رقابت، شاه‌کلید توسعه
صنعت لوازم‌خانگی با چندین بازیگر بزرگ شناخته می‌شود که حضور پررنگی در سراسر جهان و سهم قابل‌توجهی در بازار دارند.
این صنعت همچنین متشکل از بازیگران کوچک تا متوسط بوده که طیف منتخبی از محصولات را ارائه داده و بیشتر به مشتریان منطقه ای خدمات می دهند. حضور و تثبیت بازیگران بزرگ و کوچک در بازارها سبب شده تا بیشتر آنها شبکه های توزیع گسترده ای در سراسر جهان برای دستیابی به مشتریان بزرگ خود به دست آورند. بازیگران کلیدی همواره تلاش می کنند تا روی ابتکارات استراتژیک، مانند راه اندازی محصول، خرید، حمایت مالی، همکاری، مشارکت در رویدادها و گسترش کسب وکار تمرکز داشته تا رشد درآمد را افزایش و موقعیت خود را در صنعت جهانی تقویت کنند. صمت در این گزارش به اهمیت توسعه صنایع لوازم خانگی پرداخت.
برنامه ریزی برای افزایش تولید لوازم خانگی
عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران افزود: امروز تولید لوازم خانگی در مقایسه با چند سال گذشته بسیار خوب و در مقایسه با سال ۹۷ ، تولید بیش از ۲ برابر شده است. با سرمایه گذاری های انجام شده و همچنین رقابت شرکت ها، کیفیت و کمیت تولیدات در سال های اخیر رشد خوبی داشته است. به گزارش بازار، علیرضا محمدی دانیالی، به صادرات ۲۵۰ میلیون دلاری لوازم خانگی در سال گذشته اشاره کرد که باوجود تداوم تحریم ها، همچنین مشکلات بانکی و معضلات حواله پول محقق شده و انتظار می رود امسال این رقم به بیش از ۳۰۰ میلیون دلار برسد.
وی گفت: سال گذشته ۱۶ میلیون دستگاه انواع لوازم خانگی در کشور تولید شد و برنامه ریزی شده تا پایان امسال این تعداد به بیش از ۱۸ میلیون دستگاه برسد. وی با اشاره به رکود این روزهای بازار گفت: تورم موجود در اقتصاد سبب شده تا رشد قیمت ها و هزینه های تولید را شاهد باشیم، همچنین مطابق آمارها در ۱۰ سال گذشته قدرت خرید جامعه ایرانی ۳۴ درصد کاهش داشته است که به تشدید شرایط رکود تورمی و کاهش خرید لوازم خانگی انجامیده است.
این عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران افزود: برای دستیابی به رشد ۸ درصدی برنامه ریزی شده در اقتصاد، بخش لوازم خانگی هم باید همپای دیگر بخش ها و صنایع رشد کند؛ بر این اساس رکود موجود در بازار باید با کلان نگری راهکار حاکمیتی برای آن اندیشیده شود. محمدی دانیالی درباره برنامه های توسعه صادرات این محصولات، گفت: دو مشکل در مسیر صادرات وجود دارد؛ نخست، وقتی خارجی ها لوگوی «ساخت ایران» را می بینند کمی عقب نشینی می کنند و دوم، تحریم ها که سبب می شود برخی شرکت ها تمایل به همکاری با شرکت های ایرانی نداشته باشند. برای صادرات نیز یکی از مشکلات اساسی ناتوانی در حواله کرد پول از طریق نظام بانکی است. محمدی دانیالی همچنین با اشاره به فضای پیش آمده پیش روی شرکت ها برای حضور و نفوذ در بازار روسیه ناشی از جنگ این کشور با اوکراین، افزود: روسیه بازار بسیار بزرگ و با ظرفیتی است و می توان کارهای اساسی در آن انجام داد. در این مسیر باید دولت، مسئولان امر و بخش خصوصی با یکدیگر متحد شوند، همچنین وزارتخانه های صمت، امور خارجه، اتاق های بازرگانی و بانک ها پای کار بیایند. عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران درباره برگزاری بیست و دومین نمایشگاه بین المللی صنعت لوازم خانگی که اواخر آذر برگزار خواهدشد گفت: بااینکه ۳۴ هزار مترمربع فضای نمایشگاهی برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شده بود، اما تا امروز بیش از ۷۰ هزار مترمربع درخواست داشته ایم و استقبال بسیار خوبی انجام شده است.
وی افزود: به همین دلیل در حال مدیریت مسئله هستیم تا با تخصیص فضای کمتر، شرکت های داخلی و خارجی بیشتری بتوانند حضور بیابند، هرچند به دلیل تداوم تحریم ها و شرایط کرونایی استقبال خارجی ها در این دوره کمتر بوده است.
ضرورت تمرکز بر بازار صنعتی
روح اله ایزد خواه، نماینده مردم تهران، شمیرانات، ری، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت لوازم خانگی، گفت: ظرفیت تولید لوازم خانگی در کشور کم نبوده و کشش بازار نیز بالا است، از سوی دیگر مواد اولیه و قطعات موردنیاز این صنعت نیز در کشور موجود است اما همان گونه که ممنوعیت واردات به بازار خودرو ضربه زد، این موضوع موجب آسیب بازار لوازم خانگی نیز شد. وی افزود: دولت به عنوان تسهیلگر باید ظرفیت های موجود در صنعت لوازم خانگی را تجمیع کند به این معنا که به جای تعدد شرکت های تولیدکننده، این واحدها به صورت کنسرسیوم فعالیت کنند تا ظرفیت ها و توانمندی های آنها به اشتراک گذاشته شود چراکه هر تولیدکننده در تولید یک قطعه موفق است و تشکیل کنسرسیوم موجب می شود که این توانمندی ها گردهم آید؛ البته در تشکیل کنسرسیوم در حوزه لوازم خانگی نباید انحصار ایجاد شود. ایزد خواه اضافه کرد: با تحقق این مهم محصولات باکیفیت تولید می شود زیرا هر تولیدکننده می تواند بر مزیت اصلی خود متمرکز شود و قطعات باکیفیت در تیراژ انبوه تولید کند. بنابراین تولید اقتصادی خواهد شد که متاسفانه وزارت صمت در دوره های مختلف این روش را پیگیری نکرده است.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم ارتقای فناوری را یکی دیگر از موضوعات موردنیاز صنعت لوازم خانگی دانست و ادامه داد: فناوری های موجود در صنایع نظامی باید در صنایع غیرنظامی مورداستفاده قرار گیرد که متاسفانه این روش را کمتر به کار گرفته ایم وی با اشاره به اینکه در صنایع دفاعی، فناوری های مرتبط با صنایع لوازم خانگی ایجادشده اما مورداستفاده قرار نگرفته است گفت: ماده ۴۲ قانون برنامه ششم به صراحت بیان کرده که توانمندی های صنایع دفاعی و نظامی باید در صنایع غیرنظامی سرریز شود که متأسفانه اجرایی نشده است.
عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: باید بر بازار صادراتی نیز تمرکز کرد تا سرمایه گذاری در صنعت لوازم خانگی به صرفه باشد؛ دولت می تواند با فعال سازی بازارچه های مرزی و تعاونی های مرزنشین این مسیر را باز کند.
رسوخ نوآوری در صنعت لوازم خانگی
باهدف توسعه و گسترش صنعت لوازم خانگی، کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم خانگی باهدف تقویت ارتباط میان صنایع لوازم خانگی ایران و مراکز علمی، پژوهشی و فناور، تحقق تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی و به منظور تحقق نقشه جامع علمی کشور تشکیل شده است. به گزارش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، این کانون، نهاد، تصمیم ساز و تشکلی غیردولتی، غیرانتفاعی و غیرسیاسی است که باهدف کارآمدی، فرآیندها، تولید کالا و خدمات و بهبود اثربخشی خروجی های علمی و پژوهشی کشور در ارتباطی ساختاریافته و سازماندهی شده میان واحدهای صنعتی لوازم خانگی با مراکز علمی، پژوهشی و فناور، در فضای، بازار و با حمایت از کار و سرمایه ایرانی با تلاش برای مانع زدایی و پشتیبانی از کارآفرینان جوان، بنگاه های، کوچک و متوسط و کسب وکارهای نوپا و نوآور و حرکت به سوی، اهداف توسعه پایدار و اقتصاد تاب آور شکل گرفته است. کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم خانگی اهدافی چون افزایش همگرایی، هماهنگی و تصمیم سازی و وحدت رویه پیرامون فعالیت های بازار، صنعت، دانشگاه ها، و مراکز علمی، پژوهشی و فناور و ارتقای نظام ملی نوآوری در عرصه توسعه و تولید کالا و خدمات خاص تخصصی مرتبط با صنایع و لوازم خانگی کشور ایجادشده است. این کانون همچنین ملزم به پوشش دهی جامعه هدف متناسب با زمینه تخصصی فعالیت خود در سراسر کشور است. کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم خانگی که وظیفه آن جاری سازی نوآوری در صنعت لوازم خانگی تعیین شده، موظف است که با احصاء چالش های این صنعت و ارائه راهکارهای فناورانه، علاوه بر آسایش بیش تر مصرف کنندگان، بازارهایی گسترده تر برای، تولیدکنندگان و توزیع کنندگان این صنعت فراهم آورد. هیات مدیره کانون، با توجه اهداف و چشم انداز خود و با همکاری و همراهی مراکز دانشگاهی و متخصصان این حوزه، صنعتگران، کارآفرینان و فعالان بازار لوازم خانگی در راستای مأموریت خود گام برداشته و به اقدامات مؤثری دست زده است. ازجمله این اقدامات می توان به همکاری با شرکت شهرک های صنعتی به منظور برگزاری رویداد فناورانه لوازم خانگی، اجرای هیات رئیسه اختصاصی لوازم خانگی در اجلاس مدیریت فناوری و نوآوری ۱۴۰۰ ، حضور در نمایشگاه ایران ساخت ۱۴۰۰ و برنامه ریزی نخستین دوره مدیریت کسب وکار تخصصی لوازم خانگی با همکاری دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی اشاره کرد. ازآنجاکه کانون در زمینه تصمیم سازی، و جهت گیری، قوانین، ضوابط و دستورالعمل های مختلف دستگاه های، دولتی نقش مهم و مؤثر ایفا می کند، مشارکت و همفکری تمامی دست اندرکاران صنایع لوازم خانگی ایران می تواند تصویر روشن تر و واقعی تر، از چالش ها و نیز راهکارها ارائه کند و در همین راستا، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری از فعالان این زیست بوم و همفکری آنها بر بستر کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار حمایت می کند.
سخن پایانی
با توجه به حضور جدی رقبای خارجی در بازار لوازم خانگی ایران و استفاده آنان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بازار، موقعیت رقابتی شرکت های داخلـی در شـرایط نـامطلوبی قـرار دارد و لازم است با نگاهی علمی و دقیق، استراتژی مناسـب رقابـت در بازارهای داخلی طراحی شود تا بنگاه ها بتوانند بر اساس آن، از استراتژی های مناسبی استفاده کنند. به گفته بسیاری از کارشناسان صنعت لوازم خانگی در ایران، زمانی موفق خواهد بود که از طرفی بتواند خود را پا به پای تغییرات تکنولوژی، به روز کرده و حتی نوآوری هایی در این زمینه ارائه دهد. از طرف دیگر باید از توان رقابتی خوبی به ویژه در حوزه نرخ برخوردار باشد. به همین دلیل، برخی راهکارهایی که برای حل این چالش ها در ایران می توان پیشنهاد داد عبارت از «برندسازی در صنعت لوازم خانگی»، «حمایت از نوآوری ها در صنعت لوازم خانگی»، «ایجاد شرکت ها تخصصی تولید محصولات لوازم خانگی» و «تشکیل شرکت های مشترک با تولیدکنندگان خارجی» هستند.
