آرزوهای خودرویی
مهدی دادفر_دبیر انجمن واردکنندگان خودرو
جزئیات واردات خودرو هنوز از سوی هیات‌دولت ابلاغ نشده است. اگر مسئله واردات خودرو امروز به موضوعی پیچیده تبدیل شده، به این دلیل است که مسئولان دولتی می‌خواهند افزایش عرضه، افزایش تنوع در نوع و مدل، شکستن بازار انحصاری، کاهش قیمت، انتقال تکنولوژی، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش رضایتمندی مردم، حفظ تراز تجاری و... را با یک موضوع به‌نام واردات خودرو محقق کنند. به‌طور قطع، چنین امری امکان وقوع ندارد؛ بنابراین همه سرگردان این موضوع شده‌اند که چه باید کرد. شرط رفع ممنوعیت، ورود خودروهای ارزان‌قیمت و نیز انتقال دانش فنی است. در شرایطی بر کاهش قیمت و انتقال تکنولوژی تاکید می‌شود که این خودروهای ارزان‌قیمت هم باید به‌روز بوده و تمام استانداردهای هشتادوپنج‌گانه را بگذرانند و هم اینکه، هیبریدی و برقی باشند. علاوه‌بر این، واردکنندگان این خودروها باید سود تجارت‌شان را در صنعت خودرو سرمایه‌گذاری کنند و عایدی این سرمایه‌گذاری نباید از کشور خارج شود.
در این شرایط بسیاری از فعالان صنعتی معتقدند، خواسته‌ها و انتظارات از موضوعی ساده به‌نام واردات خودرو، بسیار بالا بوده و همین امر، مسئله واردات خودرو را پیچیده‌تر کرده است. همچنین درباره شروط تعیین‌شده از سوی نمایندگان خانه ملت اینکه واردات خودرو به ازای صادرات خودرو و قطعه در کنار توقعات عنوان شده، انجام شود در واقع آرزوهای خودرویی مسئولان دولتی را می‌رساند تا حل چالش بازار خودرو. از سوی دیگر، قرار است جزئیات واردات خودرو از سوی کسانی تعیین شود که برخی از آنها خود مسببان به وجود آمدن وضع موجود بوده‌اند؛ این گروه افراد جدید با ایده‌های نو نیستند که بخواهند معضلات صنعت و بازار خودرو را حل‌وفصل کنند. مدیریت برخی از همین افراد تصمیم‌گیر امروز در گذشته بوده که شرایط فعلی را رقم زده است. نمی‌توان به‌نام واردات، بازار را انحصاری‌تر کرد، چراکه این مسئله مشکلات بازار خودرو را پیچیده‌تر و بغرنج‌تر می‌کند. اصل واردات اهرمی برای تنظیم بازار است؛ اینکه بخواهیم افزایش سرمایه‌گذاری در خط تولید داشته باشیم یا انتظار این باشد که سود وارد تولید شود، مسئله را پیچیده و از دسترس خارج می‌کند.
حال ممکن است این سوال مطرح شود که هدف از واردات خودرو چیست؟ در پاسخ باید گفت که واردات خودرو می‌تواند در ارتقای کیفی محصولات داخلی اثرگذار باشد اما اصل واردات دارای مفهومی به این شرح است «کشورهایی که مزیت تولید محصولاتی را ندارند و بهای تمام‌شده تولید آنها بالاست از کشورهایی که دارای مزیت هستند، محصولات را وارد می‌کنند. در این اقدام، هدف هم تنظیم بازار است و هم کاهش قیمت‌ها.»
با این نگاه می‌توان گفت برخی مدیران دولتی با طرح واردات به‌دنبال احیای شرکت‌های خودروساز و تحول صنعت خودرو کشور هستند. این در حالی است که تحقق این همه انتظار از یک طرح نمی‌تواند کارساز باشد. در کنار این انتظارات باید به سیاست‌های واردات خودرو در حال حاضر نیز توجه داشت. نمایشگاه امسال خودرو مملو از خودروهای چینی بود، باید پرسید چه اتفاقی افتاده که به اینجا رسیده‌ایم که بازار داخل به خودروهای چینی اختصاص پیدا کرده است.
بنابراین برای تحقق این هدف و دستیابی به یک نتیجه مطلوب نباید خطاهای گذشته را دوباره تکرار کرد. قبلا گفته شده بود که خودرو باید به شکل CKD وارد شود و کسانی که مبادرت به این کار می‌کنند باید صاحب کارخانه هم باشند. این شد که صنعت خودرو کشور به گرید ۲ و ۳ تبدیل شد. محصولاتی به بازار عرضه می‌شود که عمر آنها ۳ سال بیشتر نیست. سرمایه‌های زیادی با چنین نظریه‌هایی از بین رفته است. از خطاهای گذشته باید درس آموخت و براساس اصول اقتصاد حرکت کرد. نمی‌توان گفت کشورهای دیگر اشتباه کرده‌اند اما امروز در صنعت خودرو موفق هستند.
تجربیات موفق آنها باید الگوی ما در تصمیمات‌مان برای صنعت و بازار خودرو کشور باشد. اگر چنین شود می‌توان در ساماندهی صنعت خودرو و بازار آن به نتیجه برسیم.
