متاورس ترکیب خلاقانه‌ای از دو واژه متا ( Meta ) به معنای فراتر و یونیورس ( Universe ) به معنای جهان است؛ بنابراین و با کمی اصلاح، می‌توان متاورس را به معنا فراجهان و یا جهان برتر در نظر گرفت. در هر حال قرار است متاورس ویژگی‌های بیشتری را به دنیای فیزیکی ما اضافه کند.از سوی دیگر به دنبال رشد حوزه رمزارزها، موضوع معامله در متاورس نیز به بحث داغ تبدیل شده و اخبار زیادی در رابطه با خرید و فروش زمین در فضای مجازی شنیده می‌شود، زمین‌هایی که در دنیای واقعی وجود ندارند. طبق پیش‌بینی‌ها، ارزش بازار املاک و مستغلات در متاورس تا سال ۲۰۲۶ از ۵ میلیارد دلار عبور خواهد کرد. در این صورت، متاورس به دنیایی ملموس تبدیل شده و افراد بیشتری علاقه‌مند به این فضا می‌شوند. در نهایت هم بازار املاک متاورسی تحت تاثیر این محبوبیت رشد می‌کند.

توسعه زیرپوستی معاملات متاورس در ایران

متاورس محیطی بین واقعیت فیزیکی و مجازی بوده که در آن مکان‌های جغرافیایی دنیای واقعی بر روی یک نقشه قسمت‌بندی شده با محیط‌های مجازی دیجیتال تولید شده توسط کاربر مطابقت دارند که این محیط‌ها قابلیت خرید و فروش دارند. در واقع پول واقعی توسط سرمایه‌گذاران برای خرید زمین در یک شهر جدید که فقط در واقعیت مجازی وجود دارد، خرج می‌شود.البته بد نیست اشاره کنیم که سابقه متاورس در جهان و در ایران طولانی‌تر است. برخی از افراد متاورس را معادل واقعیت مجازی در نظر می‌گیرند. این تعریف به‌نوعی غلط هم نیست. حقیقت این است که متاورس در حالت ابتدایی خود همان واقعیت مجازی یا VR است. با این تعریف، نخستین ورود متاورس به ایران با بازی‌های واقعیت مجازی بود.هدف اصلی زمین‌های متاورسی این است که به طراحان و توسعه‌دهندگان بازی اجازه دهد تا تجربیاتی را بر روی آنها منتشر کنند که می‌تواند توسط گیمرها بازی شود. در این محیط مجازی، افراد می‌توانند با استفاده از روش‌های بسیار متنوع کسب درآمد کنند که یکی از این روش‌ها خرید و فروش زمین مجازی است. افراد می‌توانند این زمین‌ها را به دیگران اجاره دهند و از این طریق درآمدی برای خود داشته باشند که این موضوع درست مانند اجاره یک ملک در دنیای واقعی است.

متاورس در ایران، در سال‌های اخیر رو به رشد بوده و از سال ۱۴۰۰ تاکنون نیز رویدادهای متاورسی داخلی و بین‌المللی زیادی در ایران برگزار شده است. همچنین شرکت‌ها و مجموعه‌های زیادی اقدام به آموزش فعالیت در متاورس و برگزاری دوره کرده‌اند. اما در این میان افرادی که دانش کافی ندارند، بسیار مستعد کلاهبرداری هستند. پس از افزایش نرخ چشمگیر زمین در واقعیت، این بار سوداگران و دلالان به سراغ خریدوفروش زمین در فضای مجازی رفته و اقدام به خریدوفروش این اراضی با قیمت‌های نجومی در دنیای فضای مجازی و در قالب متاورس کرده‌اند.در ایران نیز، آگهی‌های متفاوتی در فضای مجازی منتشر شده که برای مشاوره خرید ملک در متاورس بین ۶۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان هزینه پرداخت می‌شود. اگرچه بازار مشاوران املاک متاورسی رونق گرفته اما شاهد ریزش ۸۰ درصدی نرخ زمین‌های متاورس در ماه‌های گذشته بودیم.

متاورس، خرید و فروش مجازی زمین نیست

مهرداد آشتیانی، کارشناس فناوری، درباره خرید و فروش مجازی زمین در متاورس به صمت گفت: متاسفانه متاورس با یک مفهوم اشتباه در کشور ما جا افتاده و برخی از افراد گمان می‌کنند که این پلتفرم به معنی خرید و فروش مجازی زمین است. متاورس در حقیقت یک دنیای مجازی است که افراد می‌توانند به صورت غیر فیزیکی آن را به صورت دیدن، شنیدن، بویایی و حتی چشایی تجربه کنند. گجت‌هایی مانند دوربین‌های واقعیت مجازی، دوربین‌های واقعیت افزوده، دستکش‌های بادکنکی از این دسته هستند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا آگهی‌های خرید و فروش زمین در متاورس از پلتفرم‌هایی مانند دیوار حذف شده‌اند، توضیح داد: وقتی یک پلتفرم و یک تکنولوژی جدید وارد کشور می‌شود، در ابتدا مورد سو استفاده سودجویان قرار می‌گیرد. پیگیری این موضوع به‌دست مسئولان ذی‌ربط اقدام درستی بود چرا که ما چنین چیزی در واقعیت نداریم و این اقدامات اکثرا با اهداف سودجویانه و با کلاهبرداری همراه است.

جایگاه نامناسب ایران در متاورس

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: آینده متاورس در کشور ما نامشخص بوده و روند فعالیت در این فضای مجازی، به کندی در حال پیشرفت است. چرا که ما تولیدکننده گجت‌های پیشرفته نیستیم و استفاده از متاورس اکثرا در نمایشگاه‌های فناوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌طور مثال سعی می‌شود به کمک متاورس، حس واقعیت مجازی در مدارس برای دانش آموزان از حالت شنیداری به دیداری تغییر کند و گرنه در این زمینه عقب ماندگی‌های زیادی داریم و پیشرفت دیگری حاصل نشده است. مهرداد آشتیانی، با اشاره به جایگاه و ماهیت فعالیت اینترنت در کشور گفت: فعالیت در فضای اینترنت علاوه بر جابه‌جایی اطلاعات، هویت و مالکیت را نیز شامل می‌شود. این شاخص، یکی دیگر از عملکردهایی است که می‌توانیم در آینده از آن کمک بگیریم. اما در مورد فعالیت در فضای مجازی جهانی مانند متاورس و یا توسعه و رشد اینترنت همپای کشورهای پیشرفته، آینده خوبی نداریم.

زمینی که قابل سکونت نیست

اشکان صمدی، کارشناس حوزه فناوری با اشاره به اینکه متاورس در ایران به عنوان یک پلتفرم املاک دیجیتال شناخته می‌شود گفت: با اینهمه فعالیت در متاورس در ایران با مفهوم واقعی متاورس فاصله زیادی دارد. زمین متاورسی قطعه‌ای از املاک مجازی است که بسته به پلتفرم، مالک می‌تواند از زمین خود برای زندگی اجتماعی، تبلیغات، کار، بازی و سایر موارد استفاده کند.

این کارشناس حوزه فناوری در گفت‌وگو با صمت افزود: در ایران، متاورس به‌عنوان یکی معروف‌ترین پلتفرم‌ها در حوزه املاک دیجیتال شناخته می‌شود و کاربران بسیاری از آن استفاده می‌کنند. در فضای پلتفرم متاورس، امکاناتی مانند املاک و مستغلات، ارائه‌دهندگان وام مسکن، دلالان و متخصصان فعال در این حوزه وجود دارد. وی افزود: با این‌همه معامله در حوزه املاک دیجیتال هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد و به همین دلیل نیز هر سرمایه‌گذاری و خرید زمین در متاورس خطراتی را به همراه دارد. به عبارت دیگر، شما نمی‌توانید بر روی زمین متاورسی زندگی کنید، زیرا این زمین تنها برای سرمایه‌گذاری و تولید ارزش استفاده می‌شود.

صمدی خاطرنشان کرد: البته با توجه به این که مسکن در کشور ما به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده بعید به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری در چنین پلتفرم‌هایی رشد زیادی داشته باشد. اما آن چیزی که مسلم است در سال‌های آینده با رشد، شناخت و توسعه بیشتری در حوزه متاورس مواجه خواهیم بود.

این کارشناس فناوری در ادامه تاکید کرد: اگرچه نام متاورس در ایران کمتر شناخته شده است، اما به زودی در سراسر کشور به گفتمان عمومی تبدیل خواهد شد. وقتی یک پدیده نوظهور در ایران ظاهر می‌شود، به طور کلی واکنش‌های مختلفی نسبت به آن شکل می‌گیرد.

مراقب کلاهبرداری‌ها باشید

این کارشناس حوزه فناوری با اشاره به وجود نگاه‌ّای مختلف برای سرمایه‌گذاری در متاورس افزود: برخی از افراد بلافاصله شروع به خرید و سرمایه‌گذاری در پلتفرم متاورس می‌کنند، در حالی که برخی دیگر آن را یک نوع کلاهبرداری توسط افرادی که در حوزه ارزهای دیجیتال تقلب می‌کنند، می‌شناسند. چنانچه در ابتدای ظهور ارزهای دیجیتال در کشورنیز، واکنش‌ها درباره این نوع معاملات بیشتر منفی بود. این روند آنقدر ادامه پیدا کرد که با توسعه ارزهای دیجیتال در جهان و افزایش آگاهی در ایران نیز، واکنش‌ها به معاملات رمزارزها مثبت شدند. اکنون بسیاری از افراد، از جوانان گرفته تا سالمندان، در این حوزه فعالیت می‌کنند و حتی درآمد خوبی را نیز به‌دست آورده‌اند.

شرایط موثر بر سودآوری

او تصریح کرد: سودآوری از املاک مجازی به‌طور کامل به موقعیت مکانی، توسعه آن و پذیرش واقعی چنین پلتفرم‌هایی در طول زمان وابسته است. ممکن است مدتی طول بکشد تا بتوانید بازده سرمایه‌گذاری را مشاهده کنید، مگر آنکه افراد ملک مجازی خود را بلافاصله دوباره بفروشند.

این کارشناس حوزه فناوری افزود: در طولانی‌مدت، آینده سرمایه‌گذاری در خرید زمین به آینده پلتفرم‌هایی مانند متاورس وابسته است. اگر متاورس در ۲۰ سال آینده به همان اندازه‌ای که وب جهانی در ۲۰ سال گذشته پیشرفت کرده و در تجارت و جامعه اهمیت دارد، گسترش یابد، املاک دیجیتال به احتمال زیاد به یک جذابیت روزافزون و دارایی مفید تبدیل خواهند شد.

آگاهی و اعتماد عمومی افزایش یابد

صمدی عنوان کرد: اگر جامعه نسبت به املاک دیجیتال و پلتفرم‌های مشابه آن اقبال و پذیرش بیشتری نشان دهد، می‌تواند به رشد متاورس کمک کند. افزایش آگاهی و اعتماد عمومی نسبت به این فناوری و امکانات، می‌تواند تاثیر مهمی در جذب سرمایه‌گذاران و کاربران داشته باشد.

وی افزود: در این بین، پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات، از جمله اینترنت پرسرعت و فناوری‌های مرتبط، می‌تواند به ارائه خدمات املاک دیجیتال کمک کند. همچنین بهبود دسترسی به اطلاعات، تسهیل در معاملات آنلاین و ارتباطات سریع‌تر با مشتریان، می‌تواند به گسترش متاورس کمک کند.

صمدی در پایان گفت: تغییرات در قوانین و مقررات مرتبط با بازار املاک و مستغلات، قادر به تحریک در رونق املاک دیجیتال بود. در این بین سازگاری قوانین با این فناوری و تسهیل در فعالیت‌های مرتبط، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران و کاربران ایجاد خواهد کرد.

این کارشناس حوزه فناوری با اشاره به تاثیر توسعه تجارت الکترونیکی، در انجام معاملات آنلاین گفت: تداوم این روند منجر به سودآوری املاک دیجیتال و توسعه فعالیت در متاورس خواهد شد.

صمدی افزود: برای موفقیت در این مسیر، افزایش اعتماد به تجارت الکترونیکی و راه‌اندازی پلتفرم‌های امن و معتبر، منجر به حمایت و رشد این صنعت خواهد شد. همچنین، در هر برهه‌ای از زمان، ترکیبی از عوامل مختلف ممکن است در تعیین میزان موفقیت و رشد متاورس نقش داشته باشند.

سخن پایانی

در ابتدا متاورس، تنها برای غول‌های فناوری بزرگ هیجان‌انگیز بود اما رفته رفته این فضا برای تمامی مشاغل جذاب شد. بسیاری معتقدند؛ در آینده نزدیک متاورس هم همانند اینترنت جزئی جدایی‌ناپذیر برای مردم خواهد بود. این موضوع باید مد نظر سیاست‌گذاران کشورها باشد تا نهادها و مشاغل حساس، در زمان مناسب با متاورس آشنا شوند.مدافعان این نظریه، تعیین برنامه مسئولان برای اینترنت، فضای مجازی، ارزهای دیجیتال و حوزه فناوری اطلاعات را ضروری می‌دانند. آنها تاکید دارند؛ در غیر این صورت ایران، جایگاهی در عرصه بین‌الملل نخواهد داشت.از طرفی اکوسیستم دیجیتال املاک و مستغلات به طور گسترده‌ای در دنیای ارزهای دیجیتال محبوب شده و نمی‌توان مانع از توسعه تکنولوژی شد.نکته‌ای که باید در مورد خرید زمین در متاورس در نظر داشت، نوسانات بالای مرتبط با ارزهای رمز پایه مورد استفاده برای معاملات در بازار املاک متاورسی است. از آنجایی که ارزش‌گذاری ارز دیجیتال پایدار نیست، ارزش اموالی که در متاورس وجود دارد نیز به همان نسبت در نوسان است.

درنهایت اینکه؛ سرمایه‌گذاری در املاک دیجیتال، دارایی نسبتا جدید است، از این رو، جنبه‌های زیادی در آن وجود دارد که هنوز کشف نشده است. نکته قابل توجه آنکه؛ سرمایه‌گذاری در بازار املاک دیجیتال متاورس، ماهیت سوداگرایانه دارد باید قبل از انجام هرگونه سرمایه‌گذاری، خرید ملک دیجیتال و خرید زمین در متاورس، موضوع از جوانب مختلف مورد بررسی دقیق قرار گیرد.