تامین مالی دانش‌بنیان‌ها از مهم‌ترین مشکلاتی است که این سال‌ها گریبان فعالان این حوزه را گرفته است و هرازچندگاهی هم، تفاهمنامه‌ها و قراردادهایی با هدف تسهیل این روند به‌امضا می‌رسد. چنانچه ماه گذشته در راستای تقویت توان تولیدی و صادراتی شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان، موافقت‌نامه‌ای بین معاونت علمی و صندوق توسعه ملی به‌امضا رسید. اما همچنان با دانش‌بنیان‌ها در زمینه تامین مالی مشکل دارند و در تازه‌ترین اظهارات نیز، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: روش‌های سنتی تامین مالی، جوابگوی حمایت از دانش‌بنیان‌ها نیست.

تفاهمنامه‌ای برای تسهیل تامین مالی

نیمه ماه بهمن در راستای تقویت توان تولیدی و صادراتی شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و فناور از طریق ابزارهای تامین مالی صادراتی و وارداتی این توافقنامه به امضای روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری؛ مهدی غضنفری، رئیس هیات‌عامل صندوق توسعه ملی و افشین خانی، مدیرعامل یک بانک رسید.

موضوع این توافقنامه، تقویت توان تولیدی و صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق تسهیل دسترسی آنها به ابزارهای تامین مالی و اعتباری صادراتی کوتاه‌مدت از طریق همکاری میان معاونت علمی، صندوق و بانک است. معاونت علمی در این توافقنامه متعهد شد، شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور دارای توان صادرات را پس از بررسی تخصصی و اطمینان از توان جذب تسهیلات ارزی و بازپرداخت ارزی اقساط آن در سررسید به بانک عامل معرفی کند.

در مقابل صندوق توسعه ملی هم، تخصیص ۱۰۰ میلیون دلار امریکا در قالب قرارداد اعطای عاملیت پرداخت تسهیلات ارزی به بانک برای تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان موضوع این توافقنامه با درخواست بانک، تخصیص 50 میلیون دلار امریکا سپرده ارزی نزد بانک به‌منظور تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در قالب اعتبار خریدار و به درخواست بانک؛ تعیین نرخ سود تسهیلات ریالی اعطایی به طرح‌های دانش‌بنیان از محل قراردادهای سپرده‌گذاری ریالی مطابق نرخ سود مناطق مشمول اعمال نرخ ترجیهی و تدوین سند مشترک به‌منظور تعیین ظرفیت‌های مالی، اعتباری و اجرایی شرکت‌های معرفی‌شده و تدوین اولویت‌های تخصیص را متعهد شد.

روش‌های سنتی، جوابگوی حمایت از دانش‌بنیان‌ها نیست

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: در حوزه تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، دیگر نمی‌توان با روش‌ها و ابزار سنتی، پاسخگوی نیاز این شرکت‌ها بود و باتوجه به محدودیت منابع، نمی‌توانیم در همه حوزه‌ها کار کرده و باید به‌شکل هدفمند و اولویت‌دار در این زمینه اقدام کنیم. به‌گزارش ایسنا، صادق خیاطیان در نشست با مدیرعامل و هیات‌مدیره صندوق پژوهش و فناوری استان البرز، حوزه دانش‌بنیان را حوزه‌ای بسیار حائزاهمیت برای مسئولان دولتی برشمرد و گفت: پرچم‌دار اصلی این حوزه، رهبر معظم انقلاب است و در دولت سیزدهم نیز، اقدامات خوبی برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها انجام گرفته است. شرایط نسبت به گذشته بسیار مطلوب‌تر شده، اما تا نقطه ایده‌ال فاصله داریم و باید همچنان تلاش کنیم. وی با تاکید بر اینکه لازم است تا دستاوردهای حوزه دانش‌بنیان کشور را به جامعه معرفی کنیم، اظهار کرد: امروز زیست‌بوم نوآوری کشور توسعه خوبی پیدا کرده است. یک دهه قبل، این تعداد شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود نداشت، اما اکنون ۱۰هزار دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف مشغول فعالیت هستند که موجودیت اثرگذاری پیدا کرده‌اند و قوانین خوبی برای حمایت از آنها تصویب شده است. خیاطیان بااشاره به بحث تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: در حوزه تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، دیگر نمی‌توان با روش‌ها و ابزار سنتی، پاسخگوی نیاز این شرکت‌ها بود. باتوجه به محدودیت منابع، نمی‌توانیم در همه حوزه‌ها کار کنیم و باید به‌شکل هدفمند و اولویت‌دار اقدام کنیم. باید به‌سمت هدفمندتر شدن قوانین و مقررات، هم در حوزه رگولاتوری و هم در بخش تامین مالی حرکت کنیم. به‌نقل از روابط‌عمومی صندوق نوآوری و شکوفایی، وی تصریح کرد: به‌همین‌منظور در صندوق نوآوری و شکوفایی، 3 مسئله و 3 فناوری را به‌عنوان اولویت در نظر گرفته‌ایم و سال آینده در موضوعات اولویت‌دار متمرکز خواهیم شد. شما نیز در صندوق پژوهش و فناوری البرز باید روی اولویت‌ها، نیازهای منطقه و صنعت تمرکز کنید و در این مسیر از شما حمایت خواهیم کرد. باید وزن‌دهی کنید که خدمات خود را به چه گروه‌هایی ارائه خواهید کرد.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی خاطرنشان کرد: صندوق پژوهش و فناوری استان البرز بنیه قوی دارد و باید هدفمند عمل کند و نگاه منطقه‌ای داشته باشد. این انتظار از شما می‌رود که براساس اولویت‌ها، حرکت و تلاش کنید و نیازهای منطقه، صنعت و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور استان البرز را تامین کنید.

حمایت دولت سیزدهم از تولیدات دانش‌بنیان

چندی پیش وزیر امور اقتصادی و دارایی در حاشیه رویداد معرفی دستاوردهای شبکه بانکی در تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان در جمع خبرنگاران تاکید کرد: کمک کردن به ابزارها و زیرساخت‌های تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، از اولویت‌های کشور است.

سیداحسان خاندوزی در این مراسم اظهار کرد: در دولت سیزدهم بخشی را به‌طورویژه برای حمایت از تولیدات دانش‌بنیان قرار دادیم و از این طریق، خط ویژه‌ای برای این شرکت‌ها باز و تلاش کردیم تا مسیر را کوتاه و پیش‌شرط‌هایی را که نظام پیچیده اداری پیش‌پای این شرکت خواهد گذاشت، تا حد ممکن هموار کنیم تا در تامین مالی آنها، نقشی شایسته‌ای ایفا کنیم.

وزیر اقتصاد تاکید کرد: اگر از انحراف منابع نگران نیستیم و مطمئن هستیم این منابع به تولید اصابت می‌کند و منجر به رشد طرف عرضه اقتصاد می‌شود، یعنی پیامد تورمی ندارد و به کار تولیدکننده می‌آید؛ باید مسیر ویژه‌ای باز کنیم.

وی اظهار کرد: ظرفیت قانون جهش تولید دانش‌بنیان این فرصت را به بانک‌ها می‌دهد تا مطابق قانون بتوانند مسیر سرمایه‌گذاری مستقیم داشته باشند.

وزیر اقتصاد ابراز امیدواری کرد: این همفکری‌ و هم‌نظری به‌ویژه در موضوعاتی مانند ابزارهای جدید تامین مالی، گواهی سرمایه سپرده‌گذاری خاص و سایر روش‌ها و اوراق مالی اسلامی ارزی، تامین مالی زنجیره‌ای و بخش دیگر که در زیرساخت است؛ شرکت‌های دانش‌بنیان را در کشور تقویت کند.

وی بااشاره به آیین‌نامه ارزش‌گذاری دارایی‌های معنوی گفت: این آیین‌نامه برای این شرکت‌ها بسیار اهمیت دارد و ابلاغ هم شده است و اگر نظام اعتبارسنجی نیز بتواند این ارزش‌گذاری را به‌درستی منعکس کند؛ ارزش جوان‌ها، مغزها، شبکه‌ها و ارتباطات در ارزش‌گذاری اقتصادی، نمود پیدا خواهد کرد و با کمک این ۲ بال، پرنده تامین مالی شرکت دانش‌بنیان به پرواز درخواهد آمد.

وزیر اقتصاد با بیان اینکه سال گذشته، حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، نزدیک به ۲ درصد از GDP یا تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده، افزود: این عدد بالاتری نسبت به سال ۱۴۰۰ بود که حدود ۱.۶ درصد بوده است.

وی در ادامه گفت: در سال گذشته شبکه بانکی کشور حدود ۱۴۰هزار میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص داده و البته نیمی از این عدد به محصولات خاص دانش‌بنیان پرداخت شده است. در کنار این تامین مالی، 100 هزار میلیارد تومان ضمانتنامه بانکی توسط شبکه بانکی کشور برای شرکت‌های دانش‌بنیان صادر شد.

خاندوزی در ادامه به دوره رشد بسیار سریع و وجود ظرفیت‌های فوق‌العاده موجود در کشور از شبکه نخبگان، مخترعان و مبتکران اشاره و اظهار کرد: ما امیدواریم با بقیه سیاست‌های کنترلی در حوزه نقدینگی بتوانیم ظرفیت بالاتری را برای محصولات دانش‌بنیان در نظر بگیریم. وزیر اقتصاد تاکید کرد: به‌طورویژه کمک کردن به ابزارها و زیرساخت‌های تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان که می‌تواند برای کشور ارزآور و فاتح بازارهای صادراتی باشد و نیازهای کشور را به واردات محصولات دانش‌بنیان به حداقل یا صفر برساند، از اولویت‌های تامین مالی‌ کشور است.

سککوک، شیوه مطلوب تامین مالی برای دانش‌بنیان‌ها

بهروز محبی‌نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی تحقق نظام نوین تامین مالی را یک امر لازم و ضروری توصیف کرد و در این‌باره گفت: شیوه‌های سنتی تامین مالی دیگر پاسخگو نیست. مردم انتظار دارند تامین پروژه‌ها و حمایت از اشتغال و ازدواج به‌نحو مطلوب و کارآمد انجام پذیرد.

وی با بیان اینکه نباید تمام فشار تامین مالی را بر دوش نظام بانکی انداخت، اظهار کرد: به هر حال منابع بانکی محدود است و اگر بیش از حد به بانک‌ها فشار وارد شود و آنها را مجبور به انجام تکالیف اضافه کنیم، قطعا منجر به خلق نقدینگی و افزایش پایه پولی و در نهایت، ناترازی بانک‌ها خواهد شد.

نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در دنیای امروز و در کشورهای توسعه‌یافته، تامین مالی جمعی خیلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و ما هم باید از تامین مالی جمعی نهایت استفاده را ببریم. تامین مالی جمعی، مزایای بسیاری دارد که هم فشار بر نظام بانکی را کاهش می‌دهد و هم اینکه هدایت صحیح منابع را به‌دنبال خواهد داشت.

محبی‌نجم‌آبادی ابزارهای مورداستفاده در سککوک را مناسب برای تامین مالی نوین عنوان کرد که می‌تواند در مدل‌های تامین مالی بانک‌محور، تامین مالی جمعی و نیز تامین مالی از طریق بازار سرمایه مورداستفاده و توجه قرار گیرد و گفت: در زمینه تامین مالی الکترونیک که سککوک بخشی از آن است، در ابتدای راه قرار داریم و قطعا ضعف‌ها و کاستی‌هایی دارد، اما به هر حال یکی از شیوه‌های مطلوب و مرسوم محسوب می‌شود.

وی بیان کرد: تمام دغدغه زنجیره تامین مالی کشور باید رفع محرومیت‌ها، مقابله تورم و اشتغال و کارآفرینی باشد و همچنین حمایت از دانش‌بنیان‌ها می‌تواند به مقابله با تورم و اشتغالزایی منجر شود. باید تمام دغدغه سککوک این باشد که از دانش‌بنیان‌ها حمایت کند و اگر به‌درستی این کار صورت پذیرد، قطعا هم سککوک به هدف اصلی خود دست یافته است و هم اینکه نظام اقتصادی کشور، منتفع خواهد شد.

سخن پایانی

انتخاب روش تامین مالی مناسب برای پروژه‌ها و تامین سرمایه در گردش، مسئله مهمی است. بهترین ابزار تامین مالی باتوجه به شرایط داخلی شرکت و منبع تامین مالی‌کننده متفاوت بوده و انتخاب آن با در نظر گرفتن این شرایط و معیارها امکان‌پذیر است. در این بین باتوجه به اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان‌ها، باید راهکاری عملیاتی برای تسهیل این فرآیند اجرایی شود.