یکی از چالش‌های اصلی وزارت نفت در سال‌های گذشته به تراز کردن تولید گاز طبیعی با مصرف آن در کشور مربوط می‌شود. در این ‌بین اتفاقات زمستان سال گذشته شامل قطعی گاز و برق در برخی مناطق کشور که تحت‌تاثیر افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و نرسیدن گاز به نیروگاه‌ها رقم خورد، زنگ خطری جدی درباره امکان منفی شدن تراز گاز کشور را به‌صدا درآورد. باوجود تلاش‌های انجام‌گرفته برای تولید حداکثری و تامین کامل گاز در کشور، روند تراز منفی گاز و اعمال محدودیت در گاز مصرفی برخی بخش‌های مصرف‌کننده از سال‌های اخیر شروع‌ و با ادامه روند کنونی مصرف گاز به‌ویژه در ماه‌های سرد سال، به‌طورقطع در چند سال آینده این روند تشدید و کشور برای تامین نیازهای داخلی خود با مشکل مواجه خواهد شد. مصرف گاز کشور در پی ورود جبهه هوای سرد و برودت هوا در بیشتر نقاط کشور، به‌ویژه در بخش خانگی ـ تجاری، روند افزایشی یافته است، از این‌رو شرکت ملی گاز ایران از همه هموطنان درخواست کرد تا در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند. در همین راستا، شرکت ملی گاز ایران از همه مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در سراسر کشور تقاضا دارد با رعایت دمای رفاه از ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد، استفاده از لباس‌های مناسب فصل سرما، تنظیم درجه حرارت سیستم‌های گرمایشی براساس دمای رفاه و خاموش کردن وسایل گرمایشی اتاق‌ها و اماکن غیرضروری، در مصرف گاز حداکثر صرفه‌جویی را به‌عمل آورند تا امکان بهره‌مندی از این نعمت خدادادی برای همه هموطنان در اقصی نقاط کشور فراهم شود.

بیشترین میزان مصرف گاز در کدام شهرهاست؟

به‌گفته رئیس مرکز راهبری کنترل گاز کشور، اکنون از نظر استانی، تهران بیشترین مصرف گاز را دارد و بعد از آن، استان‌های اصفهان و خراسان‌رضوی در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.

غلامرضا کوشکی، رئیس مرکز راهبری کنترل گاز اظهار کرد: در روزهای اخیر، میزان مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری به عدد ۶۶۵ میلیون مترمکعب رسید و تقریبا رکورد مصرف امسال این عدد است و سابقه نداشته، رکورد مصرف را در اسفند داشته باشیم؛ اما در حال ‌حاضر این اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: در روزهای آینده هم باتوجه به تداوم سرما در کشور، میزان مصرف گاز افزایش پیدا می‌کند و تا حدود ۶۸۰ میلیون مترمکعب این افزایش را خواهیم داشت.

استان‌های شمالی کشور مانند گلستان، مازندران، گیلان، خراسان‌رضوی، خراسان‌شمالی و خراسان‌جنوبی هم‌اکنون در وضعیت فشار هستند و تقریبا در برخی شهرها، شرایط نسبتا بحرانی وجود دارد.

وی در یک گفت‌وگوی تلویزیونی تصریح کرد: هموطنان ما در این شهرها بخصوص دقت لازم را داشته باشند و پویش هر خانه، یک اتاق گرم را در نظر بگیرند و میزان گاز مصرفی را به‌حداقل برسانند و زمانی که از منزل خارج می‌شوند، سیستم‌های گرمایشی را خاموش کنند که بتوانیم در روزهای سرد پیش‌رو با مدیریت مصرفی که هموطنان دارند، این روزها را به‌سلامت پشت‌سر بگذاریم.

احتمال افت فشار گاز در استان‌های شمالی

جواد اوجی، وزیر نفت کشور با تشریح وضع گازرسانی در کشور تصریح کرد: باتوجه به موج بی‌سابقه سرمای فراگیر و پایدار در اسفند، مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری در روزهای اخیر با جهش و به‌صورت‌تصاعدی بالا رفته است و در صورت تداوم همین فشار مصرف، احتمال افت فشار گاز در سرشاخه‌های شبکه گازرسانی در استان‌های شمال‌غرب، شمال و شمال‌شرق وجود دارد. به‌گزارش ایسنا، وی افزود: از عموم هموطنان درخواست می‌کنم با خاموش کردن یک بخاری اضافی یا کاهش دمای سیستم گرمایش مرکزی یا گرم کردن یک اتاق در منازل و محیط کار، خادمان خود در وزارت نفت را در تامین گاز برای دیگر هموطنان به‌ویژه در نیمه‌شمالی کشور یاری کنند. وزیر نفت با بیان اینکه هم‌اکنون همه مراکز تولید، پالایش، ایستگاه‌های تقویت فشار و شبکه انتقال و توزیع گاز با حداکثر ظرفیت ممکن عملیاتی هستند و همه کارکنان عملیاتی صنعت نفت در آماده‌باش ۲۴ساعته قرار دارند، تصریح کرد: شبکه گاز هم‌اکنون در حداکثر توان تولید و انتقال و توزیع قرار دارد و در صورت تداوم جهش مصرف به‌ویژه در روزهای آینده که پیش‌بینی استمرار کاهش دما صورت گرفته، احتمال افت فشار گاز وجود دارد و عبور از این وضع، تنها با همکاری مضاعف مردم امکان‌پذیر است. طبق اعلام وزارت نفت، اوجی بااشاره به اینکه دولت کاهش مصرف را از خود آغاز کرده است و هم‌اکنون در همه محیط‌های اداری و ستادی وزارت نفت وسایل گرمایشی خاموش یا تنظیم دما ۱۸ تا ۲۲ درجه اعمال می‌شود، یادآور شد: دولت، وزارتخانه‌ها و اداره‌های دولتی را به مصرف بهینه ملزم می‌کند و شرکت ملی گاز ایران نیز بر این موضوع نظارت دارد. وی گفت: اجرای راهکارهای مصرف بهینه از جمله خاموش کردن بخاری اضافی، کاهش یک یا 2 درجه‌ای دمای سیستم‌های گرمایش مرکزی، استفاده از لباس گرم در محیط کار و منازل، نصب پرده‌های ضخیم و جلوگیری از تلفات گرمایی، نقشی تعیین‌کننده در تامین پایدار گاز برای عموم هموطنان دارند. اوجی بااشاره به پایداری توده هوای سرد حاکم بر کشور در روزهای آینده، امکان افت فشار گاز در استان‌های نیمه‌شمالی را محتمل دانست و گفت: از عموم هموطنان درخواست می‌کنم با مصرف بهینه و خاموش کردن یک بخاری یا گرم کردن حداقل فضا در محیط کار و منازل، دیگر هموطنان خود به‌ویژه در استان‌های شمال‌غرب، شمال و شمال‌شرق را یاری کنند. شرکت ملی گاز ایران نیز به‌تازگی با انتشار اطلاعیه‌ای از همه مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در سراسر کشور تقاضا کرد با رعایت دمای رفاه از ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد، استفاده از لباس‌های مناسب فصل سرما، تنظیم درجه حرارت سیستم‌های گرمایشی براساس دمای رفاه و خاموش کردن وسایل گرمایشی اتاق‌ها و اماکن غیرضروری، در مصرف گاز حداکثر صرفه‌جویی کنند تا امکان بهره‌مندی از این نعمت خدادادی برای همه هموطنان در اقصی نقاط کشور فراهم شود.

لزوم صرفه‌جویی در مصرف گاز

حسن مرادی، کارشناس انرژی درباره بحران گاز در کشور به صمت گفت: دولت تلاش کرد در سال‌های گذشته توزیع منابع گازی را به‌نحوی مدیریت کند که کمبود گاز به مصرف خانگی منتقل نشود. به‌طورقطع، امسال نیز دولت اجازه نمی‌دهد کمبود گاز مردم را آزار دهد.

وی اضافه می‌کند: البته باید توجه داشت تعادل مصرف و تولید در کشور ما برقرار نیست و اگر منابع جدیدی اضافه نشود، امسال نبود تعادل، چالش‌برانگیز خواهد شد. ایران چندین‌برابر کشورهایی که جمعیت مشابه با آن دارند، گاز مصرف می‌کند؛ به‌نحوی‌که گفته می‌شود مصرف گاز ایران به‌اندازه کل مصرف کشورهای اروپایی است و شاهد مصرف بی‌رویه گاز در ایران هستیم.

دلایل افزایش مصرف انرژی در ایران

مرادی خاطرنشان می‌کند: یکی از دلایل افزایش مصرف گاز در ایران نامناسب بودن وسایل گرمایشی است. بیش از ۲۵ میلیون بخاری دودکش‌دار در کشور ما وجود دارد که علاوه بر آلودگی هوا، حجم بالایی از گاز را مصرف می‌کنند. در دهه گذشته، دولت تصمیم به تعویض این بخاری‌ها داشت، اما این کار انجام نشد.

وی در ادامه افزود: ایران کشوری غنی از انرژی است، به‌طوری‌که از لحاظ وجود ذخایر گازی رتبه دوم و از نظر تولید رتبه پنجم را دارد. بااین‌حال در تامین گاز برای فصول سرد سال با مشکل مواجه است. اگر میان مصرف گاز ایران با دیگر کشورها مقایسه‌ای انجام گیرد، بدون تردید مصرف گاز ایران از خیلی کشورها بالاتر است، اما نکته آن است که نمی‌توان بدون در نظرگیری شاخص‌ها و متغیرها این قیاس را انجام داد، زیرا دمای مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت است. فقدان بهینه‌سازی‌های لازم گاز در همه موارد از صنایع تا مصرف‌کنندگان خانگی، موجب مصرف شدید برق تابستانی و گاز زمستانی می‌شود، از این‌رو با اعمال تدابیری چون اصلاح قیمت‌ها، نوآوری و…باید روند مصرف را اصلاح کرد. ممکن است با ادامه این شرایط، به‌زودی کمبود گاز در همه فصول، خود را نشان خواهد داد.

این کارشناس خاطرنشان کرد: ممکن است مصرف گاز در شهرها و روستاهای کوچک به‌دلیل سرما و نبود امکانات گرمایشی مناسب بسیار بیشتر باشد، در حالی ‌که در همین مناطق دهک‌های کم‌درآمدتر ساکن هستند. برای ممانعت از این تلفات بالا، ضرورت بهینه‌سازی در مصرف و تولید وجود دارد.

وی ادامه داد: این موضوع که گفته شود، قشر مرفه مصرف بالاتر و مابقی دهک‌ها مصرف پایین‌تری دارند، چندان کارشناسانه نیست. گفتنی است، بالاترین دهک، ۳۰ درصد مصرف بیشتر دارند و پایین‌ترین دهک هم ۴۰ درصد مصرف کمتری داشته‌اند. بر این اساس حجم تفاوت خیلی بالا نیست، مگر خانه‌های بزرگی که به‌طبع بنا بر مساحتی که دارند، گاز بیشتری را هم مصرف می‌کنند،اما نه آن‌قدر بیشتر که تفاوت فاحشی وجود داشته باشد.

چالش‌های جدی، سر راه افزایش تولید

مرادی گفت: تحریم، نبود امکانات و تکنولوژی، موجب شد تا افزایش تولید محقق نشود، از سوی دیگر نیز، مصرف گاز در بخش صنعت، نیروگاه و خانگی نیز افزایش یافت، همچنین در حال ‌حاضر ایران تقریبا جزو چند کشور برتر دنیا در توسعه گازرسانی است که خود این موضوع، افزایش مصرف را به‌دنبال دارد.

مرادی در پایان گفت: حل مشکل کمبود گاز در کشور موضوعی نیست که بتوان در کوتاه‌مدت برای آن راهکاری ارائه کرد، چراکه این موضوع نیازمند راهکارهای بلندمدت است. برای این مسئله باید متناسب با ذخایر، افزایش تولید صورت می‌گرفت و باید مصرف کنترل می‌شد، اما متاسفانه به‌دلیل مشکلاتی که وجود داشت، این موضوع محقق نشد.

شبکه گاز در تمام نقاط کشور پایدار است

مدیر هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز گفت: باتوجه به ورود سامانه بارشی در بیشتر مناطق کشور، میزان مصرف گاز بانظر به افزایش آن، به ۶۰۰ میلیون مترمکعب رسید.

مسلم رحمانی گفت: باتوجه به ورود سامانه جدید بارشی و هوای سرد در بیشتر نقاط کشور میزان مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری افزایش پیدا کرده است.

به‌گفته وی، طی 2 روز گذشته مصرف به ۶۰۰ میلیون مترمکعب در بخش خانگی، تجاری، صنایع و... رسیده که بخش خانگی و تجاری سهم بسزایی از مصرف را به خود اختصاص داده‌اند.

رحمانی ادامه داد: خوشبختانه با اقدامات مناسبی که در شرکت نفت و شرکت ملی گاز انجام شد و همکاری بسیاری از دستگاه‌ها و صنایع کشور، پایداری شبکه در حال‌ حاضر در تمامی نقاط کشور و در بیشتر استان‌ها وجود داشته و فشار مناسبی داریم.

تا این لحظه قطعی گاز نداشته‌ایم

او گفت: با اینکه میزان فشار گاز در استان‌های شمالی نسبت به استان‌های جنوبی ما کمی پایین‌تر است، اما خوشبختانه قطعی گاز تا به این لحظه نداشتیم و امیدواریم با همکاری مردم همانند گذشته از این شرایط سرما عبور کنیم. وی افزود: از مردم انتظار داریم با صرفه‌جویی و بهینه‌سازی، از این سرما و جبهه سرد عبور کنیم تا گاز به سرشاخه‌ها برسد، چراکه استان‌های شمال‌غرب و شمال‌شرق و همچنین نواحی شمالی ما سرشاخه گازرسانی هستند.