داخلی‌ها برنده بازی بی‌حریف
امروزه بازار لوازم‌خانگی تبدیل به گذری خلوت شده که تک‌وتوک افرادی در آن دیده می‌شود.
امروزه بازار لوازم خانگی تبدیل به گذری خلوت شده که تک وتوک افرادی در آن دیده می شود. دلیل این خلوتی بازار نیز واضح است، گرانی! گرانی این روزها کمر خانواده ها را شکسته و اولویت، گذران معیشت و اجاره خانه است و دیگر جایی برای خرید لوازم خانگی از سر دلخوشی نیست. جیب خالی برخی از اقشار جامعه، دیگر کفاف چشم وهم چشمی را نمی دهد که بخواهند وسایل منزل خود را تغییر دهند. این در حالی است که به دنبال صدور دستور رئیس جمهوری در نامه ای به وزرای اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت از واردات کالای نهایی لوازم خانگی به ایران جلوگیری می شود؛ در نتیجه لوازم خانگی خارجی موجود در بازار، کالاهای قاچاقی هستند که با نرخ نجومی عرضه می شوند. از سوی دیگر، برخی نیز معتقدند گاهی مصرف کنندگان اطمینان کافی به کیفیت لوازم خانگی داخلی ندارند و خرید لوازم خانگی خارجی را به داخلی ترجیح می دهند و معتقدند این کالاها از کیفیت مطلوب تری برخوردارند. صمت در این گزارش به بررسی کیفیت لوازم خانگی موجود در بازار از نگاه فعالان این حوزه پرداخته است.
حفظ منافع شرکت های داخلی
بازار لوازم خانگی سال جدید را در رکودی عمیق آغاز کرد. این در حالی است که با ممنوعیت واردات و ترک خاک ایران توسط شرکت های خارجی، قرار بود تولیدکنندگان داخلی تمام نیاز بازار را از لحاظ نرخ و کیفیت تامین کنند. هنوز مدت زیادی از ترک خاک ایران از سوی برندهای خارجی نمی گذرد که قدرت خرید لوازم خانگی به یکی دیگر از چالش های بازار تبدیل شده است. در این بین، مخالفان جلوگیری از واردات لوازم خانگی معتقدند اگر واردات این کالاها آزاد باشد، بازار رقابتی منجر به تولید رقابتی خواهد شد و در این صورت، بازار تا حدی به ثبات و آرامش می رسد. منتقدان با طرح این سؤال که وقتی رقابتی بین کالاهای داخلی و خارجی نیست و واردات حذف شده، تولیدکنندگان داخلی چقدر به کیفیت لوازم خانگی تولیدی خود بها می دهند، می گویند که مدت هاست در کشور را به روی لوازم خانگی خارجی بسته ایم و «خود با خود» رقابت می کنیم و در این بازی برنده تنها تولیدکننده ای خواهد بود که انحصار بازار را در اختیار دارد. به عقیده برخی از کارشناسان، محدودیت واردات لوازم خانگی می تواند راهی برای حفظ منافع شرکت های داخلی باشد و بس!
کالای بدون استاندارد وارد بازار نمی شود
اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران درباره صحبت های اخیر مهدی اسلام پناه، رئیس سازمان ملی استاندارد مبنی بر اینکه بسیاری از لوازم خانگی که تعدادشان به حدود ۷۰ قلم می رسد، پروانه و نشان استاندارد ندارند به صمت گفت: ۹۹ درصد ۷۰ قلم لوازم خانگی نامبرده شده از سوی سازمان ملی استاندارد، به صورت قاچاق وارد بازار شده اند. این فعال بازار با تاکید براینکه کالای داخلی بدون استاندارد وارد بازار نمی شود، اظهار کرد: تمام تولیدات لوازم خانگی باید استاندارد داشته باشند، زیرا با نبود استاندارد خط تولید اجازه خروج محصولات از کارخانه را نمی دهد. روش های گوناگونی برای نظارت بر تایید استاندارد کالاهای لوازم خانگی اجرا و این موضوع کاملا رصد می شود. همچنین دو نوع نظارت بر روند تولید کالا صورت می گیرد؛ نظارت بر تولید و نظارت بر عرضه. وی با انتقاد از سخنان برخی مسئولان درباره پایین بودن استاندارد لوازم خانگی تولید داخل، افزود: اگر کیفیت تولیدات داخلی پایین است، چرا اجازه تولید به آنها داده می شود؟ این در حالی است که استانداردهای تولیدات ایرانی متناسب با تکنولوژی روز تغییر می کند و باید کالاهای استاندارد ما به روز شوند. اگر کالاهای تولیدی بی کیفیت باشد، خریدار و فروشنده آن کالاها را پس می زنند و این به معنی ورشکستگی تولیدکننده است. همچنین ، کارخانه ها ماشین آلات و استانداردهای خود را به روز می کنند تا بازار خود را از دست ندهند.
کالای قاچاق، حساب وکتابی ندارد
پازوکی با اشاره به ورود لوازم خانگی قاچاق به کشور اظهار کرد: کالای قاچاق، هیچ حساب وکتابی ندارد و ممکن است کالای درجه 2 یا ۳ در بسته بندی کالای درجه یک از طریق قاچاق وارد کشور شود و به فروش برسد. برخی موارد هم شاهد فروش لوازم خانگی قاچاق در فضای مجازی هستیم. برای حل این مشکل، عرضه کنندگان لوازم خانگی در فضای مجازی باید مکلف به اخذ مجوز از اتحادیه شوند تا بر نحوه عرضه آنها نظارت شود.
اعتماد به کیفیت تولیدات داخلی
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران با بیان اینکه مردم از کیفیت تولیدات داخلی اطلاع کافی ندارند، افزود: امروزه با شناسنامه دار شدن کالاها، تمام شرکت ها موظف به تولید و عرضه کالایی هستند که حداقل استاندارد ملی ایران را داشته باشند. این در حالی است که متاسفانه مردم نسبت به کیفیت تولیدات داخل اطلاع کافی ندارند و در نتیجه به آنها اعتماد نمی کنند. اگر این اعتماد به صورت زنجیره وار ایجاد شود، موفقیت حاصل خواهد شد و نیاز به تبلیغ ندارد. وی با اشاره به هزینه های سنگین تولید محصولات و تاثیر کالای بی کیفیت بر تولیدکننده، اظهار کرد: در حال حاضر با هزینه های سنگین تولید، اگر تولیدکننده کالایی را خارج از شبکه استاندارد تولید کند، به خود ضرر رسانده است. رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران با اشاره به اینکه کالای غیراستاندارد در ابتدا به کارخانه بازگشت داده می شود و سپس خدمات پس از فروش به صورت مضاعف توسط شرکت تولیدکننده انجام می شود، گفت: تاثیر مخرب بعدی، نگاه های منفی به تولیدات این شرکت است. نارضایتی مردم موجب می شود دیگر فروشندگان به سراغ کالاهای این کارخانه نروند و در نتیجه ورشکستگی برای این واحد رخ می دهد.
در کشورهای همسایه بازار خوبی داریم
پازوکی صادرات را یکی از اهداف اصلی تولیدکنندگان دانست و گفت: تولیدکنندگان ایرانی امروزه به دنبال صادرات محصولات خود هستند. یکی از شروط اصلی صادرات محصولات تولیدی، رعایت استانداردهای کشور هدف است. از سوی دیگر، بازار داخل نیز برای تولیدکننده بسیار مهم است و می داند کالای بی کیفیت، مشتری ندارد. تولید کالای بی کیفیت به نوعی خودزنی به شمار می رود و پرداخت هزینه اضافی تولید برای کالای بی کیفیتی که خریدار ندارد، بی منطق است.
وی درباره بازار لوازم خانگی ایران در کشورهای همسایه بیان کرد: در کشورهای همسایه بازار خوبی داریم، اما نرخ کالاهای تولیدی در کشور باید قابل رقابت باشد. کشورهای همسایه خواهان کالاهای ایرانی هستند، اما در گام نخست باید نرخ کالاها قابل رقابت شوند، چراکه با وفور لوازم خانگی در بازار کشورهای همسایه، متقاضیان ترجیح می دهند کالاهای اروپایی را انتخاب کنند.
پازوکی با توجه به نقش نظارت بر بازار لوازم خانگی اظهار کرد: این مواد اولیه هم باید خدمات پس از فروش داشته باشد. رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران پیشنهادی را برای بهبود روند خدمات پس از فروش، مطرح و بیان کرد: در همین راستا به سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان پیشنهاد دادیم برنامه نویسی جامعی برای تولید و خدمات محصولات تولیدی تنظیم کند که به واسطه آن، دیگر شاهد اعمال سلیقه شخصی تولیدکنندگان در خدمات دهی به مشتری نباشیم. پازوکی با بیان اینکه پس از سال ۹۶ تغییرات بسیار زیادی در خدمات پس از فروش ایجاد شده، افزود: بخش زیادی از تغییرات ایجادشده به دلیل هزینه بالای تولید است. حتی تولیدکننده مواد اولیه نیز باید خدمات پس از فروش داشته باشد. امروزه سازندگان ایرانی دریافته اند اگر خدمات پس از فروش مناسب عرضه نکنند، مشتری خود را از دست خواهند داد. در این راستا باید دانست که سودجویان نیز در همه اصناف
هستند.
تاثیر چیست؟
وی با اشاره به تاثیرات مثبت بهبود خدمات پس از فروش در کشور اظهار کرد: مهم ترین تاثیر مثبت بهبود خدمات پس از فروش، اعتمادسازی است. اگر مشتری، کالای ایرانی با خدمات پس از فروش خوب خریداری کند، از یک سو اعتماد او جلب می شود و از سوی دیگر، هزینه خدمات کالاهای ایرانی نیز کمتر است.
بازار در رکود
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران درباره وضعیت بازار لوازم خانگی اظهار کرد: در حال حاضر میزان فروش لوازم خانگی کاهش یافته و رکود بر بازار حکمفرماست.
بازار در آرامش است
محمدحسین رحیمی، دبیر اتحادیه لوازم خانگی درباره صحبت های اخیر مهدی اسلام پناه، رئیس سازمان ملی استاندارد مبنی بر اینکه بسیاری از لوازم خانگی پروانه و نشان استاندارد ندارند، به صمت گفت: همه تولیدات داخلی از استاندارد کافی برخوردارند و باکیفیت هستند. بهتر است برخی مسئولان که به این موضوع معتقدند، اقلام بدون استاندارد را اعلام کنند.
وی درباره کیفیت لوازم خانگی تولید داخل در مقایسه با تولیدات کشورهای همسایه اظهار کرد: مقایسه زمانی اتفاق می افتد که کالایی از کشورهای همسایه به ایران وارد شود، در صورتی که چنین اتفاقی رخ نداده است. تولیدات ما در مقایسه با کشورهای همسایه بی نظیر هستند و در شرایط مطلوبی قرار دارد.
رحیمی با اشاره به گرانی لوازم خانگی بیان کرد: نرخ لوازم خانگی در کشور قدری گران است و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید به بررسی قیمت های بازار و هزینه های تولید بپردازد. در حال حاضر، بازار در آرامش است و کمی شاهد رکود هستیم، اما کمبودی نداریم.
خدمات پس از فروش چقدر حقیقت دارد؟
دبیر رئیس اتحادیه لوازم خانگی درباره خدمات پس از فروش، به عنوان یکی از اصول جذب مشتری و ارتقای کیفیت، گفت: خدمات پس از فروش عبارت است از تعهدی که شرکت ها برای جواب به نیاز مشتریان برای پشتیبانی در یک دوره زمانی معین ارائه می کنند. امروزه خدمات پس از فروش در کسب وکارها به قدری حیاتی و مهم است که می تواند سود یا زیان شرکت را مشخص کند و از سوی دیگر، به طورکلی فروشگاه های لوازم خانگی تحت نظارت اتحادیه هستند و ما دائم در حال رصد آنها هستیم. در نتیجه تمام کالاهای فروخته شده از خدمات پس از فروش برخوردار هستند. همچنین با توجه به شرایط اقتصادی، تامین لوازم خانگی برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه به یک موضوع جدی تبدیل شده و تعمیر و خرابی لوازم خانگی، چالشی اساسی برای شهروندان است. داشتن خدمات پس از فروش کالاها، طبق قانون وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، یک الزام
است. امروزه خدمات پس از فروش، جایگاه خود را در بین تولیدات داخلی پیدا کرده و کارخانجات خدمات پس از فروش خوبی را ارائه می دهند.
ترجیح تولیدکنندگان، ثبات نرخ است
فریدون نصیری، فعال صنعت لوازم خانگی در گفت وگو با صمت به تشریح دلایل افزایش نرخ لوازم خانگی پرداخت. او مهم ترین عامل را افزایش هزینه های تمام شده تولید عنوان کرد و در این باره توضیح داد: ابتدای هر سال تولیدکننده و صنعتگر با مسائلی از جمله افزایش حقوق رسمی کارگران که از سوی دولت اعلام می شود، روبه رو شده و بدیهی است که این موضوع تاثیر مستقیمی بر هزینه تمام شده تولید داشته باشد. از سویی دیگر، افزایش نرخ دلار برای صنایعی که از مواد اولیه وارداتی استفاده می کردند، چالشی دیگر برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. بنا بر مسائل عنوان شده، دولت اعلام کرد لوازم خانگی می توانند تا ۱۵ درصد افزایش نرخ داشته باشند، اما بعضی تولیدکنندگان تغییری در قیمت های خود اعمال نکردند. نصیری درباره بی رغبتی تولیدکنندگان مبنی بر افزایش نرخ لوازم خانگی توضیح داد: صنفی که من در آن مشغول به فعالیت هستم، بیشتر مربوط به لوازم خانگی آشپزخانه است. در این صنعت بیشتر تولیدکنندگان ترجیح داده اند، افزایش قیمتی نداشته باشند، هرچند هزینه تولید بسیار افزایش پیدا کرده، اما بنا به دلایل متعددی، بازار کشش و توانایی رشد نرخ را ندارد.
مصرف کننده، تحمل گرانی را ندارد
نصیری در ادامه صحبت های خود، دلیل اصلی تغییر نکردن نرخ برخی لوازم خانگی را نامناسب بودن شرایط جامعه مصرف کننده عنوان کرد و در این باره توضیح داد: همان طور که در ابتدا عنوان شد، برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی تمایلی به افزایش نرخ ندارند. دلیل این مسئله نیز رکود بازار است؛ بازار در چند سال گذشته به ویژه در چند ماه گذشته به هیچ وجه شرایط مناسبی نداشته و با افزایش قیمت ها، شرایط بدتر خواهد شد، چراکه مردم در اوضاع نابسامان اقتصادی قرار داشته و توانایی پرداخت هزینه های اضافی را ندارند. با افزایش نرخ لوازم خانگی نیز تقاضای افراد بیش از پیش کاهش خواهد یافت. این فعال صنعت لوازم خانگی تصریح کرد: صنعت لوازم خانگی یک صنعت رقابتی است؛ به این صورت که تولیدکنندگان همواره سعی دارند برای کسب بازار، از استراتژی های متفاوتی استفاده کنند. کاهش نرخ، یکی از استراتژی های حفظ بازار است که تولیدکنندگان آن را به کار گرفته و برای حفظ فعالیت های خود همواره در تلاش هستند. همین مسئله سبب شده برخی تولیدکنندگان، افزایش نرخ مصرف کننده را اقدامی مناسب و درست ندانسته و با سودهایی بسیار کم کالاهای خود را به بازار عرضه کنند.
سرپیچی بازار از دستور دولت
نصیری همچنین سازکار بازار را دستورپذیر ندانست. او عقیده دارد مولفه های متعددی بر تولید و بازار اثر داشته و تنها طرح و نظر دولت نمی تواند روند عرضه و تقاضا را مدیریت کند. این فعال صنعت، لوازم خانگی در این باره تصریح کرد: باید توجه داشت هیچ گاه شرایط تولید و بازار، با دستور بهبود نخواهد یافت. تا پیش از این، در زمانی که تولیدکنندگان شرایط بسیار نامناسبی داشته و چاره ای جز افزایش نرخ نداشتند، دولت تاکید داشت نرخ لوازم خانگی در بازار افزایش پیدا نکند. این اتفاق نشدنی بود و در نهایت شاهد گران شدن نرخ برخی از لوازم خانگی بودیم. وی ادامه داد: در حال حاضر نیز شرایط به هیچ وجه آماده افزایش مجدد قیمت ها نیست. دولت در این وضعیت عنوان کرده درصدی افزایش بها برای لوازم خانگی می تواند رخ دهد. باید توجه داشت بازار در حالت فعلی اجازه رشد قیمت ها را نداده و باز هم بازار تا حدی از دولت دستور نپذیرفت. حفظ بازار در شرایطی که فشارهای اقتصادی، معیشت مردم را دچار چالش کرده، امری دشوار است و نیاز به بررسی های گسترده دارد.
این فعال صنعت لوازم خانگی در ادامه به عوامل تاثیرگذار بر نرخ لوازم خانگی اشاره کرد و گفت: به طورکلی، قیمت گذاری کالا را می توان وابسته به بسیاری از مولفه ها در بازار دانشت. بهبود توان اقتصادی مردم به عنوان بخش مهمی از مصرف کننده ها می تواند تاثیری مهم در رونق بازار لوازم خانگی داشته باشد. از سویی دیگر با از سرگیری مذاکرات، جو روانی مثبتی در جامعه حاکم می شود که تا حدودی قیمت ها را می تواند کاهش دهد؛ بنابراین مسئله سیاست خارجه نیز بر بازار لوازم خانگی اثرگذار است. همچنین باید تاکید کرد بهبود روابط بین المللی و مهار ارزش دلار، نرخ تمام شده تولید را کاهش می دهد.
سخن پایانی
در شرایط فعلی با دستور برخی مسئولان، مردم انتخابی جز خرید لوازم خانگی داخلی ندارند و باید با هر کیفیتی آن را بپذیرند. اینکه تولیدکنندگان داخلی چقدر به کیفیت محصولات خود اهمیت می دهند، مشخص نیست، اما برخی از فعالان بازار معتقدند با وجود اینکه رقابتی در میان نیست، اما تولیدکنندگان به کیفیت محصولات خود توجه دارند. از سوی دیگر، ممنوعیت واردات لوازم خانگی و شرایط اقتصادی، تاثیرات خود را بر بازار گذاشته و بازار روزهای خوشی را سپری نمی کند. شاید پشت پرده ممنوعیت واردات و تحمیل تولید داخل لوازم خانگی وجود مافیایی باشد که در پس آن پنهان شدند تا برخی شرکت ها پول روی پول بگذارند!
