سه‌شنبه 18 اردیبهشت 1403 - 07 May 2024
کد خبر: 19741
تاریخ انتشار: 1401/06/28 00:14

دانش‌بنیان‌ها از پس آلاینده‌ها برمی‌آیند

هادی اله‌یاری ـ عضو کمیته نفت و گاز معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری

فلر جزو آلایندهترین تجهیز در صنعت نفت و گاز است که باتوجه به اینکه عمر مخازن نفتی و گازی کشور به دور دوم و سوم خود نزدیک شده، میزان گازهایی که همراه با نفت و گاز منتشر میشود، بسیار افزایش پیدا کرده است. براساس گزارشهای جهانی و برمبنای آمارهای رسمی، ایران با بیش از ۱۳ میلیارد مترمکعب، در رتبه سوم دنیا در بخش سوخت فلر قرار دارد؛ اما دادههای واقعی، عددی نزدیک به ۱۷ تا ۱۸ میلیارد مترمکعب را نشان میدهد که حاکی از رتبه دوم ایران در طبقهبندی جهانی است که علت آن به استفاده نکردن از فناوریهای جدید و فرسودگی تجهیزات قبلی برمیگردد. پالایشگاههای نفتی و گازی کشور برای ریکاوری فلر نیازمند سرمایهگذاری هستند که بهدلیل تحریمها و نبود سرمایهگذاری خارجی، سالانه ۵ میلیارد یورو گاز همراه نفت فلر میشود (سوخت آزاد در هوا). طبق بررسیهای انجامشده در برخی میادین میتوان از میزان این ریکاوری پس از یک سال بازگشت سرمایه داشت، بهعلاوه اینکه توربینهای گازی نیز وابسته به سوخت هستند که بیشتر این سوخت به دلایل ملاحظات فنی، شیرینسازی شده و آلایندگی ندارند؛ اما در مقایسه با همتایان پیشرفته خود در جهان، میزان انتشار دیاکسیدکربن تولیدی آنها نیز ۳ تا ۵ برابر استاندارد جهانی است.

برای حفاظت از محیطزیست باید در مسیر کاهش آلایندگیهای ناشی از استخراج گاز، اقدامات مهمی را بهسرانجام رساند. این در حالی است که باتوجه به تنشهای ارزی موجود، امکان استفاده از فناوریهای نوین برای کاهش آلایندگیها مهیا نیست و سرمایهگذاری جدی هم برای استفاده از این فناوریها انجام نمیگیرد، در کل کاهش فلرینگ، جایگزینی توربینها و تجهیزات قدیمی صنعت نفت و گاز مواردی هستند که نیازمند کاربرد فناوریهای بهروز هستند. گفتنی است، این معضل در بیشتر کشورهای اروپایی حل شده است. آنها توانستند با استفاده از روشهای مختلف بهشدت از میزان انتشار آلایندگیها بکاهند. برای مثال از سال ۲۰۱۸، امریکای شمالی به نیم درصد سولفور در سوخت و اروپا به یکدهم درصد رسید، اما در کشور ما بهدلیل عقبافتادگیهای مالی و دسترسی نداشتن به منابع مالی و فنی، محدودیتهایی داریم که مجبور هستیم برای سوخت با سولفور کم از کشورهای همسایه نظیر امارات کمک بگیریم که امری بسیار هزینهبر است. در این زمینه، نخستین آلایندهای که اهمیت دارد، اکسیدهای گوگرد است که در هنگام بارندگی تبدیل به اسید سولفوریک میشود و برای موجودات زنده و بنای ساختمانها آسیبزا است، هرچند طیف متفاوتی از فناوریها را میتوان برای جلوگیری از انتشار این گازها بهکار برد. این در حالی است که در ایران بهدلیل محدودیت تامین منابع مالی برای اجرای پروژههای زیستمحیطی، در هیچ نیروگاهی امکان بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته وجود ندارد.

خبر خوب آنکه شرکتهای داخلی توان طراحی این سیستمها را دارند و با یک برنامهریزی دقیق میتوان از این ظرفیت برای کاهش برخی آلایندهها بهره برد، برای مثال، فرآیند کاهش سولفور از سوی دانشبنیانها امکانپذیر است، اما درباره آلایندههایی نظیر اکسیدهاینیتروژن این روند متفاوت است. بهطورمعمول کارفرمایان و مالکان تجهیزات بهدلیل احتمال بروز مشکل در ضمانت پس از فروش تجهیزات، مایل نیستند از شرکتهای دیگر برای کاهش این آلاینده استفاده کنند و ترجیح میدهند سازنده تجهیزات در کنار مجموعه حضور داشته باشد، بهعلاوه اینکه باتوجه به شرایط تحریم، دسترسیهای اینچنینی به شرکتهای صاحبنام وجود نداشته و بههمین دلیل نمیتوان انتظار کاهش برخی آلایندهها را در آینده نزدیک داشت.

نقش دولت در رفع این مشکل اهمیت زیادی دارد، در واقع دولت میتواند یک نقش حاکمیتی داشته باشد، بهگونهای که نیروگاهها و کشتیها را برای کاهش انتشار مجاب کند، برای مثال، ارائه مشوقها و تنبیههایی برای شرکتها میتواند یک رویکرد راهگشایانه باشد. افزون بر آن، با واگذاری چند دستگاه به شرکتهای دانشبنیان داخلی برای داخلیسازی این فناوریها میتواند هزینههای ساخت را تا ۵۰ درصد کاهش دهد؛ این موضوع در ساخت کشتیها و نیروگاهها هم قابل اجرا است.


کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/3qaoxn