در طول هفته‌های اخیر، شاهد روند نزولی بورس و افت شاخص بازار سرمایه بوده‌ایم. این افت از دلایل متعددی نشأت می‌گیرد. در درجه نخست آنکه با وجود تداوم روند صعودی قیمت ارز در بازار، دلار نیمایی از سوی دولت ثابت نگه داشته شده است. در حالت کلی باید اذعان کرد روند صعودی نرخ ارز به‌عنوان محرک بازار سرمایه شناخته می‌شود. هرچند اثرات روند رو به رشد قیمت ارز بر عملکرد بازار سرمایه در یک بازه زمانی به نسبت طولانی آشکار می‌شود.

در حال حاضر، بازار سرمایه هنوز نسبت به روند صعودی افزایش قیمت دلار واکنش نشان نداده، با این وجود با گذشت یک دوره زمانی چندهفته‌ای و تاخیر کوتاه‌مدت باید منتظر اثرات آن بر بازار سرمایه باشیم. بسیاری از سهم‌ها در حال حاضر ارزنده هستند؛ بنابراین روند صعودی دلار در یک بازه زمانی چندماهه زمینه‌ساز رشد شاخص بورس هم خواهد بود.

بدون تردید قیمت ارز به‌ویژه برای شرکت‌هایی که صادرات‌محور هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد و به رشد درآمدهای آنها منجر می‌شود. البته فعالان صنعتی موظفند با نرخ دلار نیمایی فعالیت کنند و ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانند. نرخ دلار نیمایی از قیمت ارز در بازار آزاد در هفته‌های اخیر فاصله گرفته است. با این وجود، انتظار می‌رود درصورت ادامه‌دار شدن قیمت دلار در هفته‌های آینده، نرخ دلار نیمایی نیز افزایش یابد. بنابراین در حالت کلی می‌توان این‌طور ادعا کرد که رشد قیمت دلار به نفع شرکت‌های صادراتی تمام می‌شود. هرچند انتظار می‌رود دولت سیاست تثبیت نرخ ارز را کنار بگذارد. با این وجود باید خاطرنشان کرد که قیمت ارز در بازار آزاد، به‌منزله دورنمای قیمت دلار در آینده است. فعالان بازار سرمایه، با پیش‌بینی آینده معامله می‌کنند؛ بنابراین رشد نرخ ارز در بازار آزاد برای آنها اهمیت بیشتری دارد.

در ادامه باید تاکید کرد که در ماه‌های اخیر شاهد شدت‌گرفتن تنش‌های سیاسی در سطح بین‌المللی بوده‌ایم. همزمان روابط خارجی میان ایران و سایر کشورها نیز از شرایط مطلوب فاصله گرفته است. تنش‌های سیاسی در مقطع زمانی کوتاه‌مدت بر عملکرد بازار سرمایه اثرگذار هستند اما در بلندمدت نگاه اقتصادی نسبت به نگاه‌های سیاسی اولویت می‌یابد. به همین دلیل، اثرات نگرانی‌های ناشی از تنش‌های سیاسی موردبحث بلندمدت نخواهد بود.

بدون تردید چنانچه مذاکرات برجام و رفع تحریم به نتیجه مطلوب نرسد بر عملکرد بورس اثرگذار خواهد بود، با این وجود این اثرگذاری به‌منزله سقوط بازار سهام نیست. این تغییر شرایط به رکود در بازار منتهی می‌شود و مجددا بازار به روند خود ادامه می‌دهد.

توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسید در ماه‌های گذشته قیمت کالاها، فلزات و انرژی در سطح جهانی رو به رشد بود، همین موضوع نیز به‌عنوان عامل مثبتی محرک بازار سرمایه بود. اما در چند هفته اخیر شاهد افت قابل‌توجه بهای کامودیتی‌ها در سطح بین‌المللی بوده‌ایم.

این روند کاهش قیمت در بازارهای کالایی، تاثیر منفی خود را بر عملکرد بورس‌های جهان و همچنین بورس تهران گذاشته است.

در پایان از سیاست‌های دولت و تاثیر آن بر عملکرد بازار سرمایه به‌عنوان دیگر ریسک حاکم بر بازار سرمایه و همچنین از دلایل اصلی افت شاخص بورس نام برد.

تداوم انتشار اوراق قرضه با هدف تامین مالی برای دولت که به کاهش نقدینگی در بازار سهام منتهی می‌شود، افزایش نرخ بهره بانکی، اصرار دولت به سیاست قیمت‌گذاری دستوری و همچنین دخالت در روند معاملات بورس کالا و خروج این معاملات از بستری آزاد و شفاف مهم‌ترین عواملی هستند که شوک منفی را روانه بازارهای بورسی کشور می‌کنند.

بنابراین تا زمانی که این سیاست‌ها تغییر نکند، نمی‌توان به بهبود شرایط بازار سرمایه کشور امید داشت.