بسیاری معتقدند اجرای کامل این قانون راه سوداگری در بازار خودرو و مسکن را سد کرده و منجر به کاهش التهاب این بازارها می‌شود. مخالفان اجرای این قانون با این استدلال که خودروهای لوکس مشمول تعرفه واردات می‌شوند، دریافت چنین مالیاتی را منصفانه نمی‌دانند و در مقابل موافقان، تصویب و اجرای مالیات بر عایدی سرمایه را گام بلندی در راستای، جلوگیری از سفته‌بازی در بازارهای غیرمولد می‌دانند که در نهایت منجر به تقویت تولید می‌شود. صمت در این گزارش در گفت‌وگو با کارشناسان موضوع دریافت مالیات بر عایدی سرمایه در حوزه خودرو را بررسی کرده است.مالیات بر عایدی سرمایه از انواع مالیات‌هایی است که در کشورهای مختلف اخذ می‌شود و مربوط به میزان افزایش ارزش اسمی سرمایه است. از جمله ویژگی‌های این مالیات ضدتورمی بودن آن است که البته در کشور ما باتوجه به تورم و تاثیر آن بر ارزش سرمایه، تفکیک میزان ارزش اسمی و ارزش واقعی کالا با ابهام مواجه شده و نیاز به کار کارشناسی دارد. برخی از کارشناسان معتقدند، بدون انجام این کارشناسی‌ها اخذ مالیات از عایدی سرمایه نه‌تنها آثار ضدتورمی ندارد، بلکه به‌دلیل سودآوری مالیاتی برای دولت، می‌تواند فسادزا باشد. در واقع در این حالت منفعت دولت در افزایش تورم در کشور خواهد بود و از سوی دیگر رغبت سرمایه‌گذاران را برای ورود به این حوزه کاهش می‌دهد.

تعارض مالیات بر درآمد با تعرفه واردات خودرو

امراله امینی، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو با صمتدرباره اجرای قانون مالیات بر عایدی سرمایه برای صاحبان خودرو اظهار کرد: مالیات بر عایدی سرمایه سهم قابل‌قبولی در اقتصاد کشورهای جهان دارد، اما اجرای آن در ایران با مشکلاتی همراه است.

وی افزود: مالیات بر عایدی سرمایه در بخش خودرو، بیشتر شامل خودروهای وارداتی می‌شود و تولیدات داخلی را در برنمی‌گیرد، این در حالی است که اگر این مالیات از خودروهای داخلی دریافت می‌شد، موثرتر بود.

امینی مشکل اجرای این پایه مالیاتی را تعارض بین اخذ مالیات بر درآمد با اخذ عوارض گمرکی از خودروهای وارداتی دانسته و گفت: دولت هنگام ورود خودرو به اندازه ارزش خودرو تعرفه واردات از واردکننده دریافت می‌کند و وضع دوباره مالیات، جای بحث و تامل بیشتری دارد.

امینی با اشاره به اجرای قانون مالیات بر عایدی سرمایه در کشورهای دیگر گفت: اگر در سایر کشورها، خودروهای لوکس وارداتی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه هستند، در مقابل تعرفه و عوارض ورودی این خودروها پایین است؛ این موضوع مهمی است که نباید نادیده گرفته شود.

این کارشناس با اشاره به تفاوت دریافت مالیات‌ در کشورهای توسعه‌یافته و جهان سوم، عنوان کرد: آمار تولید خودرو در کشورهای صنعتی و صاحب برند بالاست؛ بنابراین بهای تمام‌شده در این کشورها رقابتی است و دولت‌ها و صنعتگران آنها دغدغه و نگرانی نسبت به واردات خودرو ندارند؛ در نتیجه عوارض ورودی این محصولات را پایین آورده‌اند. این مدرس اقتصاد در دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: کشورهای جهان‌سوم مانند کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هم با تعرفه پایین خودرو وارد می‌کنند؛ از این‌رو نرخ خودروهای خارجی در این کشورها پایین‌تر از ایران است.

او تصریح کرد: در کشورهایی مانند کشور ما که تیراژ تولید خودرو پایین است و نرخ تمام‌شده رقابتی نیست، واردات تبدیل به دغدغه‌ای برای کاهش سهم بازار شده؛ از این‌رو تعرفه واردات بالاست و تصویب مالیاتی جدا از تعرفه گمرکی برای صاحبان خودرو سنگین خواهد بود.

جذابیت سوداگری از بین می‌رود

رضا آریاراد از دیگر کارشناسان حوزه خودرو است که نظر متفاوتی دارد و معتقد است اجرای کامل قانون مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند جذابیت سوداگری در بازار خودرو را از بین ببرد.

آریاراد در گفت‌وگو با صمتگفت: فلسفه قانون مالیات بر عایدی واسطه‌گری یا سرمایه جلوگیری از دلال‌بازی در بازار است. در بسیاری از کشورها هم این قانون برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه نرخ کالاهایی مانند مسکن و خودرو اعمال می‌شود تا دست دلال‌ها از بازار کوتاه شود.

این کارشناس حوزه خودرو گفت: اخذ تعرفه گمرکی در تمام کشورها مرسوم است. تعرفه ورودی، نرخ کالاهای خارجی را بالا می‌برد تا برای مشتری داخلی جذابیت کاذب ایجاد نشود؛ در واقع تعرفه با این هدف، وضع و دریافت می‌شود. بنابراین اخذ تعرفه و مالیات بر عایدی سرمایه برای خودروها دو موضوع جداست؛ اخذ تعرفه با هدف برقراری تعادل در واردات و مالیات با هدف برقراری تعادل در بازار و حذف فعالیت‌های واسطه‌گری تعریف شده است.

آریاراد در ادامه سخنان خود مثالی در این ‌باره زد و گفت: چین در سال ۲۰۰۲ میلادی به سازمان تجارت جهانی ( WTO ) پیوست. پیش ‌از این، چین برای کالاهای وارداتی تعرفه بالا تعیین کرده بود که برای تکمیل زیرساخت‌ها هزینه می‌شد. در قرن جدید میلادی که چین به بلوغ اقتصادی دست یافت و تولیدکنندگان این کشور توانستند محصولات رقابتی تولید کنند، به سازمان تجارت جهانی پیوست و تعرفه واردات کاهش یافت، چون عدد تعرفه در این کشور براساس مقررات بین‌المللی و دادوستدهای جهانی مشخص می‌شود. در واقع تعرفه‌ها به‌گونه‌ای در نظر گرفته می‌شود که کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی، مراودات تجاری بهتری با یکدیگر داشته باشند.

وی افزود: ایران هنوز نتوانسته به سازمان تجارت جهانی بپیوندد، چون زیرساخت‌های لازم را ندارد. اگر قانون مالیات بر عایدی سرمایه به‌طور کامل اجرایی شود، التهاب بازار کاهش یافته و بازار به ثبات می‌رسد. با اجرایی شدن این قانون حتی اگر عرضه و تقاضا تراز نباشند هم بازار خودرو جذابیتی برای سوداگری نخواهد داشت، زیرا صاحبان این خودروها باید به دولت مالیات بپردازند.

آریاراد در پایان یادآور شد: با اجرای کامل قانون مالیات بر عایدی سرمایه، درآمدهایی برای دولت ایجاد می‌شود که می‌تواند آنها را در تولید هزینه کند.

درآمد جدید برای دولت

آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره تاثیر اخذ مالیات از خودروهای لوکس در ساماندهی بازار خودرو به صمتگفت: دریافت مالیات از خودروهای لوکس تاثیر بالایی بر ساماندهی بازار نخواهد داشت. این نوع خودروها مشتریان خاص خود را دارند؛ مشتریانی که از قدرت پرداخت این مالیات برخوردارند. خالقی افزود: اجرای این قانون مالیاتی فقط درآمدهای دولت را افزایش می‌دهد و برای هزینه‌کرد این اضافه‌درآمد نیز محل مشخصی اعلام نشده است. وی با اشاره به ضرورت هدفمندسازی دریافت و هزینه‌کرد مالیات گفت: تا امروز هم قوانین بسیاری تصویب‌شده که درآمدی برای دولت ایجاد کرده، اما محل مصرفی برای آن تعیین نشده است. در واقع این درآمد به خزانه دولت واریز می‌شود و جزو درآمدهای عمومی به‌شمار می‌رود؛ در حالی که مالیات هدفمند می‌تواند کارساز و کمک‌کننده در رفاه اجتماعی باشد. به‌عنوان مثال صنایع آلاینده به‌دلیل عوارض زیست‌محیطی مالیات می‌پردازند که محل مصرف آن مشخص است و صرف توسعه فضای سبز و تصفیه‌خانه‌ فاضلات‌ها می‌شود.

جزییات قانون مالیات خودروهای لوکس

در سال ۱۴۰۱، مالیات خودروهای لوکس شامل خودروهایی می‌شد که ارزش آنها بیشتر از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بود، اما براساس قانون بودجه ۱۴۰۲، خودروهای لوکسی که ارزش آنها بیشتر از ۳ میلیارد تومان است، مشمول یک درصد مالیات خواهند شد؛ بنابراین اگر ارزش خودرویی زیر ۳ میلیارد تومان باشد، خودرو لوکس نیست و مشمول مالیات نمی‌شود. شرایط و قوانین پرداخت مالیات خودروهای لوکس به شرح زیر است:

- مالیات خودروهای لوکس براساس تاریخ ساخت آنها یا تاریخ واردات و همین‌‌طور بر اساس نرخ روز خودرو محاسبه خواهد شد.

- مبلغ مالیات ماشین‌های لوکس هر سال تا پایان فروردین و توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام می‌شود.

- مالیات ماشین‌های لوکس تنها طبق نام مالک اصلی تعیین می‌شود. نام مالک باید در شناسنامه خودرو درج شده باشد.

- خودروهای سواری و وانت‌های دوکابینه دارای مالک حقیقی و حقوقی و شماره انتظامی که نرخ آنها بیشتر از ارزش تعیین‌شده باشد، مشمول مالیات یک درصدی می‌شوند.

- تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی موظفند تا پایان بهمن هر سال، مالیات خودروهای تحت تملک خود و فرزندان زیر ۱۸ سال را پرداخت کنند.

- دولت باتوجه‌به شرایط اقتصادی کشور می‌تواند هر ۳ سال یک بار، نرخ پایه مشخص شده را افزایش یا کاهش دهد.

- کسانی که قصد نقل‌وانتقال خودروهای مشمول مالیات را دارند، باید ابتدا بدهی مالیاتی خود را پرداخت کنند.

- مجموع ارزش خودروهای لوکس تحت تملک یک فرد، مبنای اخذ مالیات خودرو نخواهد بود.

- افرادی که چندین خودرو با ارزش کمتر از سقف تعیین‌شده دارند مشمول پرداخت مالیات نخواهند شد.

- افرادی که چندین خودرو با ارزش بیشتر از سقف تعیین‌شده در سال ۱۴۰۲ داشته باشند، مشمول مالیات خواهند بود.

شرایط مالیات لوکس‌های تصادفی

از زمان تصویب قانون مالیات ماشین‌های لوکس، ابهاماتی درباره مالیات ماشین‌های لوکس تصادفی وجود داشت.

باوجود اینکه پس از تصادف ارزش یک خودرو ممکن است به‌شدت کاهش پیدا کند، قانون مالیات برای ماشین‌های لوکس همچنان برقرار است. همان‌‌طور که اشاره شد، ارزش نهایی یک خودرو لوکس براساس نرخ روز و سال ساخت تعیین می‌شود؛ بنابراین ارزش یک خودرو لوکس تصادفی کمتر از یک خودرو صفر خواهد بود.در نتیجه نرخ مالیات این نوع خودروها هم براساس ارزش نهایی آنها تعیین می‌شود. اگر نرخ یک خودرو لوکس یا مجموع ارزش خودروهای تحت تملک یک خانوار بیشتر از حداقل ارزش تعیین‌شده برای خودروهای لوکس باشد، مشمول مالیات خواهد شد. افرادی که خودرو لوکس آنها تصادفی است یا دچار آتش‌سوزی و سایر حوادثی شده که ارزش ریالی خودرو را کم کرده، باید دلایل و مدارک لازم را ارائه دهند تا موردبررسی قرار گیرد؛ بنابراین قبل از اقدام برای پرداخت مالیات خودرو لوکس در سال ۱۴۰۲ برای آگاهی از میزان مالیات، با ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور به آدرس my.tax.gov.ir استعلام مالیات خودرو لوکس موردنظر را بگیرید.

سخن پایانی

بسیاری از افرادی که توانایی مالی کافی دارند، ترجیح می‌دهند از خودروهای خارجی برای رفت‌وآمد استفاده کنند و طبیعی است که این خودروها قیمتی چندین برابر خودروهای تولید داخل دارند. در سال‌های گذشته فقط تعداد کمی خودرو لوکس در خیابان‌ها دیده می‌شد، اما چند سالی است که تعداد آنها افزایش چشمگیری داشته است. باتوجه‌به این موضوع، دولت اقداماتی برای دریافت مالیات خودرو لوکس انجام داده که از سال ۱۴۰۱ اجرایی شد.