توسعه تجارت زیرسایه پیمان‌های پولی
قدیر قیافه - فعال بازرگانی
ایران طی دهه های اخیر، تلاشی جدی را در راستای اجرای پیمان های پولی با کشورهایی که بیشترین مراودات تجاری را با آنها دارد، در پیش گرفت. نمونه های محدودی از اجرای این نوع تجارت در سال های گذشته دیده شد. به عنوان مثال، ایران تجارت محدودی را با کشور چین براساس یوآن و با روسیه برمبنای روبل، انجام داده است، اما حجم این معاملات به اندازه ای نبوده که بتوان آن را تاثیرگذار بر تجارت خارجی کشور عنوان کرد. در چند مدت اخیر، بحث تجارت با واحد پولی کشورها مجدد داغ شده و روسیه تلاشی جدی برای به ثمر رساندن این امر دارد. تا پیش از این، چین به عنوان یکی از کشورهایی بود که به حذف دلار در تجارت خود توجه داشت، حال با وضع تحریم های بانکی علیه روسیه، این کشور نیز درصدد بهبود شرایط تجاری است. عزم روسیه برای اجرایی کردن پیمان های پولی در اتحادیه های مختلف اقتصادی مانند اوراسیا و بریکس، نشان از جدی بودن مسئله حذف دلار در تجارت این کشور بوده و باید در ادامه دید نتیجه این روند چه خواهد بود. یکی از شرکای اصلی روسیه در اجرای پیمان های پولی منطقه ای، ایران بوده و در چند ماه اخیر نیز دولت های این 2 کشور، به منظور عملیاتی کردن موفقیت آمیز این پیمان، جلسات مختلفی را برگزار کردند.
شرایط پیش آمده، فرصتی مناسب برای توسعه روابط تجاری با کشور روسیه است و ایران باید از این مجال، نهایت بهره برداری را داشته باشد.
به بیانی دیگر، روسیه یکی از کشورهایی است که ایران باید نگاهی بلندمدت برای برقراری ارتباط تجاری با آن داشته و تنها به مبادلات اقتصادی در کوتاه مدت توجه نداشته باشد، حتی در صورت کاهش تحریم ها علیه ایران یا روسیه و بهبود تنش های بین المللی موجود برای هر 2 کشور، بازار روسیه همچنان برای ایران یک هدف تجاری مهم است و نباید به این مسئله نگاهی سطحی داشت.
دلارزدایی از تعاملات تجاری، می تواند نیاز کشور به ارزهای غربی و تاثیرپذیری تجارت ایران از این ارزها را کاهش دهد. ایران می تواند نه تنها با روسیه، بلکه با سایر کشورها از جمله چین طرح دلارزدایی از تعاملات تجاری را اجرا کند، اما موفقیت آمیز بودن این طرح، نیازمند ایجاد مولفه های متعدد و بسترهای پولی، بانکی و تجاری است تا چارچوب های مربوط به پیمان های پولی مشخص شود.
به عبارتی، پیش از هدف گذاری برای اجرای پیمان های پولی، لازم است، بررسی شود که اقتصاد کشور موردنظر، تا چه میزان به ارزهایی مانند دلار و یورو وابسته است و تا چه حد از اقتصاد و احوالات کشورهای غربی تاثیر می پذیرد. با کشورهایی که اقتصاد آنها کمترین وابستگی را به دلار داشته و خواهان دلارزایی از روابط تجاری خود هستند، می توان با ارز ملی به مبادلات تجاری پرداخت و باید مبنایی جدید و مشترک برای تبادل با این کشورها در نظر گرفته شود. علاوه بر تمامی موارد عنوان شده، یکی از مسائل مهم در بحث تجارت جهانی، اتکا به ارزی پایدار است که مبنای مبادلات قرار گیرد.
این ارز معتبر، کمتر از سایر واحدهای پولی دچار نوسان شده و براساس تورم و شرایط حاکم جهانی، دچار فراز و فرودهای چندان نمی شود. در تعیین جایگزین برای دلار، باید پایه پولی مستحکم و قدرتمندی ایجاد و یا شناسایی شود.
در رابطه با اهمیت استفاده از ارز قدرتمند، توجه کنیم تجارت جهانی نیازمند ثبات است، از این رو همواره باید از تمامی بسترها برای کاهش حداکثری نوسانات بهره گرفت، ازاین رو مناسب به نظر می رسد که بتوان برای انجام معاملات با پول ملی، از نام این ارزهای باثبات استفاده کرده و براساس محاسبه نرخ کالاها با دلار و یورو، میزان بهای به دست آمده را با پول ملی بپردازیم.
به بیانی ساده تر، نرخ کالاهای صادراتی با دلار و یورو محاسبه شود، اما در نهایت بهای آن را با پول ملی بپردازیم. در چنین شرایطی، ضمن کاهش تاثیر دلار بر تجارت، از ارزی مبنا و باثبات برای تجارت بهره گرفته شده است.
