بر اساس اعلام سازمان زمین‌شناسی تاکنون تنها در ۰.۳ درصد از مساحت کشور، فعالیت اکتشافی انجام‌گرفته است. در همین حال باید خاطرنشان کرد که مجموع سرمایه‌گذاری انجام‌گرفته در حوزه اکتشاف توسط بخش دولتی و خصوصی نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. نبود سند استراتژیک اکتشاف مواد معدنی و عدم تعیین ناظر قوی بر اجرای آن، یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که فعالیت در این بخش را تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد. در چنین شرایطی عملاً امکانی برای توسعه فعالیت‌های معدنی وجود ندارد. افت فرآیند جذب سرمایه به فعالیت‌های بخش معدن و صنایع معدنی دیگر چالشی است که عملکرد معادن و صنایع معدنی ایران را تحت تأثیر منفی قرار داده است. بدون تردید برقراری تعاملی سازنده میان نهادهای تصمیم‌گیر در حوزه معادن و صنایع معدنی با بخش خصوصی به رفع مشکلات حاکم بر این بخش کمک بزرگی خواهد کرد.

سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران و انجمن سنگ‌آهن ایران با هم‌افزایی، در مسیر رفع چالش‌های پیش روی صنعت فولاد گام برمی‌دارند.

پیشنهاداتی برای افزایش ذخایر معدنی

صمتبه گزارش روابط عمومی ایمیدرو، محمدرضا موثقی‌نیا رئیس هیات عامل ایمیدرو در نشست با هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران ضمن بیان این مطلب گفت: مشکلات شرکت‌های سنگ آهن بخش خصوصی و ایمیدرو مشترک است و باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دو بخش، نسبت به رفع مشکلات فرآروی آن، اقدامات مناسبی انجام داد.

وی افزود: تلاش وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایمیدرو این است که تا حد امکان، تمرکز خود را بر رفع مشکلات بخش خصوصی بگذارد و این بخش، اقدام به توسعه ظرفیت‌ها کند.

رئیس هیات عامل ایمیدرو با بیان اینکه درحال‌حاضر، زنجیره صنعت فولاد نامتوازن است، تصریح کرد: انجمن سنگ آهن می‌تواند با ورود به موضوع تأمین سنگ آهن در حوزه معادن عمیق یا معادن فراسرزمینی، کمک کند تا ضمن افزایش ذخایر موجود، آینده زنجیره صنعت فولاد تضمین یابد.

موثقی‌نیا با اشاره به اقدامات ایمیدرو برای تأمین آب و برق شرکت‌های فولادی گفت: با توجه به شرایط موجود کشور و سرمایه گذاری‌های صورت گرفته در زنجیره صنعت فولاد، برای تأمین زیرساخت‌ها باید خودمان اقدام کنیم.

وی افزود: این سازمان با همکاری شرکت‌های بخش معدن و صنایع معدنی، طرح‌های بزرگی را برای تولید برق، انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای عمان اجرایی کرده که به‌تدریج به بهره‌برداری می‌رسند.

آمادگی برای همکاری بیشتر

مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگ آهن ایران در این جلسه با بیان اینکه همواره تلاش کرده‌ایم بازوی مشورتی دولت در مسائل پیش‌روی معدنکاران باشیم، گفت: در کنار وظایف انجمن، آماده همکاری با ایمیدرو در زمینه‌های مختلف برای توسعه بخش معدن هستیم. وی ادامه داد: بخش قابل توجه توسعه بخش معدن و صنایع معدنی در سال‌های گذشته، ناشی از صادرات سنگ آهن بوده است. در ادامه این نشست سعید عسکری‌زاده، دبیر انجمن سنگ آهن ایران با اشاره به موضوع حقوق دولتی و عوارض صادراتی سنگ آهن و مشکلات حاصل شده برای معدنکاران، بیان کرد: در صورت متعادل شدن قیمت‌گذاری در بخش سنگ آهن، همه واحدهای بخش خصوصی را وارد بورس می‌کنیم. در ادامه نیز چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان از جمله مسائل و کمبودهای زیرساختی در حوزه حمل‌ونقل و انرژی نیز مورد بررسی قرار گرفتند.

سخن پایانی

ایران در رده کشورهایی با ظرفیت‌های بالا معدنی قرار دارد، هرچند هنوز هم سرمایه‌گذاری کافی برای شناسایی دقیق این ذخایر، انجام نگرفته است. درواقع باوجود توان اثرگذاری بالای معادن در اقتصاد و مسیر توسعه صنعتی، این ظرفیت‌ها در کشور ما، آن‌طور که باید موردتوجه نبوده‌اند.معادن تنها در دوره تحریم و بروز محدودیت جدی در روند فروش و صادرات نفت ایران، موردتوجه سیاست‌گذاران قرار گرفتند. متاسفانه در تعریف مسیر توسعه ایران، از تجربیات سایر کشورها و حتی تجربیات پیشین کشور، درس گرفته نمی‌شود.معادن مواد اولیه موردنیاز بسیاری از صنایع را تأمین می‌کنند و از این منظر سهم بسزایی در خودکفایی صنعتی، اشتغالزایی مولد و همچنین تولید ناخالص ملی بر عهده دارند. در همین حال با تکیه‌بر تولید مواد معدنی می‌توان زمینه حضور موفق یک محصول در بازار جهانی را فراهم کرد که به رشد توسعه صادرات در بازار جهانی، منتهی می‌شود. بااین‌وجود با نگاه کلی به عملکرد معادن، می‌توان این‌طور ادعا کرد که پتانسیل‌های این بخش آن‌طور که باید موردتوجه سیاست‌گذاران نبوده است. تنها در شرایط تحریم و بروز محدودیت در تعاملات جهانی، معادن و ظرفیت‌های آنها موردتوجه سیاست‌گذاران قرار گرفت. اما این توجه نیز تنها با تکیه‌بر تأثیر معادن بر درآمدزایی بوده است. به بیان دیگر نگاه بلندمدت و استراتژیک به فعالیت‌های معدنی وجود ندارد. گواه این ادعا را می‌توان در نبود سند استراتژیکی برای توسعه فعالیت‌های معدنی، جست‌وجو کرد. در این موقعیت عملاً امکانی برای توسعه فعالیت‌های معدنی، وجود ندارد.

نبود نگاه کلان و بلندمدت به شرایط سیاسی و اقتصادی و صنعت، یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی است که روند فعالیت و تولید در صنایع ایران را تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد. مشکل اصلی از آنجا آغاز می‌شود که نگاه مسئولان به سیاست‌گذاری و تولید لحظه‌ای است. بسیاری از تصمیمات تنها حکم مسکنی زودگذر را دارند، اما عزمی برای رفع اساسی مشکلات وجود ندارد.این‌چالش در حالی است که فعالیت در بخش معدن و صنایع وابسته به آن نیازمند اخذ نگاه بلندمدت است. به‌ویژه آنکه بسیاری از فعالیت‌های معدنی دیربازده هستند و نمی‌توان در یک‌زمان کوتاه منتظر نتیجه مطلوب بود. درواقع چنانچه حرکت در مسیر مطلوب در اولویت سیاست‌گذاران باشد، باید در مسیر بهبود شرایط گام بردارند.