چرا حمل ‌ ونقل عمومی این ‌ قدر لازم و ضروری است؟ برای درک این امر بهتر است نگاهی به سرگذشت پایتخت بیندازیم.

آلودگی طاقت ‌ فرسای تهران ‌ موضوع امروز و دیروز نیست، بلکه سال ‌ هاست آلودگی هوا مهمان تهرانی ‌ هاست؛ وضعیتی که ناشی از عوامل مختلف نظیر موقعیت جغرافیایی شهر، ازدیاد جمعیت، تردد بیش از اندازه خودرو شخصی و از همه مهم ‌ تر نبود سیستم کارآ، روان و توسعه ‌ یافته حمل ‌ ونقل عمومی است.

آری؛ تهران سال ‌ هاست دست به گریبان این آلودگی است، اما هر بار دستگاه ‌ ها و سازمان ‌ ها از انجام وظایف خود شانه خالی کرده ‌ اند. قوانین نادیده انگاشته می ‌ شوند و حمل ‌ ونقل عمومی به بوته فراموشی سپرده می ‌ شود تا هر سال شاهد وضعیت بدتری نسبت به سال قبل باشیم؛ غافل از آنکه روزی فرا خواهد رسید که دیگر دیر است...

در ۵ دسامبر ۱۹۵۲ دود غلیظی ناشی از سوخت زغال ‌ سنگ شهر لندن را فرا گرفت که ۱۲ هزار را نفر به کام مرگ کشاند و بیش از 100 هزار نفر را بیمار کرد. آن روز سیاه سبب شد قوانین سخت و محکمی در زمینه هوای پاک به اجرا در ‌ آید و امروز شاهدیم که لندن دیگر یکی از شهر ‌ های آلوده به ‌ شمار نمی ‌ آید.

حال چرا این مثال را آوردم! آلودگی لندن هم تا حدودی ناشی از موقعیت جغرافیایی آن است که در فصل سرما پدیده اینورژن (وارونگی دما) در آن اتفاق می ‌ افتد. تهران هم دچار این عارضه است. نادیده انگاشتن یک سری قوانین در حوزه محیط ‌ زیست چنین فاجعه ‌ ای را رقم زد و اگر ما نیز قوانین را جدی نگیریم چنین روزی انتظار ما را می ‌ کشد. در تهران آلودگی هوا رابطه ‌ ای مستقیم با عدم توسعه حمل ‌ ونقل عمومی دارد، این در حالی است که از جمله قوانین صریح در قانون هوای پاک تجهیز و توسعه حمل ‌ ونقل عمومی است؛ امری که سال ‌ هاست دولت ‌ ها آن را فراموش کرده ‌ اند و متاسفانه در ۴ سال گذشته مدیریت شهری نیز وقعی به آن ننهاد.

در سال ۱۳۹۶ تهران در رتبه ۱۳ آلوده ‌ ترین شهرهای جهان قرار داشت و متاسفانه در سال جاری در چند نوبت رتبه یک این آمار را به خود اختصاص داد. در حالی که اگر مدیریت گذشته اندکی به این موضوع توجه می ‌ کرد امروز چنین وضعی نداشتیم. ( در سال ۹۶ بیش از ۷ هزار اتوبوس تحویل مدیریت شهری شد، اما در سال ۱۴۰۰ کمتر از ۳ هزار دستگاه اتوبوس فعال تحویل گرفته شد).

حمل ‌ ونقل عمومی همچنان که به ‌ طرز قابل ‌ ملاحظه ‌ ای می ‌ تواند استفاده از خودرو شخصی را کاهش دهد، سبب صرفه ‌ جویی در مصرف سوخت و در نتیجه تلطیف هوا نیز خواهد شد. براساس اعلام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده ‌ های نفتی مصرف سوخت روزانه در مهر امسال بالغ بر ۱۰۲ میلیون لیتر بوده، این در حالی است که براساس اعلام مدیریت شرکت بهره ‌ برداری مترو تنها استفاده از این روش حمل ‌ ونقل انبوه ‌ بر در 7 ماه ابتدایی سال سبب صرفه ‌ جویی بیش از ۱۴۰ میلیون لیتری در مصرف بنزین تنها در شهر تهران شدت است.

از همین رو درمی ‌ یابیم استفاده از مدها و روش ‌ های حمل ‌ ونقل عمومی البته با توسعه و تجهیز ناوگان صرفه ‌ جویی در مصرف سوخت و متعاقبا کاهش آلاینده ‌ ها را در پی خواهد داشت که این امر در تلطیف هوا و نیز محیط ‌ زیست سالم و پاک ‌ تر بسیار مفید و اثربخش خواهد بود. استفاده از حمل ‌ ونقل عمومی یعنی استفاده کمتر از خودرو شخصی و این یعنی آلایندگی کمتر.

در کنار این موارد توجه به هوشمند ‌ سازی حمل ‌ ونقل و افزایش دسترسی شهروندان به مد ‌ های حمل ‌ ونقل عمومی نیز می ‌ تواند مفید باشد؛ موضوعی که باز هم در مدیریت گذشته مغفول ماند.

تهران روزهای آلوده ‌ ای را طی می ‌ کند و دیگر نفس ندارد؛ پس بهتر است توسعه حمل ‌ ونقل عمومی در اولویت اول دولت و نهاد ‌ های دخیل قرار گیرد تا همچون پمپاژ ‌ کننده خون به رگ ‌ های دودگرفته شهر عمل و راه نفس شهر را باز کند. تهران نیازمند حمل ‌ ونقل عمومی توسعه ‌ یافته و مطلوب است.