری شده‌اند، گفت: قانون جدید که اصلاح قانون مبارزه با قاچاق است این امکان خوب را به ما می‌دهد که طبق آن بتوانیم کسانی که خدمات‌دهنده کالای بی‌کیفیت و قاچاق هستند، جرم‌انگاری شده و مثل سابق نیست که کالاهای قاچاق بتواند در شبکه رسمی کشور فعالیت داشته باشند.
شکرالهی گفت: زیرساخت‌های حقوقی و فنی (اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و سامانه اصالت‌سنجی) برای شروع طرح مبارزه با قاچاق لوازم‌خانگی در کشور آماده است اما بدون ورود جدی نهادهای نظارتی و همگرایی که لازمه این کار است، اجرای دقیق این طرح محقق نخواهد شد.
شفاف‌سازی زنجیره از تولید تا بازار
آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره کد شناسا و حذف قطعات بی‌کیفیت از چرخه فروش در شبکه توزیع و فروش به صمت گفت: شناسنامه‌دار شدن قطعات یدکی در حوزه خودرو و لوازم‌خانگی باید بسیار زودتر از این انجام می‌شد تا این طرح با جدیت برای تمام قطعات به اجرا گذاشته شود و به این ترتیب، هر قطعه‌ای که از سوی مصرف‌کننده خریداری می‌شود، دارای کد رهگیری باشد تا از جزئیات کالایی که قرار است مورداستفاده قرار دهد، آگاه باشد. وی افزود: تایید اصالت کالا در ایمنی و کارکرد خودرو و لوازم‌خانگی موضوع مهمی است اما در حال‌حاضر اصل بودن قطعات یدکی این محصولات حتی گاهی برای فروشندگان هم محرز نیست، چه برسد به مصرف‌کنندگان.
او تصریح کرد: شفاف‌سازی زنجیره از تولید تا توزیع، ضرورت بازار امروز کشور است تا بتوان اعتماد مشتریان را جلب کرد، زیرا اثبات اصالت کالا برای مصرف‌کننده، مشتری وفادار پرورش می‌دهد.
مقاومت بازار
این کارشناس حوزه صنعت در ادامه سخنان خود درباره استقبال از این طرح، گفت: تعدادی از قطعات زیرپله‌ای و قاچاق همراه با قطعات اصیل در بازار وجود دارند که از مبادی بازار در حال عرضه به مصرف‌کنندگان است و سهم کمی هم ندارند.
خالقی تاکید کرد: این حجم هزینه مالی و زمانی با این هدف بود که قطعات قاچاق و بی‌کیفیت از چرخه توزیع حذف شوند. به‌طورقطع در مقابل چنین تغییر و اصلاح روشی، مقاومت زیادی وجود خواهد داشت.
این عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پاسخ به این پرسش که این مقاومت از سوی تولیدکنندگان است یا فروشندگان، گفت: تولیدکنندگان در جایی مقاومت می‌کند که سختگیری‌ها، سهم بازارشان را تحت‌الشعاع قرار دهد، در حالی که این طرح به تقویت بازار آنها کمک می‌کند. او با اشاره به اجرای طرح‌ها و رفع اشکالات در مدت اجرا، افزود: به‌عنوان مثال در طرح ذکر قیمت تولیدکننده روی کالا، نقدهایی وجود داشت و تولیدکنندگان اظهار می‌کردند، آمدن قیمت تولیدکننده روی کالا منجر به اشکالاتی در بازار فروش می‌شود، چون ممکن است مصرف‌کننده دچار سوءتفاهم شود یا ممکن است مبادی فروشگاهی دچار مشکل شوند، چون حاشیه سود آنها کاهش پیدا می‌کند؛ بنابراین رقابت به سمت دیگری می‌رود و... . در جلسات متعدد، چانه‌زنی شد تا در نهایت توافق عمومی به‌دست آمد که در آن حاشیه سود تولیدکننده، توزیع‌کننده و نیز عمده‌فروش و خرده‌فروش مشخص بود و نتیجه این شد که هم قیمت تولیدکننده و هم مصرف‌کننده روی کالاها به ثبت رسید.
خالقی در ادامه موضوع کد شناسا برای قطعات یدکی هم عنوان کرد: گاهی این‌گونه است که وقتی بازار به سمت شفافیت حرکت می‌کند و قرار است تغییری در سیستمی رخ دهد، افراد دخیل در موضوع مقاومت می‌کنند و چون منافع ذی‌نفعان تغییر می‌کند، در مقابل آن ایستادگی می‌کنند.او گفت: شفاف شدن مبادلات، سودها و اینکه هر فروشگاه‌دار چند واحد کالا خریدوفروش کرده سبب‌شده در مقابل کد شناسا هم مقاومت‌هایی وجود داشته باشد. مشخص شدن تراکنش‌ها، این نگرانی را برای برخی ذی‌نفعان به‌وجود آورده که با سازمان امور مالیاتی دچار چالش می‌شوند.
این کارشناس حوزه صنعت ادامه داد: همان مقاومتی که در طرح مالیات بر ارزش‌افزوده مطرح بود و صندوق‌های مکانیزه فروش با وجود تاکید قانونی هنوز در سیستم فروشگاه‌ها فعال نشده است. این صندوق مکانیزه، فروش کل را نشان می‌داد و فروش کل، سود را مشخص می‌کرد اما در برابر اجرای آن مقاومت می‌شود و سازمان امور مالیاتی هم به ناچار از طریق تراکنش دستگاه‌های پوز، به موضوع ورود کرده تا میزان تراکنش‌ها را مشخص کند.
خالقی در پایان بیان کرد: این‌گونه مقاومت‌ها در مقابل مالیات بر ارزش‌افزوده و کد شناسا غیرقابل پیش‌بینی نبودند و البته در نهایت هم فقط زحمت بعضی بخش‌ها را در تولید و توزیع زیاد می‌کنند.
