قربانی نخست کمبود انرژی تولید است
آرمان خالقی-عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت
کمبود حامل های انرژی اعم از برق و گاز مشکل هر سال صنایع و تولیدکنندگان است که به فراخور زمان و میزان مصرف، تابستان و زمستان تولید را با چالش های جدی مواجه می کند. گاهی قطعی یک باره برق و گاز باعث بروز خسارت های فنی به واحدهای صنعتی شده که جبران این آسیب ها خود به سرمایه ای جدید نیاز دارد. این روند منجر به گلایه و اعتراض فعالان صنعتی شد و دولت نیز برای جلوگیری از ایجاد این خسارت اقدام به ارائه جدول زمان بندی قطع گاز و برق کرد. این تنها راهکاری بود که در چند سال گذشته ازسوی دولت اعمال شده و مشکل اصلی همچنان پابرجاست. هر سال فعالان صنعتی از مشکلات اقتصادی ناشی از قطع برق و گاز گلایه ها دارند و دولت هم در نهایت مصرف کنندگان را ترغیب به صرفه جویی در مصرف می کند. این دور باطل سال هاست ادامه دارد و سال بعد باز همان مشکلات و همان راهکارها تکرار می شوند. امسال نیز با آغاز سرما واحدهای صنعتی موظف به استفاده از سوخت جایگزین شده اند؛ فرآیندی که علاوه بر تحمیل هزینه برای تغییر تجهیزات و قطعات سوخت رسانی خط تولید، مشکل آلودگی هوا را نیز دوچندان می کند.چند سال قبل خانه صنعت، معدن و تجارت در حوزه حامل های انرژی برای صنایع موضوعی را مطرح کرد مبنی بر الزام بیمه ازسوی شرکت های خدمات رسان حامل های انرژی که باید به صنعتگران پرداخت شود. در واقع مشکلی دوگانه رخ داده و به دلیل کمبود گاز، تولید برق هم دچار مشکل شده است. در تدوین قانون بهبود مستمر محیط کسب وکار پیشنهاد داده شد الزام بیمه برای جبران خسارت واحدهای صنعتی اجرایی شود، زیرا این مشکل (قطعی برق و گاز) به طور مزمن در کشور وجود دارد.
قربانی نخست کمبود انرژی، تولید است و برق و گاز شهرک های صنعتی در اولویت قطعی قرار دارند. در این زمینه بحث این بود که باتوجه به تامین نشدن انرژی و قطعی های طولانی یا در اولویت قرار دادن واحدهای صنعتی برای قطعی برق و گاز، به موضوع خسارت های واحدهای صنعتی رسیدگی جدی شود.برخی مواقع بدون هشدار قبلی، خاموشی برق و گاز رخ می داد که معضلات بسیاری برای تولیدکننده به دنبال داشت؛ به ویژه که این امر ادامه دار است. از همین رو اصرار بر این بود که در قانون بهبود مستمر فضای کسب وکار این موضوع که قطعی ها باید از قبل اطلاع داده شود و بدون هشدار قبلی خاموشی رخ ندهد، گنجانده شود؛ بنابراین تاکید شد تا جایی که ممکن است قطعی ها با اطلاع رسانی قبلی باشد، در غیر این صورت، شرکت خدمت رسان (آب، برق و گاز) باید خسارت پرداخت کند. قطعی یک باره حامل های انرژی علاوه بر آسیب زدن به ماشین آلات و تجهیزات، منجر به فاسد شدن مواد اولیه و محصولات در خط تولید می شود. آسیب های قطع حامل های انرژی در صنعت نساجی، پلاستیک، مواد غذایی و... جدی و سنگین است. به عنوان مثال در صنایعی که از کوره استفاده می کنند، کوره داغ است و مواد اولیه در آن ذوب می شوند و هنگامی که برق یا گاز قطع می شود با سرد شدن کوره، این مواد مذاب در داخل کوره منجمد می شود. جدا کردن این مواد اولیه منجمد شده بسیار دردسرساز است؛ به گونه ای که یا کوره باید مستهلک اعلام شود یا با ابزاری آرام آرام این مواد مذاب منجمدشده خرد و از کوره جدا شوند. این معضل برای دستگاه هایی که مواد پلاستیکی در داخل آنها قرار می گیرد هم وجود دارد. برخی قطعات ماشین آلات، به ویژه هنگام قطعی ناگهانی برق، دچار آسیب جدی می شوند؛ مثلا قطعات الکترونیکی می سوزند. در نتیجه صنعتگر هم خسارت سخت افزاری و نرم افزاری دارد، هم بخشی از محصولاتش فاسد شده و از بین می رود. مثلا شیری که در داخل خط تولید است، پس از خاموشی باید کامل دور ریخته شود یا پارچه ای که در حال بافته شدن یا رنگ آمیزی است، تبدیل به ضایعات می شود و باید دور انداخته شود.اگر به دلیل مشکلات و کمبود حامل های انرژی، مدتی تولید متوقف شود، تیراژ متناسب با ظرفیت برنامه ریزی شده نبوده و دوباره واحدهای صنعتی با چالش های مالی روبه رو خواهند شد. کارگر بیکار می ماند و واحد تولیدی که تعهد دارد سر زمان مقرر، کالایی را تولید کند و به خط تولید محصول نهایی برساند، از تولید عقب می افتد و جریمه می شود. سیستم بانکی هم کاری به تولید داشتن یا نداشتن صنعتگر ندارد و سود تسهیلات پرداخت شده را در زمان مقرر طلب می کند؛ از این رو باید به موضوع خسارت های قبلی در کنار دریافت جریمه رسیدگی شود. مکان هایی که در حوزه گاز سرشاخه بوده و در منتهی الیه شبکه گازرسانی قرار دارند، مانند شمال غرب یا شمال شرق، فشار گاز کافی ندارند یا در شبکه نیستند، در حالی که شدت سرما در این مناطق به قدری بالا می رود که قادر به تامین گاز موردنیاز نبوده و یک تا دو هفته تولید آنها متوقف می شود. کسی هم پاسخگوی تعطیلی این واحدهای صنعتی و خسارت هایی که به آنها وارد می شود، نیست؛ از این رو معتقدم شرکت توانیر، گاز و شرکت های متولی این امر، با توجه به اهمیتی که این موضوع دارد باید فکری جدی درباره تضمین تامین حامل های انرژی واحدهای تولیدی داشته باشند. به عنوان مثال در دوره ای در اوج شیوع ویروس کرونا، گفته شد برق کارخانه هایی در یکی از مناطق کشور قطع شده که برای کشور تامین اکسیژن می کردند. البته به طور ویژه پیگیری شد که این نوع کارخانجات از قطعی حامل های انرژی مستثنا شوند. مثلا برق کارخانه داروسازی را نمی توان قطع کرد؛ بنابراین برای مدیریت مصرف حامل های انرژی باید تمام این موارد دیده و خاموشی ها هوشمندانه تر انجام شود تا خسارت های جانبی بزرگ تری به وجود نیاید.
