خواب چهل‌ساله اصحاب گردشگری
ناصر بزرگمهر- مدیر مسئول
گردشگری با دو مفهوم ایرانگردی و جهانگردی و با دو مخاطب گردشگر داخلی و خارجی برای همه ملت‌ها و کشورها تعریف می‌شود.
گردشگری یا توریسم ( Tourism ) به انگلیسی، سفر به قصد لذت بردن یا کسبوکار است؛ همچنین به معنی تئوری و عمل سیاحت‌گری، تجارت، جذب، اسکان و سرگرمی گردشگران است.
World Tourism Organization سازمان جهانی گردشگری، به اختصار UNWTO ، یکی از نمایندگی‌های سازمان ملل است که درباره امور جهانگردی تحقیق می‌کند و در شهر مادرید اسپانیا قرار دارد.
سازمان جهانی گردشگری در سال ۱۹۹۵ یک تعریف نهایی منتشر کرد: «مجموعه فعالیت‌های فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. البته اهدافی مانند اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی‌شود.» بر این اساس، کسانی که شامل این تعریف هستند نیز گردشگر نامیده می‌شوند
گردشگری می‌تواند داخلی یا خارجی باشد؛ معمولا گردشگران تنها به یک منظور خاص به مسافرت نمی‌روند، بلکه سعی دارند چند هدف را دنبال کند و به قولی، برای آنها هم فال و هم تماشا باشد؛ یعنی مسافرت یا مقصد گردشگری می‌تواند نیازهای مختلفی را پوشش دهد.
در دنیای امروز گردشگری سهم بزرگی از فرهنگ و اقتصاد را به خود اختصاص داده و در آینده میزان این سهم بزرگ‌تر هم خواهد شد.
برج ایفل در پاریس ۸۰ میلیون بلیت در سال می‌فروشد، میدان تایمز در نیویورک بیش از ۱۳۰ میلیون نفر بازدیدکننده در سال دارد.
طی چند دهه گذشته گردشگری یک توسعه و تنوع پیوسته را تجربه کرده و به یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصادی در جهان تبدیل شده و تقریبا بدون وقفه به مرور رشد کرده است. این موضوع قدرت و انعطاف‌پذیری این بخش از اقتصاد را نشان می‌دهد.
درآمدهای گردشگری بین‌المللی که از طریق مقصدهای جهانی به‌دست می‌آید از ۲ میلیارد دلار در سال ۱۹۵۰ به ۱۲۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ رسید و تا قبل از کرونا پیش‌بینی می‌شد در سال ۲۰۲۰ به ۲۰۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد.
صنعت گردشگری در بیش از ۱۵۰ کشور، یکی از ۵ منبع اصلی کسب ارز خارجی است و در بیش از ۸۰ کشور، رتبه اول را به خود اختصاص می‌دهد.
توریسم به‌عنوان یکی از پررونق‌ترین صنعت‌های روز دنیا، تاثیر زیادی روی کشورهای توریست‌پذیر گذاشته است اما این صنعت فقط برای بازدید از جاذبه‌ها، استراحت یا تفریح نیست؛ صنعت گردشگری انواع مختلف و بسیاری داشته و شناخت انواع آن دارای اهمیت فراوان است. هر نوع گردشگری، تقاضاها و خدمات خاص خود را می‌خواهد.
انواع مدل‌های گردشگری به وجود آمده است؛ گردشگری درمانی و پزشکی، گردشگری روستایی، گردشگری تفریحی، گردشگری انتظار، گردشگری گروهی، گردشگری ورزشی، گردشگری فضایی، گردشگری شهری، گردشگری مذهبی و زیارتی، گردشگری بازاری، گردشگری همایشی، گردشگری الکترونیک و مجازی و میزی، گردشگری ماجراجویی، گردشگری کشاورزی، گردشگری نیاشناسی، گردشگری صوتی، گردشگری فرهنگی، گردشگری موزه‌ای، گردشگری تاریک، گردشگری مصیبت، گردشگری موسیقی، گردشگری دارو و مواد مخدر، گردشگری زیست‌محیطی، گردشگری تحصیلی، گردشگری کلاس‌های خاص، گردشگری افراطی، گردشگری قمار، گردشگری در باغ، گردشگری سرگرمی، گردشگری دائمی، گردشگری جایگزین، گردشگری کسبوکار، گردشگری طبیعت، گردشگری اجتماعی، گردشگری فعال، گردشگری سیاه، گردشگری فرار از مالیات، گردشگری جامع، گردشگری جنسی، گردشگری زایمان، گردشگری مشروبات، گردشگری بی‌هدف، بوم‌گردی (اکوتوریسم)، گردشگری زمین (ژئوتوریسم)، کویرگردی و ده‌ها عنوان دیگر خلق شده که بدین وسیله با هدفمند کردن سفرها، میلیاردها دلار در صنعت توریسم جابه‌جا می‌شود.
صنعت گردشگری به جاده، هواپیما، قطار، کشتی، اتومبیل، موتورسیکلت و دوچرخه نیازمند است، شرکت‌های هوایی با ایجاد خطوط هواپیمایی ارزان و به وسیله تورهای گردشگری بین‌المللی در تلاش هستند تا بخش مهمی از درآمد توریسم را در اختیار بگیرند.
بازار گردشگری و انواع هتل‌های مجلل هفت ستاره تا بی‌ستاره بخشی از این صنعت تلقی می‌شوند. همه کشورهای توریست‌پذیر تلاش می‌کنند پیشرفت‌های زیرساختارهای فناوری و ترابری و رفاهی را با ایجاد امنیت در صنعت توریسم حاصل کنند. همه تلاش صنعت توریسم ایجاد فرهنگ گردشگری پایدار است. گردشگری بهترین ابزار تبادل فرهنگی به شمار می‌رود، حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی، ثروت ماندگاری است که از هر نسل به نسل بعدی در صنعت توریسم خواهد رسید.
جوامع میزبان و اهالی هر شهر و کشور باید در برنامه‌ریزی گردشگری و حفاظت از میراث فرهنگی مشارکت داشته باشند و به گونه‌ای رفتار کنند که گردشگر از سفر خود احساس لذت و رضایت داشته باشد، برنامه ترویج گردشگری باید موجب حمایت و ارتقای میراث طبیعی و فرهنگی کشورها شود.
گردشگری در چند دهه گذشته به یک قطب اقتصادی تبدیل شده است. این صنعت توانایی بسزایی در اشتغالزایی در جوامع مختلف دارد.
امروزه بسیاری از مردم سفر در تعطیلات را نه‌تنها امری تجملاتی و غیرضروری نمی‌دانند بلکه به‌عنوان یک نیاز ضروری به آن نگاه می‌کنند. تقریبا همه گردشگرها بیشتر به فرهنگ، تاریخ، اماکن قدیمی، طبیعت و آب و هوا علاقه‌مند هستند. ایران هم در همه این موارد ظرفیت بسیار زیادی دارد. ایران دهمین کشور دنیا از نظر جاذبه‌های باستانی و تاریخی و پنجمین کشور دنیا از نظر جاذبه‌های طبیعی به شمار می‌رود. با این حال، سهم گردشگری ایران در دنیا تقریبا صفر است.
گردشگری سازمان‌یافته امروزه یک صنعت بسیار مهم در تمام جهان است، متاسفانه صنعت گردشگری در ایران با وجود ظرفیت‌های بسیار بالا، توسعه لازم را ندارد. دلایلی که باعث شده صنعت گردشگری ایران کم‌رونق باشد، آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری در ساخت هتل و دیگر صنایع مربوط به گردشگر است، در حالی که امنیت و فرهنگ بالای مردم ایران در برخورد با توریست خارجی در دنیا کم‌نظیر است. اصحاب گردشگری سال‌هاست در غار تنهایی خود به خواب رفته‌اند.
