نخستین رویداد بین‌المللی خصوصی‌سازی در اقتصاد ایران هفته گذشته با حضور سران ۳ قوه، روسای اتاق‌ها و وزرای مرتبط، نمایندگان مجلس و مهمانانی از کشورهای خارجی در مرکز همایش‌های سالن اجلاس سران برگزار شد و شرکت فولاد مبارکه نیز با حضور در آن و برپایی غرفه‌ای در نمایشگاه جانبی این رویداد، به معرفی توانمندی‌ها و دستاوردهای اقتصادی خود پرداخت.

در کنار این همایش، ۱۵ نشست تخصصی برگزار شد که محمدیاسر طیب‌نیا، مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه در نشست علمی «فرصت‌ها و چالش‌های بنگاه‌های دولتی» اظهار کرد: امروز با شرکت‌هایی روبه‌رو هستیم که تا حدی خصوصی شده‌اند و بهتر است ویژگی‌های این شرکت‌ها را بررسی کنیم و توصیه‌هایی برای این ساختار داشته باشیم.

چالش‌های پیش‌روی شرکت‌های خصولتی

وی با بیان اینکه شرکت‌های خصولتی با چالش‌های زیادی از جمله اسمی بودن مدیریت غیردولتی و وجود مدیریت دولتی روبه‌رو هستند، افزود: در این شرایط با نظام ناکارآمد نظارتی مواجهیم، به‌گونه‌ای که برخی ساختارهای نظارتی دولتی که در گذشته وجود داشته دیگر نیست، اما ساختارهای نظارتی جایگزین در برخی قسمت‌ها دیده می‌شود.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با بیان اینکه بیشتر مجموعه‌های خصولتی نه خصوصی هستند و نه تخصصی، ابراز کرد: در این زمینه می‌توان به زیرمجموعه‌های وزارت رفاه از جمله صندوق بازنشستگی، برخی بانک‌ها و شرکت‌های شبه‌دولتی اشاره کرد.

وی بااشاره به سیاست‌زدگی شرکت‌های شبه‌دولتی و ورود برخی افراد غیرمتخصص سیاسی به‌ویژه در هیات‌مدیره این شرکت‌ها، ادامه داد: در این شرایط این شرکت‌ها با بلاتکلیفی‌هایی مواجهند، چرا که کمتر از ۵۰ درصد از سهام آنها در اختیار دولت است و این امر، این شرکت‌ها را در زمینه افزایش سرمایه و قوانینی مانند منع بکارگیری بازنشستگان دچار مشکل کرده است. طیب‌نیا با بیان اینکه سازمان‌های نظارتی در مواردی به شرکت‌های خصولتی ورود می‌کنند، تصریح کرد: هنوز مشخص نیست که این نهادها اجازه ورود به این شرکت‌ها را دارند یا خیر، اما آنها اعتقاد دارند چون دولت سهم دارد، باید نهادهای نظارتی نیز ورود کنند.

وی گفت: در گذشته زنجیره‌ای در صنایعی مانند فولاد بوده که توسط دولت نظام‌مند شده بود، اما در خصوصی‌سازی این زنجیره پاره شده است. از سوی دیگر، فولاد سهام‌هایی در حوزه سهام عدالت داشته که در زمینه توزیع این سود نیز با چالش‌هایی روبه‌رو هستیم.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه درباره ضرورت خصوصی‌سازی اظهار کرد: مردمی‌سازی اقتصاد در اجرای این طرح یکی از اصلی‌ترین اهداف بود که هنوز محقق نشده و باید در این زمینه مالکیت آحاد جامعه را در نظر بگیریم.

وی بااشاره به ضرورت کنترل اهداف خصوصی‌سازی در واگذاری‌ها گفت: در این زمینه مواردی مانند ارتقای بهره‌وری و رشد سرمایه‌گذاری باید رعایت شود.

تشکیل کنسرسیوم تخصصی برای اداره بنگاه‌های اقتصادی

طیب‌نیا گفت: امکان تجمیع توانمندی‌ها باید در خصوصی‌سازی‌ها موردتوجه باشد. در این زمینه ساختارهایی داریم که باوجود واگذاری همچنان به‌دست دولتی‌ها اداره می‌شوند و این امر باید اصلاح شود.

وی افزود: در این شرایط، بنگاه‌های اقتصادی به‌دست افراد غیرمتخصص اداره می‌شود. این شرایط باید اصلاح شود و برای این کار باید کنسرسیوم‌های تخصصی تشکیل دهیم و مدیریت آن را به افراد متخصص بسپاریم.

مدیرعامل فولاد مبارکه با بیان اینکه در صنایع فولادی مدیریت همواره به‌دست افراد متخصص بوده است، گفت: این مجموعه‌ها توانستند خودشان را حفظ کنند که منجر به شفافیت و ثبات در فعالیت بنگاه‌ها شده است.

ترویج فرهنگ خصوصی‌سازی در کشور

وی ترویج فرهنگ خصوصی‌سازی را در کشور ضروری دانست و ابراز کرد: تا وقتی فرهنگ خصوصی‌سازی را در کشور ایجاد نکنیم، موفق نخواهیم بود. تا وقتی تولید ثروت ارزش نباشد و سرمایه‌دار در منظر عموم، پلید و منفور باشد و تا وقتی نگاه مثبت به شرکت موفق وجود ندارد، در خصوصی‌سازی موفق نخواهیم شد.

طیب‌نیا گفت: در این شرایط بخش‌هایی که به‌معنای واقعی خصوصی هستند، هیچ‌کدام جرات اعلام میزان دارایی و اموال و شفاف‌سازی را ندارند. این در حالی است که در دنیا این موضوعات به‌طورکامل شفاف است و با استفاده از این ابزار، برند شرکت‌ها توسعه می‌یابد. وی با بیان اینکه در ایران یک برند برای بزرگ شدن، مدام در حال استفاده از عناوین مختلف است، گفت: به‌همین دلیل است که ما برند ویژه در بازارهای جهانی نداریم. این در حالی است که برندهای موفق در جهان درآمدی بیشتر از درآمد کل کشور ما دارند.

الگوی موفق خصوصی‌سازی

مدیرعامل فولاد مبارکه با بیان اینکه بخش خصوصی نیز باید متعهد به توسعه سرمایه‌گذاری و حفظ و توسعه اشتغال باشد، گفت: ما اگر بخواهیم موفق باشیم، باید الگوهای موفق خصوصی‌سازی را ارزیابی و دلایل موفقیت آنها را احصا کنیم و مورداستفاده قرار دهیم. از سوی دیگر الگوهای ناموفق را ارزیابی کنیم تا از تکرار آن خودداری شود. این در حالی است که ما شاهد تکرار اشتباهات خصوصی‌سازی در کشور هستیم. وی افزود: این امر در دولت‌های مختلف از دولت هشتم تاکنون وجود داشته و همواره این اشتباهات تکرار شده است؛ برای مثال واگذاری برای رد دیون امری اشتباه است که تکرار می‌شود.

طیب‌نیا با بیان اینکه الگوهای موفق در خصوصی‌سازی کشور از جمله گروه مپنا و فولاد مبارکه هستند، ادامه داد: یکی از دلایل موفقیت این 2 صنعت الگوبرداری از الگوهای موفق جهانی بوده است که یا از ابتدا یا در هنگام واگذاری موردتوجه قرار گرفته است، ضمن اینکه ظرفیت‌ها و محدودیت‌های بومی را در این برنامه لحاظ کرده‌اند.

سخن پایانی

نگاه توسعه‌ای در بنگاه‌های اقتصادی موفق در زمینه خصوصی‌سازی همواره وجود داشته است. این نگاه فراملی بوده و حتی در اوج تحریم‌ها، پروژه‌هایی فراتر از مرزها داشته‌اند که این امر به‌واسطه ساختارهای مستحکم و مدیریت دانش موجود در این شرکت‌ها بوده است. شرکت‌های موفق در خصوصی‌سازی، بومی‌سازی بیش از ۹۰ درصد را در تحریم‌ها داشته‌اند و باید از این الگوهای بومی موفق برای ادامه خصوصی‌سازی استفاده شود. همچنین کنسرسیوم‌های تخصصی باید برای خصوصی‌سازی ایجاد شود و متخصصان، این امر را مدیریت کنند.